Өмір қауіпсіздігі негіздері е. А. Батешовтың және З. М. Шаукерованың аудармасы 1 тақырып: табиғат апаты негізі

ДӘРІС

ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІ:

1. 
   Виндсерфингпен түнде, нашар ауа-райында, кешке винсерфингпен айналыспауға ұмтылыныз.
   
2. 
   Құтқару жилетін және гидрокостюм киюді умытпаңыз.
   
3. 
   Дұрыс құлауды үйреңініз. Құлағанда көзіңізді жумбаңыз. Құлағанда парустың құлағанының қарсы құлаңыз. Кез келген жағдайда парустың доскасын құтқару құрал ретіңде пайдалануға болады.
   
4. 
   Қатты жел немесе қатты толқындар пайда болғанда жағаға қарай бұрылыңыз.
   
5. 
   Егер жел сіздің артыңыздан соқса онда теңізге қарай жүзбеңіз.
   

ЖАҒАҒА ҚАЛАЙ ҚАЙТУ КЕРЕК

1. 
   Егер сіз қатты желден немесе шаршағаннан жағаға қайталмасаңыз онда сасқалақтамаңыз (паниковатьетпеңіз).
   
2. 
   Парусті суға түсіріңіз және басқа адамдардың өзіне зейін аударуға ұмтылыныз. Құтқару сигналдарды беріңіз.
   

ОНЫ ҚАЛАЙ ЖАСАЙСЫЗ:

3. 
   Тізесімен тақтайға отырып, қолдарды биік көтеріңіз және олармен төмен желбіретіңіз.
   
4. 
   Егер жел сізді өте алыс алып кетсе және көмек келгенжоқ, онда өзіңіз жағаға жетуге ұмтылыныз. Ол үшін:
   

• 
  Мачтаны түсіріңіз, аяқтарыңызды таяқшаның екі жағынан төмен түсіріп, тақтайға отырыңыз.
  
• 
  Парусты орап тастап, өзіңізді жанына қойыңыз.
  
• 
  Парусты мачтаға байлаңыз және де бұның бәрін тақтайға байлаңыз.
  
• 
  Кеудесімен тақтайға жатып жағаға қарай қолмен жүзіңіз.
  
• 
  Алдына қатты жел соқан кезде, онда оған қарай кішкене бұрыш жасап жүзіңіз (наискосок).
  
• 
  Егер паруспен мачта сізге кедергіні жасаса, онда оларды алым тастаңыз.
  

Қауіпсіз ережелері:

1. 
   Жүзуге барғанда құтқару жилеткасын міндетті түрде кию керек.
   
2. 
   Каноэ аударған жағдайды оны және веслоны үстап алуға ұмтылыныз, әйтпесе оларды су ағынына алып кетеді.
   
3. 
   Егер каноэ аударылып қалса, онда оны суда қайтадан аудармаңыз. Жағаға қарай жүзіңіз.
   
4. 
   Егер сіз аударылған каноэде теңізде болсаңыз, онда қайықтың жаңынан ешкайда кетпеңіз және сигналдарды беріп тұрыңыз.
   

Картада жақсылап зертеп бүкіл ұйықтарда белгілеп қою керек.

Ұйыққа жақындау белгілері:

• 
  Судың шуы.
  
• 
  Алыстан көрінетін судың шашырағаннан пайда болған пенаның және туманның белгілері.
  
• 
  Өзеннің жылдамдығы өсуі, тереңдігі азаю.
  

1. 
   Жағаға қарай жүзіңіз.
   
2. 
   Арман қарай сушамен жүріңіз.
   

ЕГЕР СІЗ ҰЙЫҚА ТҮССЕҢІЗ:

1. 
   Кез келген бағытта жүзіңіз (гребите). Каноэнің жылдамдығы өзеннің жылдамдығынан өзгеше болу керек, осындай жағдайда сіз каноэдан билеуден (управления) айырылмайсыз.
   
2. 
   Егер каноэ теріс айналса (задом наперед), онда оны кері айналдырмаңыз. Әйтпесе сізді кері лақтырып жібереді және сіз тасқа соғыласыз.
   
3. 
   Каноэны сыртқы радиуспен өтуге ұмтылыныз. Онда терендігі және су ағымы қаттырақ болады. Бірақ мұнда жағаға тым жақындамаңыз, әйтпесе сіз соған немесе жақын өсіп жатқан ағаштың қабырғаларға соғыласыз.
   

Водоворотка түскен жағдайда суға тереңрек батыңыз. Сосын сыдын астында водовороттан алысрақ жүзіңіз. Содан кейін судын бетіңе шықаннан кейін жағаға жүзіңіз.

• 
  Су өкпеге өтпеу үшін дем алмаңыз.
  
• 
  Трубка судың бетіне шықса, басынды шалқайтыңыз және қатты ауызымен ауаны трубкадан суды шығару үшін үртіп жіберіңіз.
  

• 
  Егер сіз судың бетінде болсаңыз, онда масканы шешініз. Су өзі маскадан ағып кетеді.
  
• 
  Егер сіз тереңде болсаңыз, онда бетіңіз судың бетіне қарау үшің басыңызды шалқайтып жібіңіз. Бір қолымен маскаңын жоғары жақты мандайына қатты қысыңыз ауа шықпау үшін және ақырын ауаны мұрыннан жібіп тұрыңыз. Ауа масканы ақырын толтыра бастағанннан кейін суды сыртқа итеріп жібереді.
  

Суда маскамен және трубкамен жүзу үшін сізде жақсы дайындық болу қажет, әсіресе сіз келесі жаттығуларды жасауға тиістісіз:

1. 
   200 метр еркін стильмен жүзу.
   
2. 
   100 метр арқада жүзу.
   
3. 
   50 метр 5 кг. салмақпен жүзу.
   
4. 
   Судың бетіңде 5 минут қолмен көмектеспей жату.
   
5. 
   Бір минут ішінде суда вертикаль күйінде тек қана аякпен көмектесіп жүзу.
   
6. 
   Кезекпен бассейн түбінен 6 затты көтеру.