Оқу-әдістемелік кешен Қр бжҒМ бекіткен типтік бағдарлама 15. 05

құрылғыларды

................................

................................

...............................

орындау

Ә. Компьютер жұмыс істеуге дайын күйге қашан енеді?

Б. Компьютерді өшіру үшін не істеу қажет?

В. ДЭЕМ пернелік тақтасы неден тұрады?

Г. Үйлесімді ДЭЕМ пернелігі қандай топтарға жіктеледі?

Ғ. Бір алфавиттен екіншіге ауысу ненің арнаулы программасын орындау арқылы жүргізіледі?

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

-Білемін.

-Ол үшін не істеу керек?

-ДЭЕМ-ге жалғанып тұрған шеткері құрылғыларды ток көзіне қосу керек, сонан соң жүйе блогын, мониторды іске қосу керек.

- Жұмыс істеп болған соң компьютерді қалай сөндіремін?

- Ол үшін ағымда тұрған программалар жұмысын доғару керек, ДЭЕМ-ге жалғанып тұрған шеттік құрылғыларды, мониторды және жүйелік блогты өшіру керек.

-Адамдар пернелік тақтаны қалай пайдаланады?

-Әрбір адам пернелік арқылы компьютерге символдық ақпарат енгізіп, солардан оны басқару командаларын да құрастыра алады.

- Бір алфавиттен екінші алфавитке ауысу үшін не істеу керек?

- Бір алфавиттен екіншіге ауысу перне драйверінің арнаулы программасын орындау арқылы жүргізіледі.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

ДЭЕМ _________ ________ кез келген ЭЕМ пернелігі _______ бір тақтада орналасқан пернелер ____________ тұрады. Әрбір адам пернелік арқылы компьютерге символдық ________ _________, солардан оны _________ командаларын да ________ ______.

ІВМ мен __________ ДЭЕМ пернелігі стандартты __________ _________ тұрады, олар белгілі бір _________ орналасып, төрт топқа жіктеледі.
2.6 Сұрақтардың орнына мәтін бойынша қажетті сөздерді қойып айтыңыздар.
Үлгі: нені іске қосу? – компьютерді іске қосу
нені орындау, қандай жүйе, қандай блогты, неден тұрады, қайда символдық ақпарат енгізу, қандай пернелер, функционалдық не, қандай қызмет атқаратын пернелер, ненің арнаулы программасын, тұрақты күйде не істейді
2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.
1. Компьютердің пернелік тақтасы бір тақтада орналасқан пернелер жиынтығынан тұрады. 2.Әрбір адам пернелік арқылы компьютерге символдық ақпарат енгізеді. 3.Солардан басқару командаларын да құрастыра алады. 4. Үйлесімді ДЭЕМ пернелігі стандартты пернелер жиынтығынан тұрады. 5. Олар белгілі бір тәртіппен орналасады. 6. Бір алфавиттен екіншіге ауысу перне драйверінің арнаулы программасын орындау арқылы жүргізіледі. 7.Ол компьютер ток көзіне жалғанғанда іске қосылады.
2.8 Сөйлеу жағдаяттық ойын.
* Сізден компьютерді іске қосу үшін телефон арқылы жолдасыңыз көмек сұрайды.

* Сіз не телефон арқылы не SMS жазып, оған компьютерді іске қосу туралы мәлімет беруіңіз керек.

* Осы тапсырманы қалай жүзеге асырар едіңіз?
3. ЖАЗАМЫЗ
3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.
іске құрылғыларды

шеткері жүктеу

алғашқы тақтасы

пернелік ақпарат

функционалдық орналастырылған

символдық қосу

сәйкес программа

арнаулы пернелер

Ә. операциялық, жүйе, соң, жұмыс, істеуге, компьютер, енеді, жүктелген, дайын күйге.

Б. үйлесімді, тұрады, ДЭЕМ, стандартты, пернелігі, пернелер, жиынтығынан.

В. тұрған, компьютерге, жалғанып, мониторды, құрылғыларды, шеткері, және өшіру, керек.

Г. олар бір тәртіппен белгілі орналасып, топтарға, мынадай, жіктеледі.

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

Тұйық етістік

керек

Үлгі: өшір+у керек

Табыс септігіндегі зат есім

Тұйық етістік

Үлгі: компьютер+ді сөндіру

3.4 Сөздердің жасалуын анықтап жазыңыздар.
Операциялық, жүйелік, пернелік, алфавиттік, цифрлық, таңбалық, символдық, функционалдық, арифметикалық, логикалық, американдық
3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.
Бул іс-арекеттерден кейін экранга компьютерді алгашқы жуктеу және қурылгыларды тексеру журіп жатқаны жайлы маліметтер шыгады. Операциялык жуйе жуктелген сон, компьютер жумыс істеуге дайын куйге енеді.

ДЭЕМ пернелік тактасы кез келген ЭЕМ пернелігі тарізді бір тактада орналаскан пернелер жиынтыгынан турады. Әрбір адам пернелік аркылы компьютерге символдык акпарат енгізіп, солардан оны баскару командаларын да курастыра алады.

2. Әрбір адам пернелік аркылы компьютерге символдык акпарат .................. .

3.Бұл іс-әрекеттерден кейін құрылғыларды тексеру жүріп жатқаны жайлы мәліметтер шығады .............. .

4. Операциялық жүйе .............. соң, компьютер жұмыс істеуге дайын күйге ......... .

5. ДЭЕМ пернелік тақтасы кез келген ЭЕМ пернелігі тәрізді бір тақтада орналасқан пернелер жиынтығынан ............... .

3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Пернелік әріптер

Пернелік тақта мен олардың топтары

Компьютерді іске қосу

Компьютерді өшіру
3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған жаңа сөздерді жазыңыздар.
3.9 Мәтін мазмұнын қысқаша баяндап жазыңыздар.

Сабақтың тақырыбы: WINDOWS жүйесінің негізгі қызметтері. Ауыспалы осы шақ.
Кез келген операциялық жүйе сияқты WINDOWS компьютердің барлық аппараттық құрал-жабдықтарын басқаруды, файлдық жүйемен жұмыс істеуді, қолданбалы бағдарламаларды іске қосуды, бір уақытта бірнеше бағдарламалардың жұмыс істеуін, әртүрлі бағдарламалар арасында мәліметтермен алмасуды, мультимедиа мүмкіндіктерін пайдалануды, бірыңғай анықтамалық жүйе жұмысын қолдануды қамтамасыз етеді.

WINDOWS жүйесінің негізгі ұғымдарына терезе мен жұмыс үстелі жатады. Терезе – экранның төртбұрышты қоршаулы аумағы. Онда әртүрлі бағдарламалар орындалады, кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару әрекеттері жүргізіледі. Жұмыс үстелі ұғымы қазіргі барлық операциялық жүйелер интерфейсінің элементі болып саналады. Жұмыс үстелінде кітаптар, мәліметтер салынғын бумалар, құрал-жабдықтар орналасуы мүмкін. Белгіше – бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген графикалық бейне. Ол дисплей экранындағы программаны, терезені, функцияны, файлды бейнелеп тұрады. Жарлық – бұл белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл. Бума – экранда каталогтерді және бағдарламалық топтарды белгілеу үшін қолданылады. Бума – каталог, директорий ұғымының баламасы болып табылады.

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

құрал-жабдықтар, қолданбалы, бір уақытта, алмасу, қаріптер, қолдау, мүмкіндіктер, пайдалану, қолдану, бірыңғай, анықтамалық жүйе, қамтамасыз ету, ұғымдар, терезе, жұмыс үстелі, қоршаулы аумағы, өңделіп түзетіледі, әрекеттері, болып саналады, бумалар, құрал-жабдықтар, қысқаша, кішірейтілген, бейне, бейнелеп тұру, мүмкін, тікелей қатынас жасау, іске асыру, белгілеу, балама, болып табылады
1.4 Сөз тіркесін құрыңыздар.


Құрал-жабдықтарын

Қолданбалы

................................

................................

...............................

басқару

Ә. Экранның төртбұрышты қоршаулы аумағын не дейміз?

Б. Жұмыс үстелінде не орналасады?

В. Белгіше дегеніміз не?

Г. Белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл?

Ғ. Бума не үшін қолданылады?

2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Кез келген операциялық _______сияқты WINDOWS компьютердің барлық аппараттық _______-___________ басқаруды, файлдық __________ жұмыс істеуді, ___________ бағдарламаларды ____ _____, бір уақытта бірнеше бағдарламалардың жұмыс істеуін, әртүрлі бағдарламалар арасында мәліметтермен __________, масштабталған қаріптерді _________, мультимедиа мүмкіндіктерін ___________, бірыңғай анықтамалық жүйе жұмысын ______________ қамтамасыз ете алады.

2.6 Сөйлем ішіндегі асты сызылған сөздерге сұрақ қойыңыздар.

Ә) Файлдық жүйемен жұмыс істеуді және қолданбалы бағдарламаларды іске қосуды қамтамасыз етеді.

Б) Бір уақытта бірнеше бағдарламалардың жұмыс істеуін және әртүрлі бағдарламалар арасында мәліметтермен алмасуды қамтамасыз етеді.

В) Мультимедиа мүмкіндіктерін пайдалануды және бірыңғай анықтамалық жүйе жұмысын қолдануды қамтамасыз етеді.

2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.

Терезе – экранның төртбұрышты қоршаулы аумағы. Жұмыс үстелі ұғымы қазіргі барлық операциялық жүйелер интерфейсінің элементі болып саналады. Белгіше – бұл экран бетіндегі қысқаша жазуы бар кішірейтілген графикалық бейне. Жарлық – бұл белгілі бір объектімен тікелей қатынас жасауды іске асыратын командалық файл. Бума – экранда каталогтарды және бағдарламалық топтарды белгілеу үшін қолданылады.

2.8 Өзіңізді-өзіңіз тексеріңіз! Қанша сөз есіңізге түседі?

Ә) Жұмыс үстелінде нелер орналасады: бума, .................................... .

Б) Мәтіндегі сын есімдер: операциялық, ............................. .

В) Мәтіндегі етістіктер: іске қосу, .................................... .

3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.

мультимедиа аумағы

қоршаулы мүмкіндіктері

графикалық ұғымы

құрал бейне

директорий жабдықтар

болып жүйе
3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. әртүрлі, онда, бағдарламалар, орындалады.

Ә.кез келген, өңделіп түзетіледі, мәліметтер, және, жүргізіледі, басқару әрекеттері.

Б. ұғымы, жұмыс үстелі, қазіргі, операциялық, барлық, интерфейсінің, жүйелер элементі, саналады, болып.

В. программаны, белгіше, тұрады, экранындағы, терезені, дисплей функцияны, файлды, бейнелеп.

Г. бума – каталог, табылады, директорий, болып, ұғымының, баламасы.

Ғ. құрал-жабдықтар, жұмыс, мәліметтер, үстелінде, кітаптар, салынғын бумалар, орналасуы, мүмкін.

Ауыспалы осы шақтағы күрделі етістік

Үлгі: Басқару+ды қамтамасыз етеді

Үлгі: Бағдарлама+лар орындалады

2. Ол дисплей экранындағы программаны, терезені, файлды ................... .

3. Бума – экранда каталогтерді және бағдарламалық топтарды белгілеу үшін ................................ .

4. Бума – каталог, директорий ұғымының баламасы .................................... .

5. Ол бірыңғай анықтамалық жүйе жұмысын қолдануды ....................... .

6. Жұмыс үстелі ұғымы қазіргі барлық операциялық жүйелер интерфейсінің элементі .......................... .

Жүйенің негізгі ұғымдары мен олардың қызметі

WINDOWS жүйесінің қызметтері

3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған сөйлемдерді жазыңыздар.

Windows 98 операциялық жүйесі компьютер ток көзіне қосылысымен жедел жадқа жүктеле бастайды. Windows жүктелгеннен кейін экранға «жұмыс үстелі» шығуы тиіс, сонан соң жарлықтары мен белгішелері бар қалыптағы көрініс пайда болады.

Ал Windows жүйесімен жұмыс істеу барысында компьютерді өшірмес бұрын мынадай әрекеттерді орындау қажет:

• 
  жұмыс істеп тұрған бағдарламаларды жабу (аяқтау);
  

Windows жүйесі компьютер құрылғыларын пайдаланып, оларды толық басқарып отырады. Бұл сәттерде Windows уақытша пайдаланылатын файлдарды жасап алады. Windows жұмысты дұрыс аяқтаса, ол файлдар өз-өзінен жойылады. Егер жұмыс дұрыс аяқталмаса, ол файлдар дискіде сақталып қалып, біраз орын алып тұрады. Сондықтан Windows жүйесінде тұрып жұмысты аяқтау үшін мынадай әрекеттер орындалуы тиіс. Бірінші, тінтуір курсорын Программа диспетчерінің жүйелік батырмасына алып барып, оны екі рет шерту керек. Не болмаса бір шерту арқылы жүйелік менюді бейнелеп, оның операцияларының ішінен «Жабу» командасын таңдау қажет. Екінші, «ОК» басқару батырмасын таңдап тінтуірді шерту керек. Бұл батырма бастапқыда тіктөртбұрышпен қоршалып белгіленіп тұрады. Бұл - оның үнсіз келісім бойынша таңдалып тұрғанының белгісі. Енді Enter пернесін бассақ, компьютер сол батырмаға сәйкес команданы орындайды.

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

1.2 Жоғарыдағы мәтінді тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

ток көзі, жүктеле бастайды, қалыптағы, көрініс, пайда болады, компьютерді өшіру, әрекеттерді, орындау, тінтуір, жүйелік батырма, шерту керек, бейнелеп, таңдау қажет, жабу, тіктөртбұрыш, қоршалып, белгіленіп тұрады, үнсіз, келісім, белгі, бойынша, перне

орындау

әрекеттер


2. ОҚИМЫЗ. СӨЙЛЕЙМІЗ
2.1 Мәтінді оқыңыздар және төмендегі сұраққа жауап беріңіздер.
А.Windows 98 операциялық жүйесі қалай іске қосылады?

Ә.Windows жүктелгеннен кейін экранға қандай көрініс шығады?

Б. Компьютерді өшірмес бұрын қандай әрекеттерді орындау қажет?

В. Windows жүйесінде тұрып жұмысты аяқтау үшін қандай әрекеттер орындалуы тиіс?

Г. Windows жұмысты дұрыс аяқтаса, файлдар не істейді?

Ғ. Жұмыс дұрыс аяқталмаса, қандай әрекеттер жүзеге асады?

2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Windows ________ компьютер _____________ пайдаланып, _______ толық басқарып отырады. Бұл _____________Windows уақытша пайдаланылатын файлдарды ________ ________. Windows жұмысты дұрыс __________, ол файлдар өз-өзінен ____________. Егер жұмыс дұрыс ___________, ол файлдар дискіде _________ ____________, біраз ______ алып тұрады.
2.6 Сөйлем ішіндегі асты сызылған сөздерге сұрақ қойыңыздар.
А) Windows жүйесінде тұрып жұмысты аяқтау үшін мынадай әрекеттер орындалуы тиіс.

Ә) Windows жүктелгеннен кейін экранға «жұмыс үстелі» шығуы тиіс.

Б) Бұл батырма бастапқыда тіктөртбұрышпен қоршалып белгіленіп тұрады.

В) Бұл - оның үнсіз келісім бойынша таңдалып тұрғанының белгісі.

Бірінші, бір шерту арқылы жүйелік менюді бейнелеп, оның операцияларының ішінен «Жабу» командасын таңдау қажет. Екінші, «ОК» басқару батырмасын таңдап тінтуірді шерту керек. Бұл батырма бастапқыда тіктөртбұрышпен қоршалып белгіленіп тұрады. Бұл - оның үнсіз келісім бойынша таңдалып тұрғанының белгісі. Енді Enter пернесін бассақ, компьютер сол батырмаға сәйкес команданы орындайды.

Ә) Барыс септігіндегі зат есімдер: экранға, .................................... .

Б) Табыс септігіндегі зат есімдер: компьютерді, ............................. .

В) Көмектес септігіндегі зат есімдер: жүйесімен, .................................... .

жүктеле жабу

өз-өзінен келісім

шерту жойылады

үнсіз керек

бағдарламаларды бастайды

жұмысты курсоры

3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.

Ә. жұмыс, жабу, тұрған, істеп ,бағдарламаларды

Б. пайдаланылатын, сәттерде, Windows, бұл, уақытша, жасап, файлдарды, алады

В. бұл, үнсіз, бойынша, оның, келісім, тұрғанының, таңдалып, белгісі

Г. оның, командасын, таңдау, операцияларының, «Жабу», ішінен, қажет

Ғ. ол, дискіде, файлдар, орын, сақталып, қалып, алып, тұрады, біраз

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

етістік

Үлгі: Файлдар жойылады

Үлгі: Бағдарламалар+ды жабу

3.4 Сөздердің жасалуын анықтап жазыңыздар.
батырма, тінтуір, тіктөртбұрыш, белгіше, көрініс, жүйелік, уақытша, үнсіз, келісім
3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.
Сондыктан Windows жүйесіңде турып жумысты аяқтау үшің мыңадай әрекеттер орындалуы тиіс. Бірінші, тіңтуір курсорың Программа диспетчерінін жуйелік батырмасына алып барып, оны екі рет шерту керек. Не болмаса бір шерту арқылы жүйелік менюді бейнелеп, оның операцияларынын ішінен «Жабу» командасын тандау қажет. Екінші, «ОК» баскару батырмасын тандап тіңтуірді шерту керек. Бұл батырма бастапкыда тіктортбұрышпен коршалып белгіленіп турады. Бұл - оның үнсыз келісім бойынша тандалып тұрғанынын белгісі. Енді Enter пернесің бассақ, компьютер сол батырмаға сәйкес командаңы орындайды.

3.6 Сөйлемдерді етістіктермен толықтырып жазыңыздар.

2. Бұл сәттерде Windows уақытша пайдаланылатын файлдарды ................... .

3. Екінші, «ок» басқару батырмасын таңдап тінтуірді ............................... .

4. Бұл батырма бастапқыда тіктөртбұрышпен қоршалып ................................... .

5.Windows жұмысты дұрыс .......... , ол файлдар өз-өзінен ...................... .

6. Енді Enter пернесін .........., компьютер сол батырмаға сәйкес команданы .......................... .

Windows жүйесінің жұмысы

Windows-ті іске қосу

Компьютерді өшіргенге дейінгі іс-әрекет

3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған сөйлемдерді жазыңыздар.

Windows жүйесіндегі кез келген программа терезе ішінде орындалады, сол себепті тереземен атқарылатын амалдарды (көлемін өзгерту, экран бетінде жылжыту, терезені үлкейту және кішірейту) орындай білуіміз қажет. Терезенің аумағын өзгерту үшін тінтуір курсорын терезенің төрт жақтауының кез келгеніне, мысалы, сол жақ шекарасына апарыңыз. Тінтуір курсоры өзінің сыртқы бейнесін өзгерткен соң, яғни екі жақты көлденең тілсызыққа айналысымен, терезенің енін өзгерте аламыз. Тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұрып, терезенің тік жақтауын солға не оңға жылжытуымыз керек. Тінтуірдің батырмасын жіберсеңіз, терезенің өзгергенін көресіздер.

Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына алып барамыз. Мұндайда курсордың сыртқы пішіні өзгермеуі тиіс. Бірақ бағыттауыш тілсызық ұшы тақырып жолына көк тіктөртбұрышты аумаққа түскенде ғана операцияны орындауға болады. Ол үшін тінтуір батырмасын басып, оны сол басулы күйінде жібермей ұстап тұрып, «ал да, тасы» принципі бойынша курсорды жаңа орынға жылжытамыз. Курсорды жіберген сәтте терезе жылжып барған жаңа орнында бекітіліп сақталып қалады.

Бір терезені кішірейтіп белгіге айналдыру терезені кішірейту командасымен немесе терезенің оң жақ жоғарғы бұрышындағы батырма арқылы жүзеге асады. Терезе әдетте ықшам белгіше түріне дейін кішірейтілуі мүмкін. Бұл үшін тінтуір курсорын тақырып жолының оң жағында орналасқан ықшамдау батырмасына әкеліп, оның сол жақ шеткі пернесін шертеміз. Сол сәтте терезе экраннан алынып, оның орнына жазуы бар кішкене сурет, яғни белгіше пайда болады.

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

аумағын, өзгерту, оңға жылжыту, солға жылжыту, сыртқы бейнесі, тақырып жолы, бағыттауыш тілсызық ұшы, ені, тік жақтауы, сыртқы пішіні, бағыттауыш, басулы күйінде, тасу, жіберу сәті, сақталып қалу, үлкейту, кішірейту, белгіге айналдыру, ықшам, белгіше, ықшамдау батырмасы, шеткі перне
1.4 Сөз тіркесін құрыңыздар.


Бағыттауыш

Оңға

................................

...............................

тілсызық

жылжыту


2. ОҚИМЫЗ. СӨЙЛЕЙМІЗ
2.1 Мәтінді оқыңыздар және төмендегі сұраққа жауап беріңіздер.
А. Windows жүйесіндегі кез келген программа қайда орындалады?

Ә. Терезенің аумағын өзгерту үшін не істеуіміз қажет?

Б. Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін не істейміз?

В. Терезенің оң жақ жоғарғы бұрышындағы батырма арқылы қандай іс-әрекет жүзеге асады?

Г. Терезе қандай көлемге дейін кішірейтілуі мүмкін?

Ғ. Терезе экраннан алынған соң, оның орнына не пайда болады?

2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.
2.4 Диалогті оқыңыздар. Мәтінге айналдырыңыздар.
Мұғалім: Windows жүйесіндегі кез келген программа қалай орындалады?

Сапар: Windows жүйесіндегі кез келген программа терезе ішінде орындалады.

Мұғалім: Терезенің аумағын қалай өзгертесіңдер?

Медет: Терезенің аумағын өзгерту үшін тінтуір курсорын терезенің төрт жақтауының кез келгеніне, мысалы, сол жақ шекарасына апарамыз.

Қуаныш: Тінтуір курсоры өзінің сыртқы бейнесін өзгерткен соң, яғни екі жақты көлденең тілсызыққа айналысымен, терезенің енін өзгертеміз.

Сапар: Тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұрып, терезенің тік жақтауын солға не оңға жылжытуымыз керек.

Мұғалім: Дұрыс айтасыңдар. Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін не істейсіңдер?

Сапар: Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына алып барамыз.

Айгүл: Тінтуір батырмасын басулы күйінде жібермей ұстап тұрып, «ал да, тасы» принципі бойынша курсорды жаңа орынға жылжытамыз.

Мұғалім: Курсорды жіберген сәтте не болады?

Жұлдыз: Курсорды жіберген сәтте терезе жылжып барған жаңа орнында бекітіліп сақталып қалады.

Мұғалім: Бір терезені кішірейтіп белгіге айналдыру қалай жүзеге асады?

Сапар: Ол терезені кішірейту командасымен немесе терезенің оң жақ жоғарғы бұрышындағы батырма арқылы жүзеге асады.

Мұғалім: Терезе ықшам белгіше түріне дейін қалай кішірейтіледі? Жұлдыз: Ол үшін тінтуір курсорын тақырып жолының оң жағында орналасқан ықшамдау батырмасына әкеліп, оның сол жақ шеткі пернесін шертеміз. Сол сәтте терезе экраннан алынып, оның орнына жазуы бар кішкене сурет, яғни белгіше пайда болады.
2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Терезенің экран бетімен ________ ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына _____ ________. Мұндайда курсордың ________ пішіні өзгермеуі тиіс. Бірақ бағыттауыш __________ ұшы тақырып жолына көк ___________ аумаққа түскенде ғана орындауға болады. Ол үшін тінтуір __________ басып, оны сол _________ күйінде ________ ұстап тұрып, «ал да, тасы» принципі бойынша курсорды жаңа _________жылжытамыз. Курсорды _________ сәтте терезе жылжып барған жаңа ________ бекітіліп ___________ қалады.

2.6 Сөйлем ішіндегі асты сызылған сөздерге сұрақ қойыңыздар.
А) Windows жүйесіндегі кез келген программа терезе ішінде орындалады.

Ә) Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына алып барамыз.

Б) Терезе әдетте ықшам белгіше түріне дейін кішірейтілуі мүмкін.

В) Тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұрып, терезенің тік жақтауын солға не оңға жылжытуымыз керек.

2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.

1.Тінтуірдің сол жақ батырмасын басып тұрып, терезенің тік жақтауын солға не оңға жылжытуымыз керек. 2.Тінтуірдің батырмасын жіберсеңіз, терезенің өзгергенін көресіздер. 3.Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына алып барамыз. 4.Мұндайда курсордың сыртқы пішіні өзгермеуі тиіс.

тілсызық үлкейту

терезенің курсоры

тінтуір аумағын

курсорды ұшы

сол жақ сурет

кішкене шеткі пернесін
3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. сол себепті, атқарылатын, тереземен, орындай, білуіміз, амалдарды, қажет

Ә. тінтуір, аламыз, курсоры, екі жақты, тілсызыққа, айналысымен, терезенің, көлденең, енін өзгерте

Б. терезенің, бетімен, ауыстыру, үшін, орнын, курсорды, тақырып, жолына, алып, барамыз, экран

В. батырмасын, өзгергенін, тінтуірдің, жіберсеңіз, терезенің, көресіздер

Г. курсорды, жіберген, жаңа, терезе, жылжып, барған, сәтте, орнында, сақталып қалады, бекітіліп

Ғ. терезе, ықшам, түріне, әдетте, дейін, белгіше, мүмкін, кішірейтілуі

етістік

Үлгі: көлемі+н өзгерт+у

Үлгі: Терезе+нің ен+і

3.4 Сөздердің жасалуын анықтап жазыңыздар.
Тілсызық, айналыс, тінтуір, батырма, бағыттауыш, тіктөртбұрыш, белгіше

3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.

2.Тінтуірдің батырмасын ............., терезенің өзгергенін ................... .

3.Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру үшін курсорды тақырып жолына ............... .

4. Мұндайда курсордың сыртқы пішіні .................................... .

5. Курсорды жіберген сәтте терезе жылжып барған жаңа орнында .................... .

6. Терезе әдетте ықшам белгіше түріне дейін ....................... .

3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Терезенің экран бетімен орнын ауыстыру

Терезе белгіше түріне дейін кішірейтіледі

indows жүйесіндегі программаны орындау

3.8 Мәтін бойынша естеріңде қалған сөйлемдерді жазыңыздар.

Қазіргі кезде қолданылатын операциялық жүйелердің бәрі де файлдармен жұмыс істейді. Қандай да бір бағдарлама белгісіне тінтуір курсорын апарып, оны екі рет шертсек, соған сай келетін бағдарламалық файл іске қосылады.

Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары дискіден ақпаратты оқу және оны толықтырып, өңдеп, қайта дискіге жазу операцияларын орындаудан тұрады. Осы операцияларды орындау барысында Парақтау терезесінің аналогымен жұмыс істеу керек.
1. ТЫҢДАЙМЫЗ. ОҚИМЫЗ

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

1.2 Жоғарыдағы мәтінді тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

құрылғылар, қаріптер, көркейту, бейнелеу түрлері, жұмыс үстелі, жүйелік бума, жүйелік топ, басқару тақтасы, шерту, баптау, таңдау, қолтетік, пернелік тақта, қолданылатын, ыңғайлы күй, атқаруға болады, ақпарат, толықтыру, өңдеу, барысында, парақтау

1.4 Сөз тіркесін құрыңыздар.


Құрылғыларды

Жұмыс үстелін

................................

................................

...............................

қосуда

Ә. Қаріптерді алып тастау не енгізу кездерінде, «Жұмыс үстелін» көркейту істерін атқарғанда қандай құралдар пайдаланылады?

Б. Басқару тақтасы терезесінде орналасқан программалық элементтерді пайдалана отырып қандай жұмыстарды атқаруға болады?

В. Қазіргі кезде қолданылатын операциялық жүйелердің бәрі немен жұмыс істейді?

Г. Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары неден тұрады?

Ғ. Операцияларды орындау барысында немен жұмыс істеу керек?

2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Жаңа __________ ЭЕМ-ге қосуда, жаңа ______________ компьютерге орналастырғанда, ________ алып тастау не енгізу кездерінде, «Жұмыс үстелін» _______ _________ атқарғанда, сандарды, даталар мен уақытты ___________ _________ өзгерту барысында «________ _______» деп аталатын жүйелік _________ орналасқан құралдар пайдаланылады. Бұл буманы іске қосу «Менің компьютерім» атты _______ ________ Басқару тақтасы белгісін таңдап, ________ екі рет шерту арқылы немесе басты менюдің «________ - ______ тақтасы» командаларын _______ ________ атқарылады.
2.6 Сөйлем ішіндегі асты сызылған сөздерге сұрақ қойыңыздар.
А) Қазіргі кезде қолданылатын операциялық жүйелердің бәрі де файлдармен жұмыс істейді.

Ә) Қандай да бір бағдарлама белгісіне тінтуір курсорын апарып, оны екі рет шертсек, соған сай келетін бағдарламалық файл іске қосылады.

Б) Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары дискіден ақпаратты оқу және оны толықтырып, өңдеп, қайта дискіге жазу операцияларын орындаудан тұрады. В) Осы операцияларды орындау барысында Парақтау терезесінің аналогымен жұмыс істеу керек.
2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.
Қазіргі кезде қолданылатын операциялық жүйелердің бәрі де файлдармен жұмыс істейді. Қандай да бір бағдарлама белгісіне тінтуір курсорын апарып, оны екі рет шертсек, соған сай келетін бағдарламалық файл іске қосылады. Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары дискіден ақпаратты оқу және оны толықтырып, өңдеп, қайта дискіге жазу операцияларын орындаудан тұрады. Осы операцияларды орындау барысында Парақтау терезесінің аналогымен жұмыс істеу керек.
2.8 Өзіңізді-өзіңіз тексеріңіз! Қанша сөз есіңізге түседі?
құрылғылар, бағдарламалар, қаріптер ........................................... .
3. ЖАЗАМЫЗ
3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.
жұмыс файл

басқару тақтасы

жүйелік қолтетігі

операциялық тақта

тінтуір бума

пернелік жүйелер

бағдарламалық үстелі
3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. жаңа, құрылғыларды, «Басқару тақтасы», ЭЕМ-ге, қосқан кезде, деп аталатын жүйелік, бумада, пайдаланылады, орналасқан, құралдар

Ә. жаңа, бағдарламаларды, орналастырғанда, «Басқару тақтасы», жүйелік деп аталатын, бумада, орналасқан, құралдар, компьютерге, пайдаланылады

Б. «Басқару тақтасы», «Жұмыс үстелін», көркейту істерін атқарғанда, деп аталатын, орналасқан, құралдар, жүйелік, пайдаланылады, бумада

В. жүйелік бумада, сандарды, даталар мен бейнелеу, түрлерін, уақытты, өзгерту барысында, «Басқару тақтасы», деп аталатын, құралдар, пайдаланылады орналасқан

Г. енгізу кездерінде, қаріптерді алып тастау, не, «Басқару тақтасы», орналасқан деп аталатын, жүйелік бумада, құралдар пайдаланылады

Ғ. парақтау терезесінің, осы операцияларды, аналогымен, орындау, барысында жұмыс, керек, істеу

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

Зат есім

Үлгі: жүйе+лік бума

Үлгі: іс+ке қосу

3.4 Сөздердің жасалуын анықтап жазыңыздар.
Жүйелік, пернелік, бейнелеу, бағдарламалық
3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.
Баскару тактасы терезесінде орналаскан программалық элементтерді пайдалана отырып «Жұмыс үстелін» коркейтуге, тінтүір қолтетігін, пернеліқ тактаны баптауга және тағы басқа жұмыстарды аткаруга болады.

Қазіргі кезде қолданылатын операциялык жүйелердің бәрі де файлдармен жумыс істейді. Қандай да бір багдарлама белгісіне тінтуір курсорын апарып, оны екі рет шертсек, сөған сай келетін бағдарламалық файл іске қосылады.

Windows жуйесінің коптеген бағдарламалары дискіден акпаратты оку және оны толықтырып, өндеп, қайта дискіге жазу операцияларын орындаудан турады. Осы операцияларды орындау барысында Парактау терезесінің аналогымен жумыс істеу керек.
3.6 Сөйлемдерді етістіктермен толықтырып жазыңыздар.
1. Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары дискіден ақпаратты оқу операцияларын орындаудан ....................... .

2. Windows жүйесінің көптеген бағдарламалары дискідегі ақпаратты толықтыру, өңдеу операцияларын орындаудан .................... .

3. Қандай да бір бағдарлама белгісіне тінтуір курсорын ..........., оны екі рет ........., соған сай келетін бағдарламалық файл ................... .

4. Бұл буманы іске қосу «Менің компьютерім» атты жүйелік топтағы Басқару тақтасы белгісін ............, тінтуірді екі рет шерту арқылы ....................... .

5. Басқару тақтасы терезесінде орналасқан программалық элементтерді ............., «Жұмыс үстелін» көркейтуге, тінтуір қолтетігін, пернелік тақтаны баптауға ................. .

3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Windows жүйесінде орындалатын операциялар

«Басқару тақтасы» атты жүйелік бумада орналасқан құралдардың

Қызметі

Бағдарламалық файлды іске қосу

3.9 Мәтінді мазмұндаңыздар

Windows 98 жүйесінде барлық файлдар, құжаттар және бағдарламалар бумаларда сақталады. Егер бума сыртында сурет болса, ондай бума арнайы қызмет атқару бумасы болып саналады. Оны жоюға, басқа орынға ауыстыруға болмайды. Қарапайым жай бумалардағы мәліметтермен жою, көшірме алу, орнын ауыстыру әрекеттерін орындауға болады.

Өз құжаттарыңызды сақтау үшін жеке бума ашу қажет. Бумаларды жұмыс үстелінде немесе терезе ішінде де ашуға болады. Жұмыс үстелінде бума ашу үшін курсорды экрандағы бос аймаққа алып барып, тінтуірдің оң жақ батырмасын басу қажет. Сонда пайда болатын контексті-тәуелді менюдің «жасау – бума» деген опциясын таңдап, экранға шыққан бума бейнесінің астына бірден оның атын енгізе беруге болады. Егер бума аты енгізілмесе, онда оның орнында нүктелер жолы орналасады. Ал терезе ішінде бума ашу қажет болғанда, «файл-жасау-бума» командаларын орындау қажет.

Жарлық (ярлык) дегеніміз – бумалар ішінен іздеу жүргізбей-ақ кез келген дискідегі объектіні пайдалануды қамтамасыз ете алатын командалық файл. Жарлықтар жиі қолданылатын бағдарламалар мен құжаттық шаблондар (нұсқалар) үшін даярланады. Олар жұмыс үстелінде арнайы қызмет атқармайтын кез келген бума ішінде жасала береді.

Жарлықтар мен бумаларды жою Windows жүйесіндегі кез келген объектіні жою сияқты орындалады. Мұның барысында керекті бір ақпаратты жойып алмас үшін, оның да бірнеше жолы жасалған. Қажетсіз ақпаратты «қоржын» арқылы жою, толық жойып тастау, жою кезінде хабар беріп отыру жолдарымен орындауға болады.


1. ТЫҢДАЙМЫЗ. ОҚИМЫЗ

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

1.4 Сөз тіркесін құрыңдар.

Мәліметтермен

Жұмыс үстелінде

................................

................................

...............................

жою

ашуға болады

2. ОҚИМЫЗ. СӨЙЛЕЙМІЗ
2.1 Мәтінді оқыңыздар және төмендегі сұраққа жауап беріңіздер.
А. Windows 98 жүйесіндегі бумаларда нелер сақталады?

Ә. Өз құжаттарыңызды сақтау үшін не ашу қажет?

Б. Бумаларды қайда ашуға болады?

В. Жұмыс үстелінде бума ашу үшін не істейсіз?

Г. Жарлық дегеніміз не?
2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңдар.

2.4 Сұхбатты рөлге бөліп оқыңыздар. Мазмұнын өзгертіп сұхбат құрыңыздар.

- Арман, арнайы қызмет атқару бумасы қандай болады?

- Арнайы қызмет атқару бумасының сыртында сурет болады.

-Қарапайым жай бумалардағы мәліметтермен қандай әрекеттерді орындауға болады?

-Қарапайым жай бумалардағы мәліметтермен жою, көшірме алу, орнын ауыстыру әрекеттерін орындауға болады.

- Бумаларды қайда ашуға болады?

- Бумаларды жұмыс үстелінде немесе терезе ішінде де ашуға болады.

-Жұмыс үстелінде бума ашу үшін не істейміз?

- Жұмыс үстелінде бума ашу үшін курсорды экрандағы бос аймаққа алып барып, тінтуірдің оң жақ батырмасын басу қажет.

-Ал терезе ішінде бума ашу үшін не істейміз?

-Ал терезе ішінде бума ашу қажет болғанда, «файл-жасау-бума» командаларын орындау қажет.

- Ал жарлықтар не үшін дайындалады және олар қайда жасалады?

- Жарлықтар жиі қолданылатын бағдарламалар мен құжаттық шаблондар үшін даярланады да, олар жұмыс үстелінде арнайы қызмет атқармайтын кез келген бума ішінде жасала береді.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Жарлық дегеніміз – бумалар ішінен _______ жүргізбей-ақ кез келген дискідегі объектіні _________ қамтамасыз ете алатын __________ _____. Жарлықтар жиі ____________ бағдарламалар мен ___________ шаблондар (нұсқалар) үшін _____________ да, олар жұмыс үстелінде арнайы ________ ___________ кез келген _____ _______ жасала береді.

Жарлықтар мен бумаларды ______ Windows жүйесіндегі кез келген объектіні жою сияқты _________. Мұның барысында керекті бір _________жойып алмас үшін, оның да ______ ______ жасалған. ________ ақпаратты «қоржын» арқылы жою, ______ _______ _______, жою кезінде ______ беріп отыру __________ орындауға болады.

2.6 Сұрақтардың орнына мәтін бойынша қажетті сөздерді қойып айтыңыздар.

Үлгі: нені даярлау? - жарлықтарды даярлау
Қайда сақталады, қайда ашуға болады, нені жою, қандай ақпарат, нені жойып алмас үшін, қандай менюдің,
2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.
Өз құжаттарыңызды сақтау үшін жеке бума ашу қажет. Бумаларды жұмыс үстелінде немесе терезе ішінде де ашуға болады. Егер бума аты енгізілмесе, онда оның орнында нүктелер жолы орналасады. Ал терезе ішінде бума ашу қажет болғанда, «файл-жасау-бума» командаларын орындау қажет. Жарлықтар жиі қолданылатын бағдарламалар мен құжаттық шаблондар үшін даярланады. Олар жұмыс үстелінде арнайы қызмет атқармайтын кез келген бума ішінде жасала береді.
2.8 Сөйлеу жағдаяттық ойын.
* Сізден әріптесіңіз телефон арқылы жұмыс үстелінде бума ашып, оның атын жазу жайлы көмек сұрайды.

* Оған жұмыс үстелінде бума ашып, оның атын жазу жайлы ақпаратты қалай айтар едіңіз.

* Жоғарыдағы мәтінді пайдаланыңыздар.
3. ЖАЗАМЫЗ
3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.
бумаларда үстелінде

мәліметтермен алу

көшірме жою

командалық сақталады

құжаттық ақпаратты

қажетсіз шаблондар

жұмыс файл
3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. оны, басқа, ауыстыруға, орынға, жоюға, болмайды

Ә. бумаларды, болады, үстелінде, немесе, терезе, жұмыс, ішінде, де, ашуға

Б. олар, жұмыс, кез келген, үстелінде, қызмет, жасала, атқармайтын, бума, арнайы, ішінде, береді

В. егер, нүктелер, бума, аты, енгізілмесе, онда, орналасады, оның, орнында, жолы

Г. құжаттар, Windows 98, бағдарламалар, жүйесінде, сақталады, барлық, файлдар, және, бумаларда

Ғ. жарлықтар, жиі, даярланады, қолданылатын, үшін, бағдарламалар, мен құжаттық, шаблондар

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

Зат есім + табыс септігі

Етістік

Үлгі: Бумалар+ды жою

Зат есім + табыс септігі


Етістік

Үлгі: Бумалар+да сақталады

3.4 Сөздердің жасалу жолдарын анықтап жазыңыздар.
Командалық, батырма, бірнеше, қажетсіз, керекті, құжаттық,
3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.
Жарлык дегеніміз – бумалар ішінен іздеу жүргізбей-ақ кез келген дискідегі объектіні пайдалануды қамтамасыз ете алатын командалық файл. Жарлыктар жиі қолданылатың багдарламалар мен қүжаттық шаблондар (нұсқалар) үшін даярланады. Олар жұмыс үстелінде арнайы қызмет аткармайтын кез келген бума ішінде жасала береді.

Жарлыктар мен бумаларды жою Windows жүйесіндегі кез келген объектіні жою сияқты орындалады. Муның барысында керекті бір акпаратты жойып алмас үшін, оның да бірнеше жолы жасалған. Кажетсіз акпаратты «қоржын» арқылы жою, толык жойып тастау, жою кезінде хабар беріп отыру жолдарымен орындауга болады.

3.6 Сөйлемдерді етістіктермен толықтырып жазыңыздар.
1. Егер бума сыртында сурет ........, ондай бума арнайы қызмет атқару бумасы

........................ .

2. Бумаларды жұмыс үстелінде немесе терезе ішінде де ................. .

3. Жарлықтар жиі қолданылатын бағдарламалар мен құжаттық шаблондар үшін ........................ .

4. Егер бума аты ............., онда оның орнында нүктелер жолы ............... .

5. Олар жұмыс үстелінде арнайы қызмет атқармайтын кез келген бума ішінде

....................... .

6. Windows 98 жүйесінде барлық файлдар, құжаттар және бағдарламалар бумаларда .................... .

3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Командалық файл

Жарлықтар мен бумаларды жою

Арнайы қызмет атқару бумасы

Құжаттарды сақтау үшін жеке бума ашу

3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған жаңа сөздерді жазыңыздар.
3.9 Мәтін мазмұнын қысқаша баяндап жазыңыздар.

Сабақтың тақырыбы: Компьютерлік вирус және олардан сақтанудың негізгі тәсілдері
Компьютерлік вирус – арнайы жазылған шағын көлемді бағдарлама. Ол өздігінен басқа бағдарламалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды «бүлдіруге» кіріседі. Сондай-ақ компьютерде тағы басқа келеңсіз әрекеттерді істеуі мүмкін. Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус жұққан иілгіш дискеттер немесе флэшкалар арқылы таратылады. Егер компьютер жергілікті желіге қосылған болса, онда вирустың таралуына бұрынғыдан да кең жол ашылады.

Вирустардан сақтану үшін дискіні (флэшканы) физикалық зақымданудан сақтау керек. Дұрыс жұмыс істемейтін бағдарламаларды қолданбауға және жұмыс істеп отырған адам қателіктер жібермеуге тырысуы керек. Вирустан сақтайтын арнайы бағдарламаларды пайдаланудың маңызы зор. Жалпы ақпарат қорғау тәсілдері тек вирустан сақтануда ғана емес, басқа жағдайда да пайдалы болатынын есте сақтаған жөн.

Вирустардың әсерін жоятын антивирустық бағдарламаларды үш негізгі топқа бөлуге болады. Бірінші - файл мәліметтерін бақылауға арналған, олардың қосындыларын есте сақтауға негізделген бағдарламалар. Екінші - бағдарламаға немесе операциялық жүйеге вирус жұққан сәтте оларды анықтайтын резиденттік бағдарламалар. Үшінші - вирустар жұқтырылғаннан кейін олардың бар екенін анықтайтын бағдарламалар.

Вирустардың жаңа түрлері күнбе-күн пайда болады. Сондықтан антивирустық бағдарламалардың да соңғы шыққандарын қолданған дұрыс.

1. ТЫҢДАЙМЫЗ. ОҚИМЫЗ

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

шағын көлемді, соңына, алдына, қосымша, бүлдіру, келеңсіз әрекеттер, вирус жұққан, иілгіш, жергілікті желі, таралуы, сақтану үшін, физикалық зақымдану, қолдану, қолданбау, қателіктер, жібермеу, маңызы зор, қорғау тәсілдері, есте сақтаған жөн, әсері, антивирустық бағдарламалар, бөлуге болады, мәліметтер,қосындылар, есте сақтау, негізделген, сәт, анықтайтын, жұқтырылғаннан кейін, түрлері, күнбе-күн, соңғы шыққандары.

1.2 Жоғарыдағы мәтінді тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.
шағын көлемді, соңына, алдына, қосымша, бүлдіру, келеңсіз әрекеттер, вирус жұққан, иілгіш, жергілікті желі, таралуы, сақтану үшін, физикалық зақымдану, қолдану, қолданбау, қателіктер, жібермеу, маңызы зор, қорғау тәсілдері, есте сақтаған жөн, әсері, антивирустық бағдарламалар, бөлуге болады, мәліметтер,қосындылар, есте сақтау, негізделген, сәт, анықтайтын, жұқтырылғаннан кейін, түрлері, күнбе-күн, соңғы шыққандары.
1.4 Сөз тіркесін құрыңыздар.


Көлемді

Топқа

................................

................................

...............................

бағдарлама

бөлуге болады

2. ОҚИМЫЗ. СӨЙЛЕЙМІЗ
2.1 Мәтінді оқыңыздар және төмендегі сұраққа жауап беріңіздер.
А. Компьютерлік вирус қандай бағдарлама?

Ә. Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге қалай таратылады?

Б. Антивирустық бағдарламаларды қанша топқа бөлуге болады?

В. Қандай антивирустық бағдарламалар болады?

Г. Вирустардың жаңа түрлерімен қалай күресуге болады?
2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

2.4 Сұхбатты рөлге бөліп оқыңыздар. Мазмұнын өзгертіп сұхбат құрыңыздар.
-Арман, компьютерлік вирус қандай әрекеттерді істеуі мүмкін?

-Ол өздігінен басқа бағдарламалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды «бүлдіруге» кіріседі.

-Вирустар компьютерге қалай таратылады?

-Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус жұққан иілгіш дискеттер немесе флэшкалар арқылы таратылады.

- Вирустардан сақтану үшін не істеу керек?

-Вирустардан сақтану үшін дискіні (флэшканы) физикалық зақымданудан сақтау керек.

- Вирустардың әсерін жоятын антивирустық бағдарламалар қандай болады?

- Файл мәліметтерін бақылауға арналған, олардың қосындыларын есте сақтауға негізделген бағдарламалар болады.

- Тағы да қандай бағдарламалар бар?

- Бағдарламаға немесе операциялық жүйеге вирус жұққан сәтте оларды анықтайтын резиденттік бағдарламалар бар. Сондай-ақ, вирустар жұқтырылғаннан кейін олардың бар екенін анықтайтын бағдарламалар болады.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус _________ _________ дискеттер немесе флэшкалар арқылы ___________. Егер компьютер _________ ________ қосылған болса, онда вирустың __________ бұрынғыдан да кең жол ашылады. Вирустардан _______ _____ дискіні (флэшканы) физикалық ________ сақтау керек. Дұрыс жұмыс істемейтін _____________ қолданбауға және жұмыс істеп отырған адам қателіктер _________тырысуы керек.

Вирустан __________арнайы бағдарламаларды _____________ маңызы зор. Жалпы _________ _________ тәсілдері тек вирустан сақтануда ғана емес, басқа жағдайда да пайдалы болатынын _____ _________ жөн.
2.6 Сұрақтардың орнына мәтін бойынша қажетті сөздерді қойып айтыңыздар.
Үлгі: қандай бағдарлама? – шағын көлемді бағдарлама
вирустар қалай таратылады, қандай желіге, неден сақтану үшін, неге тырысуы керек, ненің маңызы зор, нені есте сақтаған жөн, қанша топқа, нені есте сақтауға, нені анықтайтын, қалай пайда болады
2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.
Вирустардың әсерін жоятын антивирустық бағдарламаларды үш негізгі топқа бөлуге болады. Бірінші - файл мәліметтерін бақылауға арналған, олардың қосындыларын есте сақтауға негізделген бағдарламалар. Екінші - бағдарламаға немесе операциялық жүйеге вирус жұққан сәтте оларды анықтайтын резиденттік бағдарламалар. Үшінші - вирустар жұқтырылғаннан кейін олардың бар екенін анықтайтын бағдарламалар.

Вирустардың жаңа түрлері күнбе-күн пайда болады. Сондықтан антивирустық бағдарламалардың да соңғы шыққандарын қолданған дұрыс.

2.8 Сөйлеу жағдаяттық ойын.
*Сіз компьютерлерді жөндейтін шеберханада жұмыс істейсіз.

*Сіз сұраныс бойынша вирусқа қарсы бағдарлама орнатуға бара жатырсыз.

Сізден компьютер иесі вирустан сақтанудың негізгі тәсілдері туралы кеңес

сұрады.

* Компьютер иесінің осы өтінішін қалай жүзеге асырар едіңіз.


3. ЖАЗАМЫЗ
3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.
компьютерлік түрлері

иілгіш бағдарламалар

жергілікті дискеттер

физикалық желіге

операциялық зақымдану

резиденттік жүйе

жаңа вирус
3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. компьютерлік, арнай, көлемді, жазылған, шағын, вирус, бағдарлама

Ә. сондай-ақ, басқа, компьютерде, әрекеттерді, тағы, келеңсіз, істеуі, мүмкін

Б. вирус, операциялық, жүйеге, жұққан, оларды, анықтайтын, сәтте, резиденттік бағдарламалар

В. вирустардың, бөлуге, антивирустық, әсерін, жоятын, үш, бағдарламаларды, негізгі, топқа, болады

Г. күнбе-күн, вирустардың, жаңа, болады, түрлері, пайда

Ғ.вирустардан, флэшканы, сақтану, сақтау, үшін, физикалық, зақымданудан, керек

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

+ у керек

Септік жалғауындағы тұйық етістік

Үлгі: Зақымдану+дан сақтау керек.

Есімше тұлғасындағы етістік

зат есім

Үлгі: Жұмыс істеме+йтін бағдарламаларды

3.4 Сөздердің жасалу жолдарын анықтап жазыңыздар.
компьютерлік, резиденттік, көлемді, иілгіш, пайдалану, зақымдану, пайдалы, бірінші, екінші, үшінші, операциялық, антивирустық, күнбе-күн
3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.
Компьютерлік вирус – арнайы жазылган шағын колемді багдарлама. Ол оздігінен баска багдарламалар соңына немесе алдына қосымша жазылады да, оларды «бұлдируге» кіріседі. Сондай-ақ компьютерде тағы баска келеңсіз арекеттерді істеуі мумкін.

Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус жұккан иілгіш дискеттер немесе флэшкалар арқылы таратылады. Егер компьютер жергілікті желіге қосылған болса, онда вирустын таралуына бурынгыдан да кен жол ашылады.

Вирустардан сактану үшін дискіні (флэшканы) физикалық зақымданудаң сактау керек. Дұрыс жұмыс істемейтің багдарламаларды қолданбауга және жумыс істеп отырган адам қателіктер жібермеуге тырысуы керек.
3.6 Сөйлемдерді етістіктермен толықтырып жазыңыздар.
1. Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус жұққан иілгіш дискеттер немесе флэшкалар арқылы ........................ .

2. Вирустардан сақтану үшін флэшканы физикалық зақымданудан ................. .

3. Сондықтан антивирустық бағдарламалардың да соңғы шыққандарын

........................ .

4. Вирустардың жаңа түрлері күнбе-күн .................. .

5. Вирустардың әсерін жоятын антивирустық бағдарламаларды үш негізгі топқа ....................... .

6. Ол өздігінен басқа бағдарламалар соңына немесе алдына қосымша ............. да, оларды .................... .
3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Вирустардан сақтану

Компьютерлік вирус

Вирусқа қарсы бағдарламалар тобы

Вирусқа қарсы бағдарламалардың соңғы шыққандары

3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған жаңа сөздерді жазыңыздар.

3.9 Мәтінді мазмұндаңыздар.

Сабақтың тақырыбы: Архивтеу бағдарламалары. Зат есім+ септік жалғауы.
Файлдың немесе файлдар топтарының сығылу үдерісі Архивтеу деп аталады. Архиваторлар – дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін бағдарламалар тобы.

Олардың сақтау тәсілдері және жалпы қызметі болады. Әдетте файлда қайталанатын фрагменттер болады. Кейде оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай қажеті болмайды. Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін бағдарламалардың жалпы қызметі – файлда қайталанып тұратын фрагменттер орнына қысқаша басқа ақпаратты жазу болып табылады. Соңынан олардың реттіліктерін сақтай отырып, алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану болып табылады. Архиваторлар файл көлемін 10-70%-ға дейін кішірейтуге мүмкіндік береді.

Архивтік файл – қысылған күйде бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір немесе бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны (архив құрамындағы қосылған файлдар тізімі) және әр файлдың сақтаулы циклдік бақылау коды болады. Архив құрамындағы әрбір файл үшін оның мазмұны тәрізді мынадай ақпараттар сақталады: файлдың аты, файл орналасқан каталог туралы мағлұмат, файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі, архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың циклдік бақылау коды.

Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, сол терезеде «болдырмау» батырмасын басу керек.

1. ТЫҢДАЙМЫЗ. ОҚИМЫЗ

1.1 Сөздер мен сөз тіркестерін тыңдаңыздар.

сығылу үдерісі, үнемдеу, көлемі, кішірейтіп сақтау, мүмкіндік, жалпы қызметі, қайталанатын,түгелдей, ұстау, архив жасау, қысқаша, ақпарат, реттіліктері, алғашқы қалып, пайдалану, қысылған күйде, енгізілген, бастапқы күй, шығарып алу, жиынтығы, мазмұны, құрамы, тізімі, сақтаулы циклдік бақылау коды, тәрізді, мағлұмат, өзгертілген мерзімі, бүтіндігін тексеру, пайда болады, кенеттен тоқтату, болдырмау батырмасы, басу
1.2 Жоғарыдағы мәтінді тыңдаңыздар.

1.3 Берілген сөздер мен сөз тіркестерін оқу сөздігінен қараңыздар, оқыңыздар.

сығылу үдерісі, үнемдеу, көлемі, кішірейтіп сақтау, мүмкіндік, жалпы қызметі, қайталанатын,түгелдей, ұстау, архив жасау, қысқаша, ақпарат, реттіліктері, алғашқы қалып, пайдалану, қысылған күйде, енгізілген, бастапқы күй, шығарып алу, жиынтығы, мазмұны, құрамы, тізімі, сақтаулы циклдік бақылау коды, тәрізді, мағлұмат, өзгертілген мерзімі, бүтіндігін тексеру, пайда болады, кенеттен тоқтату, болдырмау батырмасы, басу
1.4 Сөз тіркесін құрыңыздар.


Қызметі ......................

Архиваторлар .............

................................

...............................

болады

мүмкіндік береді

2. ОҚИМЫЗ. СӨЙЛЕЙМІЗ
2.1 Мәтінді оқыңыздар және төмендегі сұраққа жауап беріңіздер.
А. Архивтеу дегеніміз не?

Ә. Архиваторлар деп нені атаймыз?

Б. Архивтік файл дегеніміз не?

В.Архив құрамында қандай ақпараттар сақталады?

Г. Архивтеу кезінде не пайда болады ?
2.2 Мәтіннің жоспарын құрыңыздар.

2.3 Жұптық жұмыс. Мәтінді жоспар бойынша бір-біріңе баяндаңыздар.

2.4 Сұхбатты рөлге бөліп оқыңыздар. Мазмұнын өзгертіп сұхбат құрыңыздар.
- Архивтеу не үшін қажет, оның қызметі қандай?

- Әдетте файлда қайталанатын фрагменттер болады. Кейде оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай қажеті болмайды. Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін бағдарламалардың жалпы қызметі – файлда қайталанып тұратын фрагменттер орнына қысқаша басқа ақпаратты жазу болып табылады.

- Архиваторлар қандай мүмкіндік береді?

- Архиваторлар файл көлемін 10-70%-ға дейін кішірейтуге мүмкіндік береді.

- Архивтік файл дегеніміз не? Кім түсіндіреді?

-Архивтік файл – қысылған күйде бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір немесе бірнеше файлдың жиынтығы.

- Архивтік файлдың құрамында не болады?

- Оның мазмұны және әр файлдың сақтаулы циклдік бақылау коды болады.

- Архив құрамында қандай ақпарат сақталады?

- Архив құрамында файлдың аты, файл орналасқан каталог туралы мағлұмат,

файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі және әр файлдың циклдік бақылау коды сақталады.
- Циклдік бақылау коды не үшін қажет?

- Әр файлдың циклдік бақылау коды архив бүтіндігін тексеру үшін қажет.

2.5 Мәтіндегі негізгі ақпаратты пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыздар.

Файлдың немесе файлдар __________ сығылу үдерісі __________ деп аталады. Архиваторлар – дискідегі орынды ________ _____ файлдың көлемін _________ _________ мүмкіндік беретін бағдарламалар тобы. Олардың сақтау тәсілдері және ________ _______ болады. Әдетте файлда __________ фрагменттер болады. _____ оларды түгелдей дискіде ___________ ешқандай қажеті болмайды. Сондықтан архив жасауға ___________ _________ бағдарламалардың жалпы қызметі – файлда ___________ ___________ фрагменттер ________ қысқаша басқа _________ жазу болып табылады.

2.6 Сұрақтардың орнына мәтін бойынша қажетті сөздерді қойып айтыңыздар.
Үлгі: қандай файл? – архивтік файл
қандай үдеріс, қандай тәсілдері, қандай қызметі, қандай фрагменттер, қайда

ұстаудың, нені сақтай отырып, нені пайдалану, қалай кішірейтуге, қанша файлдың, не пайда болады, нені басу керек, ненің мазмұны, қандай терезе

2.7 Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.
Архивтік файл – қысылған күйде бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір немесе бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны және әр файлдың сақтаулы циклдік бақылау коды болады. Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, сол терезеде «Болдырмау» батырмасын басу керек. Әдетте файлда қайталанатын фрагменттер болады. Кейде оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай қажеті болмайды.
2.8 Сөйлеу жағдаяттық ойын.
* Сіз информатика пәнін қашықтықтан оқытып жүрсіз. Сізге архивтеу бағдарламалары туралы сайдқа қысқаша ақпарат дайындау қажет.

* Жоғарыдағы мәтінді пайдаланыңыз.

3. ЖАЗАМЫЗ
3.1 Сөздерді сәйкестендіріп жазыңыздар.
сығылу тобы

бағдарламалар үдерісі

архивтік аты

файлдың батырмасы

өзгертілген терезе

бақылау коды

статистикалық мерзімі

болдырмау файл

3.2 Сөздердің орнын ауыстырып, сөйлем құрып жазыңыздар.
А. архиваторлар, кішірейтуге, дейін, береді,файл көлемін, 10-70%-ға мүмкіндік

Ә. Болмайды, кейде, ешқандай, оларды, ұстаудың, түгелдей, дискіде, қажеті

Б. архивтеу, болады, кезінде, терезе, пайда, статистикалық

В. оның, және, әр файлдың, сақтаулы, болады, мазмұны, циклдік, бақылау коды

Г. қайталанатын, әдетте, болады, файлда, фрагменттер

Ғ. файлдың, топтарының, немесе, деп, аталады, файлдар, Архивтеу, сығылу, үдерісі

3.3 Мәтіннен мына құрылымдар бойынша сөз тіркестерін теріп жазыңыздар.

Зат есім + септік жалғауы

Етістік + үшін демеулігі

Үлгі: Орын+ды үнемдеу үшін

Есімшелі етістік

Зат есім + көптік жалғау

Үлгі: Қайталан+атын фрагменттер

3.4 Сөздердің жасалу жолдарын анықтап жазыңыздар.
Үнемдеу, ешқандай, қысқаша, реттіліктерін, бірнеше, сақтаулы, циклдік, архивтік, статистикалық, түгелдей, әрбір

3.5 Мәтіндегі қателерді тауып, редакциялап жазыңыздар.

Архив курамындагы әрбір файл үшін онын мазмуны тарізді мыңадай акпараттар сакталады: файлдын аты, файл орналаскан каталог тұралы маглумат, файлдын сонғы рет өзгертілгең мерзымі, архив бүтіндігін тексеруге арналган әр файлдын циклдік бакылау коды.

Архивтеу кезінде статистикалык терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен токтату қажет болса, сол терезеде «болдырмау» батырмасың басу керек. Әдетте файлда қайталанатың фрагменттер болады. Кейде оларды тугелдей дискіде устаудың ешкандай кажеті болмайды.

3.6 Сөйлемдерді етістіктермен толықтырып жазыңыздар.
1.Файлдың немесе файлдар топтарының сығылу үдерісі архивтеу ........................

2. Олардың сақтау тәсілдері және жалпы қызметі болады ................. .

3. Әдетте файлда қайталанатын фрагменттер ........................ .

4. Кейде оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай ...................... .

5. Архивтеу кезінде статистикалық терезе ....................... .

6. Оның мазмұны және әр файлдың сақтаулы циклдік бақылау коды ................ .

3.7 Төменде берілген сөйлемдерді абзац мазмұнына сәйкестендіріп жазыңыздар.

Статистикалық терезе

Файлдар топтарының сығылу үдерісі

Бірнеше файлдың жиынтығы

Архиваторлардың сақтау тәсілдері мен жалпы қызметі

3.8 Мәтін бойынша естеріңізде қалған жаңа сөздерді жазыңыздар.
3.9 Мәтін мазмұнын қысқаша жазыңыздар.

СОӨЖ тақырыптарының үлгілері

1. Мен және менің мамандығым.

2. Жұмысқа қабылдау туралы сүхбат; телефонмен сұхбат.

3. Ұтымды ұйымдастыру (орта мектеп, гимназиялар мен лицейлер, колледждер)

4. Информатикадағы соңғы жетістіктер - информатика саласының зерттеу бағьггтары (теориялық информатика, аппараттық платформаларды жасау, программалық инженерия, ақпараттық жүйелер);

5. Информатиканың іргелі және қолданбалы негіздері.

6. Информатикадан стандартты емес сабақтарды ұйымдастыру.

7. Жобалау әдісі: қойылған мақсатқа жетуге бағытталған оқушылардың әрекеттерінің, тәсілдерінің жиыны - оқушы үшін мәнді мәселелердің шешімін табуы және оның қандай да бір өнім түрінде безендірілуі.

8. Информатиканы оқытудың инновациялық әдістемелеріне шолу.

9. Электрондық портфолионың көмегімен оқушылардың оқудағы жетістігін бағалау.

10. Қазіргі маманның ақпараттық-коммуникациялық технологиялар құзырлығы
СӨЖ тақырыптарының тізімі

1. Информатика мұғалімінің кәсіби жеке тұлғалық сапасы.

2. Жүмыс беруші мен кәсіби ұйымдар тарапынан қазіргі маманға қойылатын талаптар.

3. Орта білім беру мекемелерінің кәсіби іс-әрекетіне талдау

4. Информатика мұғалімінің кәсіби іс-әрекетін ұйымдастыру

5. Информатиканың түрлі бағыттарының жаңа жетістіктері мен даму болашағы

6. Информатика мұғалімінің ғылыми-педагогикалық іс-әрекеті

7. Орта мектепте білім беруді ақпараттандыру

8. Білім беру саласындағы ақпараттық жүйелердің алатын орны мен ролі

9. Есептеу техникасының даму тарихы

10. Электрондық білім беру ресурстарын жасау технологиясы

Н.4.02-07

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

«Бекітемін»

Кафедра отырысы

шешімімен

Кафедра меңгерушісі:

_____ ф.ғ.к., доц. О.А.Жумагулова

(қолы) (аты-жөні, тегі)

« 28 » тамыз 2015 ж.
№ 1 хаттама

Мамандықтар: 5В011100 - Информатика

Курс 3 семестр 5

Оқыту түрі: күндізгі



Кәсіби қазақ тілі пәні бойынша

(атауы)
Бақылаудың түрі: Аралық

№1
MS Word редакторында құжаттарды дайындау және оларды сақтау
MS Word – мәтіндік құжаттарды дайындауға, түзетуге және қағазға басып шығаруға арналған Windows жүйесінің қосымша бағдарламасы. Ол – мәтіндік және графикалық ақпараттарды өңдеу барысында жүзден аса операцияларды орындай алатын ең кең тараған мәтін редакторларының бірі.

Қазіргі компьютерлік технологияда орындауға болатын кез келген операция бұл ортада жүзеге асырыла береді. Мысалы, басқа ортада дайындалған мәтіндік фрагменттер, кестелер, суреттер сияқты неше түрлі объектілерді байланыстыра отырып осы ортаға енгізуге болады.

Word іске қосылған соң, экранда 1-құжат деген бос терезе пайда болады. Құжаттың бұлай аталу себебі Word бағдарламасы іске кіріскен кезден бастап, бұл сіздің 1-құжатыңыз болып саналады. Келесі құжат 2-нөмірлі, онан соң 3-нөмірлі тағы сол сияқты болып әрбір келесі құжат нөмірі осылай өсіп отырады.

Жаңа құжат ашарда Word оны құру үшін белгілі бір шаблонды (нұсқаны) пайдаланады. Нұсқа жаңа құжатты форматтау параметрлерін анықтайды. Бұл параметрлерге шрифтегі таңбалар сызылымы, парақ айналасындағы бос қалдырылатын өрістер (поля) мәні, табуляция символдары және тағы басқалары жатады. Нұсқалардың бұлардан басқа мынадай элементтері болуы мүмкін:

-мәтін (мысалы, жоғарғы немесе төменгі колонтитулдар немесе бер нөмірлері);

-кестелер;

-төртбұрышты жақтаулар;

-графикалық бейнелер;

-кейбір арнайы құралдар (макрокомандалар, батырмалар, аспаптар тақтасы) және т.б.

Мәтін теріліп жатқан кезде компьютердің жедел жадында болады да, ток не компьютер өшіріліп қалса, бірден жойылып кетеді. Сондықтан бірнеше сағаттық еңбегіңіз жоғалып кетпес үшін, оны дер кезінде ауық-ауық дискіге жазып отыру керек.

Тапсырма:

1.Мәтіннен термин сөздерді тауып, мағынасын ашыңыз.

2.Мәтін мазмұнын ашатын негізгі ойды тауып жазыңыз.
№2
«Құжат ашу» сұхбат терезесінің мүмкіндіктері
«Құжат ашу» сұхбат терезесі кішігірім ақпараттық іздеу жүйесінің қызметін атқара алады. «Құжат ашу» терезесінің төмендегідей қосымша мүмкіндіктері бар:

-файл іздеуді жүзеге асыру;

-мәтіндік құжат ашу;

-файлды басқа орынға орналастыру;

-файлды қиып алу (алмасу буфері арқылы);

-файлдың көшірмесін алу;

-жарлықта дайындау;

-файлды жою;

-файл атын өзгерту;

-файл қасиеттерін қарап шығу;

-файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу;

-файлдағы мәліметті тек оқу үшін ашу;

-файлды қағазға басып шығару;

-бумадағы файлдарды реттеу.

Жоғарыдағы көрсетілген барлық іс-әрекеттер «Құжат ашу» сұхбат терезесінің басқару тақтасы мен тінтуірдің оң жақ батырмасы арқылы ашылатын контекстік жанама менюлер жүйесі көмегімен орындалады. «Құжат ашу» сұхбат терезесінің басқару тақтасы батырмаларының атқаратын қызметтері: 1.Бір деңгей жоғары өту – бумалар сатысымен жоғары бір деңгейге өтуді жүзеге асырады. 2. Өз бумаңды ашу - өзіңнің пайдалануыңа арналған буманы ашады. 3. Өз бумаңа орналастыру – құжатты өз бумаңа орналастырады. 4. Майда белгілер – бумалар тізімін олардың шарт белгілері мен атын жазу арқылы бейнелейді. 5. Кесте – бумалар тізімі кесте түрінде олардың соңғы өзгертілген мерзіміміен бірге бейнеленеді. 6. Қасиеттерін шығару – экранға осы құжат туралы мағлұматтар шығару: дайындалған, не өзгертулер енгізілген уақыты, көлемі және т.б. 7. Ішкі мазмұныны шығару – құжатты экранда жылдам қарап шығуды жүзеге асырады. 8. Командалар мен режимдер – оқу, қағазға басу, іздеу, сұрыптау командаларының тізімін ашады.
Тапсырма:

1.Мәтінді аударыңыз.

2.Мына сөздерге морфологиялық талдау жасаңыз.

Н.4.02-05

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті ШЖҚ РМК

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

БЕКІТЕМІН

Кафедра отырысы шешімімен

Кафедра меңгерушісі

ф.ғ.к., доц. О.А.Жумагулова (қолы) (аты-жөні, тегі)

5В011100 - Информатика мамандығы

(мамандық шифры, атауы)

Кәсіби қазақ тілі пәні бойынша

(атауы)
Емтихан сұрақтарының

Т І З Б Е С І

«____» _______________ 2015 ж. № _____хаттама

1-ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Кәсіби ортаға кіріспе. Болашақ қызметті жоспарлау. ______________________________________________________________

2.. Сөз бен сөйлемнің құрылымы.Сөйлем түрі ____________________________________________________________

3. Кәсіби жеке тұлғалық сапа. _____________________________________________________________

4.Сөйлеммүшелері._________________________________________________

________________________________________________________________

2-ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Кәсіби іс - әрекет саласы.

Құрмалас сөйлемдер: салалас және сабақтас. ________________________________________________________________

2 Маманның кәсіби іс-әрекетінің түрлері. Көп мағыналы қызметші сөздер 3.Педагогикалық , тәрбиелеу, ақпараттық – технологиялық, ғылыми-зерттеу, ұйымдастырушылық және басқару. Жалпы және арнайы

терминдер.____________________________________________________________

4. Қызметке орналасу. Кәсіби қазақ тілі азамат қызметінің белгілі бір саласында қызмет көрсететін пәндік құбылыс ретінде __________________________________________

4. Терминдер жайлы ____

5. Педагогикалық іс-әрекетті ұйымдастыру.

6. педагогикалық іс-әрекеттің қойылысы, міндеттері, пайдаланылуы.

7.Төл сөз бен төлеу сөздер.

8. Информатика саласындағы жаңалықтар: информатика бөлімдеріне талдау, программалау парадигмалары, ақпараттық моделдеу

9.желілер, информатиканың қолданбалы және іргелі мәнділігін ашу.

10. WINDOWS жүйесінің негізгі қызметтері.

11.Ауыспалы осы шақ._________________________________________________________

12._ Кэш жадысы. Процессор

шинасы._______________________________________________________________

N- ші тақырып бойынша сұрақтар:

1. Оперативті есте сақтау құрылғысы._______________________________________________________________

Н.4.02-06
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті ШЖҚ РМК

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

БЕКІТЕМІН

Кафедра отырысы шешімімен

Кафедра меңгерушісі

ф.ғ.к., доц. О.А.Жумагулова (қолы) (аты-жөні, тегі)
Мамандықтар: : 5В011100 - Информатика

3 курс, 6 семестр
Оқу нысаны: күндізгі

Кәсіби қазақ тілі пәні бойынша

(атауы)
Қорытынды бақылау материалдары

(билеттер мен тест тапсырмалары)

«____» ____________2015 ж. № _____хаттама

Филология және педагогика факультетінің оқу-әдістемелік комиссиясымен мақұлданған.
«____» _______________ 2015 ж. № _____хаттама

Үлгі:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Ш.Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті ШЖҚ РМК

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

Кәсіби қазақ тілі

пәнінен қорытынды бақылау үшін

№ 1 емтихан билеті

1.« Болашақ қызметті жоспарлау» атты тақырыпта әңгіме құрастырыңыз.

2. « Мамандық» атты тақырыпта сұхбат құрастырыңыз.

3. Орыс тіліне аударыңыз: дәуір,,бастапқы,,кезеңдер, зерттелген, қызмет, бөлшектер, құралдар, ауыстырылу, бөліктер

4.Сөз бен сөйлемнің құрылымы.Сөйлем түрі. .

« » 2015 ж. / № хаттама /

Құрастырғандар: г.ғ.м. Аубакирова Б.К.

ж.ғ.м.Касенова Б.Р.

1-сабақ

есептеулер белгіленген қабылдау қайта өңдеу сақтау нәтиже дәуір бастапқы кезеңдер зерттелген қызмет басқару бөліктер орын ауыстырылу бөлшектер ағын әсерлер таралған құралдар қолданған пайдалану себебі өнімділік арттыру мәліметтер жылдамдық өңдеу компьютерлік жүйелер нақтылық ұқыптылық ұқсас құрам орталық енгізу құрылғысы есте сақтау құрылғысы шығару құрылғысы есептеу орындайды жеткізу үшін

исчисления, вычисления определенный, установленный, отмеченный принимать обработать снова сохранение, сохранять результат, итог век, эпоха начальный, первоначальный периоды, этапы исследованный функция управлять части место перемещение части, детали, частицы поток влияние распространенный средства примененный, эксплуатированный использование причина производительность повысить, совершенствовать сведения скорость обработать компьютерные системы точность, конкретность прилежность, аккуратность одинаковый состав центр устройство ввода устройство памяти устройство вывода считать, вычисление выполняет чтобы доставить

2-сабақ

орталық процессор жиілік оперативті жады сипаттама құрамдас бөліктер шапшаңдығын анықтайды өңдеу құрылғысы ұсынылған аналық тақша неғұрлым соғұрлым жылдамдық өлшенеді ырғақтық желдеткіш тұрады логикалық құрылғы ішкі жады кэш жады басқаратын шина 3-сабақ өңдейтін жады сақтамайды ұяшықтар жеделдету үшін қызметін атқарады көшірмесі түседі сым жолдарының жиынтығы біріктіруші өткізгіштер басқару құралады орындалған түрінде көрсетіледі сыяды сыйымдылық 4-сабақ есте сақтау құрылғысы жедел тұрақты ішкі алмасып отырады сыртқы дереу тиіс керек кезінде ЭЕМ сөндірілгенде торап ақау өшкен шақтарда ізсіз жоғалады ұзақ уақыт жоғалтып алмау үшін оқтын-оқтын көлем есептеу жылдамдығы бірлік қолданылатын белгілі өзгеше өзгертілмейтін өзгертіп қайта жаза алмайды тек оқуға болады 5-сабақ негізгі болып табылады келесі қосқыш қосқыш тарақшалары жүйелік өңделеді құрамдас бөліктер күрделі мөрлік мыс өткізгіш жолшықтар желі қапталған бойымен құрастырылған қосылатын жеткізіледі бейнежүйе кұрайды бейне даярлау амалдар атқарады қорап сәулелі түтікше орналасқан көрініс айқындап көрсету қабілет ерекшеленеді түрлі-түсті түстер 6-сабақ деректер көрсетіп ұсыну ең танымал тұтыну қалқа мөлшер қадам кескінді қайта өндіру шама қорғаныс қарама-қарсы бұрыштар арасы өлшем бірлігі әмбебап толық ауыстыра алу көрсету көз аз талады қалыпты ең қолайлы мәндер сәйкес келу анықталады қауіпсіздік техника талаптары тұрақты 7-сабақ қажетті бөлігі сыртқы жинақтауыштар көлемді жұмыс күйіне тікелей шықты бірте-бірте тізбектей іздеу арқылы жай жүргізіледі ауыстыра алмайды толықтырады иілгіш қатқыл алмастыру сақтап қою үшін қойма көпшілігі құрамдас тұрғылықты жабдықталған қосымша әзірленеді 8-сабақ әрекеттерді шеткері құрылғылар іске қосу алғашқы жүктеу тексеру дайын күй өшіру ағымда доғару пернелік тақтасы үйлесімді басқару таңбалар орналастырылған орындау жүргізіледі жалғанғанда тұрақты күйде 9-сабақ құрал-жабдықтар қолданбалы бір уақытта алмасу қаріп қолдау мүмкіндіктер пайдалану, қолдану бірыңғай анықтамалық жүйе қамтамасыз ету ұғымдар терезе жұмыс үстелі қоршаулы аумағы өңделіп түзетіледі әрекеттер болып саналады бумалар қысқаша кішірейтілген бейне бейнелеп тұру мүмкін тікелей қатынас жасау іске асыру белгілеу балама болып табылады 10-сабақ тоқ көзі жүктеле бастайды қалыптағы көрініс пайда болады компьютерді өшіру әрекеттер орындау тінтуір жүйелік батырма шерту бейнелеп таңдау қажет жабу тіктөртбұрыш қоршалып белгіленіп тұрады үнсіз келісім белгі бойынша перне 11-сабақ аумақ өзгерту оңға жылжыту солға жылжыту сыртқы бейне тақырып жолы, алабы бағыттауыш тілсызық ұшы ен тік жақтауы сыртқы пішін бағыттауыш басулы күйінде тасу жіберу сәті сақталып қалу үлкейту кішірейту белгіге айналдыру ықшам белгіше ықшамдау батырмасы шеткі перне 12-сабақ құрылғылар қаріптер көркейту бейнелеу түрлері жұмыс үстелі жүйелік бума жүйелік топ басқару тақтасы шерту баптау таңдау қолтетік перне тақта қолданылатын ыңғайлы күй атқаруға болады ақпарат толықтыру өңдеу барысында парақтау 13-сабақ құжаттар сақталады арнайы қызмет атқару бумасы жою басқа орын ауыстыру қарапайым мәліметтер көшірме алу әрекеттер орындауға болады сақтау үшін жеке бума бос аймақ пайда болатын контексті-тәуелді меню енгізу нүктелер жолы жарлық іздеу жүргізбеу қамтамасыз ете алатын жасала береді керекті жойып алмау қажетсіз ақпарат толық жойып тастау хабар беріп отыру жолдары 14-сабақ шағын көлемді соңына алдына қосымша бүлдіру келеңсіз әрекеттер вирус жұққан иілгіш жергілікті желі таралуы сақтану үшін физикалық зақымдану қолдану қолданбау қателіктер жібермеу маңызы зор қорғау тәсілдері есте сақтаған жөн әсер вирусқа қарсы бағдарламалар бөлуге болады мәліметтер қосындылар есте сақтау негізделген сәт анықтайтын жұқтырылғаннан кейін түрлер күнбе-күн соңғы шыққандары 15-сабақ сығылу үдерісі үнемдеу көлем кішірейтіп сақтау мүмкіндік жалпы қызметі қайталанатын түгелдей ұстау архив жасау қысқаша ақпарат реттіліктер алғашқы қалып пайдалану қысылған күйде енгізілген бастапқы күй шығарып алу жиынтық мазмұн құрам тізім сақтаулы циклдік бақылау коды тәрізді мағлұмат өзгертілген мерзім бүтіндігін тексеру пайда болады кенеттен тоқтату болдырмау батырмасы басу

центральный процессор частота оперативная память характеристика, описание встроенные части определяет скорость обрабатывающее устройство предложенный плата материнская чем больше; как можно больше тем больше скорость измеряется ритмичность вентилятор состоит логическое устройство внутрення память память кэш управляющая шина обрабатывающая память не сохраняет ячейки чтобы ускорить исполняет функцию копируется совокупность линий соединяющие проводники управлять, управление состоят выполненный в виде показывается вмещается емкость, размер запоминающее устройство оперативный устойчивый внутренний обмениваются внешний немедленно, моментально, тотчас должен, надо в нужный момент когда отключаешь ЭЕМ узел, перекресток дефект, недостаток, изъян во время отключения бесследно исчезает долгое время чтобы не потерять периодически объем скорость вычисления единица применяемый известный особенный не изменяющийся изменив вновь не могут написать только можно прочесть, можно прочитать основной является следующий джампер разъем с отверствиями системный обрабатывается встроенные (составляющие) части сложный печатный медно-проводниковые линии сеть обтянутый, накладной вдоль собранный, укомпонованный соединяющийся доставляется видеосистема (система отображения) составляет отображение, видео создание методы выполняет коробка лучевые трубочки расположенный явление диагностировать способность выделяется разные цвета сведения указывая предложить самый известный потребить, потреблять маска объем шаг регенирация изображения количество защита противоположный углы между единица измерения универсальный полностью возможность замены показать глаза меньше устают обычный самый удобный значения соответствовать определяется требования техники безопасности постоянная, стабильная необходимая часть внешний накопитель обширный в рабочее состояние непосредственно вышел постепенно цепной пойск просто ведется не может заменить (переместить) дополняется гибкий жесткий обменивать, обмен чтобы сохранить склад большинство встроенный постоянный, коренной оснащенный дополнительно готовится действия краевые устройства включить первоначальная загрузка проверять готов состояние отключить текущее приостановить клавиатура совместимый управлять знаки расположенный выполнение проводится при присоединении стабильное состояние оборудование прикладное одновременно обмен, обмениваться шрифт поддерживать возможности использовать, эксплуатировать единое справочная система обеспечить понятия окно рабочий стол зона оболочки корректируется действия считается папки кратко минимизировать, свернуть изображение изображать возможно непосредственный доступ осуществить обозначить аналог является источник тока грузится обыкновенный явление возникает, образуется отключить компьютер действия выполнять мышь системная кнопка щелчок изображая необходимо выбрать закрыть квадрат огородив обозначается умолчание знак по клавиша величина, масштаб, зона изменить сдвинуть (продвинуть) направо сдвинуть (продвинуть) налево внешнее изображение полоска заголовка кончик линий новигатора ширина вертикальная (прямая) рама; косяк внешняя форма навигатор, проводник в состоянии нажатия переносить момент выпуска сохраниться увеличить уменшить превратить в знак портативный значок кнопка минимализаций краевая клавиша устройства шрифты хорошеть виды отображения рабочий стол системная папка системная группа панель управления щелчок настройка выбрать ---- клавиатура исползующийся удобное (подходящее) состояние можно выполнить информация пополнить, дополнить обработать в ходе листать документы хранится специально обслуживающая папка удалить другое место замена, перемещать простой сведения копировать, скопировать действия можно выполнить для хранения отдельная папка свободная зона образующийся, появляющийся контекстно-зависимое (свойственное) меню вводить, вставить линии точек ярлык не вводить в поиск который может обеспечить создается нужное, необходимое не удалить ненужная информация полностью удалить сообщать пути ограниченный (небольшой)объем в конце спереди дополнительно испортить досадные действия завирусовонный гибкий локальная сеть распространение чтобы беречься физический вред пользоваться не пользоваться ошибки не допускать огромное значение методы защиты необходимо запомнить влияние антивирусные программы можно разделить сведения суммы запомнить обоснованный момент определяющий, диагностирующий после заражения виды ежедневно последний выпуск процесс сжатия экономить объем, величина сохранить свернув возможность общая функция повторяющийся полностью держать архивация коротко информация порядки начальное состояние использовать в состоянии сжатия введенный начальное состояние вынуть совокупность, множитель сожержание состав список сохраненный циклично-контрольный код похоже, кажется сведения измененные сроки проверить целостность образуется, образуются неожиданно остановить кнопка отмены нажать

Аубакирова Ботагөз Карабаевна Касенова Бахыт Рахимбаевна

Кәсіби қазақ тілі
(Информатика мамандығына арналған ОӘК)

Редакционно-издательский отдел

Кокшетауского государственного университета им. Ш. Уалиханова

Подписано в печать 10.12.15 г. Объем 9,7 п.л. Тираж 20 экз.

Заказ №256

Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің баспаханасында басылған

Отпечатано в типографии

Кокшетауского государственного университета им. Ш. Уалиханова

Наш адрес: Казахстан, Акмолинская обл., г. Кокшетау,

ул. Ақан-сері, 24 РИО КГУ им. Ш. Уалиханова

e-mail: www.kgu.kz

Каталог: Книги
Книги -> 3. ҚАбдолов әдебиет теория – сының негіздері жоғары оқу орындарына арналған оқУ ҚҰралы мазмұНЫ
Книги -> “Қош,махаббат” Алматы 1988 жыл Ақынның жыр жинақтары
Книги -> Қазақcтан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Книги -> Көкшетау 2011 Құрастырғандар
Книги -> АҚША, несие, банктер
Книги -> А. А. Букаева 5В090200 Туризм мамандығына арналаған КӘсіби қазақ тілі
Книги -> М а 3 м ұ н ы қазақ тілі леқсикологиясына кіріспе қазақ лексикологиясының мақсаты мен зерттеу объекгісі лексика
Книги -> Қ а з а қ тіліні ң грамматикас ы 1 т о м Алматы, 1967
Книги -> Сүлейменова Зәуре Екпінқызы Қошанова Мараш Төлегенқызы

жүктеу/скачать 13,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: