Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар

Курста кездесетін қорытындыларды өз беттерімен жасау қажет (белгілі бір уақыт өткеннен кейін, конспектіге қарамай немесе оқулыққа қарамай жасауға тиісті.)

Сіз дұрыс анықтама беріп үйренгеннен кейін, қайда және қалай қолданылатындығын түсіндіріңіз, өздігіңізден практикалық жұмыстарды істеп, жоғарыда көрсетілген сұрақтарға жауап беріп, қорытынды жасап үйренуіңіз керек. Бұл жағдайда, берілген тарауды оқып үйрену, аяқталған деп есептеуге болады.

Қорытындыларды, анықтамаларды және тұжырымдамаларды жаттап алуға үйренбеу керек. Олардың мәнін түсіну қажет.

Тақырыбы: « Бейбітшілік және соғыс кезіндегі төтенше жағдай»

Мазмұны:

1.АҚ жүйесінің қалыптасу тарихы

2.АҚ жүйесі құрылымының ұйымдастырылуы

3.Халықты қорғаудың негізгі принциптері және АҚ жүйесінің негізгі принциптері

Әдістемелік нұсқау: 1.Тақырыпты игеру үшін территориялық, аймақтық және объективті деңгейдегі АҚ жүйесінің құрылымдық сызбанұсқасын пайдалану.

2. Тақырып бойынша оқулықтар , басқа да көрнектілер қолдану (плакат)

Әдебиеттер: Рустенова Р.М. 5-9 бет

ТЖ жөніндегі ҚР заңы. Алматы 1999, 31-35 бет

Исанов К.Ш. 5-7, 11-14, 14-15, 47-85 беттер

Кирилова Г.Н. 33-73, 81-83 беттер

Приходько Н.Г. 20-22, 156-213.

1.Жер сілкінісі

2.Су тасқыны, сел

3.Боран және құйын(смерч)

4.Қар көшкіні, опырма

5.Орман өрті

3. 
   Тақырып бойынша көрнектілер (плакаттар) және оқулықтарды қолдану.
   

1.ҚУӘЗ уланғандағы алғашқы медициналық көмек

2.Жалпы улы әсерлі ҚУӘЗ-мен зақымданғандағы алғашқы көмек

3.Тұншықтырғыш ҚУӘЗ және жалпы улы әсері бар заттармен зақымданғандағы алғ. мед. көмек

1.Ядролық қару

2.Фитотоксикалық уландырғыш заттар

3.Бактериялық қару

4.Қазіргі зақымдандыру құралдары

Әдістемелік нұсқау:1. ядролық қарудың зақымдаушы қасиетін түсіндіруге басты көңіл бөлу.

2.Ядорлық жарылыс кезінде 4 зақымдаушы факторлары: соққы толқын, жарық сәулесі, өткір радиация және радиактивті зақымдану. Осы факторларды меңгерту.

3. Зақымдаушы факторлардың физикалық әсері соққы тоқынын күшті дауылмен, жарық сәулесі күн сәулесінің соққысымен, өткір радиацияны рентген сәулесімен салыстырып түсіндіру.

Үлестірмелі құрал:АҚ жүйесінің таблицасын пайдаланып , ядролық жарылыс факторларының зақымдаушы әсерін көрсету.

Әдебиеттер:1. Ихсанов К.Ш. 85-87

2. Кирилова Г.Н. 83-85; 153-160

3. ПриходькоИ.г 20-22

4. Рустенова Р.М. 11-16; 117-125 бет.

Практикалық сабақ-5

1.Халықты радиоцияға, химияға және бактериологиялыққа көруге қарсы қорғау

2.Бейбітшілік және соғыс кезінде қауіпті жағдайда туғанда халықты хабардар ету:

а) «Әуе дабылы» сигналы

б) «Радиоактивті зақымдану қаупі» сигналы

в) «Химиялық шабуыл» сигналы

г) «Бактериальды шабуыл» сигналы

Әдістемелік нұсқау:1. студенттерге халықты радиацияға ., химияға және бактериалогиялық, қаруға қарсы қорғау жолдарын кесте түрінде көрсету.

2. Бейбітшілік және соғыс кезіндегі қауіпті жағдайда халықты хабардар ету жолдарын студенттерге сызбанұсқа ретінде жаздыру.

Үлестірмелі құрал: « Халықты қорға жолдары » сызбанұсқаны қолдану.

Әдебиет: Рустенова Р.М. 35-41

Практикалық сабақ №6

Тақырыбы: «ТЖ зақымдаушы әсерінен халықты қорғау»

Мазмұны:

1. Панаханалар.

а) Газқағарлар, оның жіктелуі, құрылысы

б) Респираторлар, мақталы-дәкелі таңғыштар

в) Қорғаныс киімдерінің жіктелуі мен маңызы

г) Жеке қорғаныстың медициналық құралдары ( ЖА-2, ЖЗП-8)

2. Газқағарлар мен респираторларды қолдану ережесі

Әдістемелік нұсқау:1. Қорғанысқа арналған панаханалар туралы мақсатты түрде сабақ беру.

2. Панахананың қорғаныш қасиеттерін анықтап көрсету, мүмкіншілігіне жалпы панахананы көрсету.

3. Қорғаныс орындарында адамдардың өздерін ұстау ережелерін және толтыру тәртібімен таныстыру.

4. Жеке қорғаныс құралдарымен жеке таныстыру , олармен қолдану тәсілдерін көрсету. Тыныс алу жолдары: маталы маска, мақталы дәкелі таңғышпен. Тері қорғау құралдарымен жеке таныстыру.

Материалдар: газқағар ГП-5, ГП-7, мақталы –дәкелі таңғыш, респиратор, ИПП-8 (ЖҚП-8) плакаттар.

Әдебиеттер: Ихсанов 96-108, 98-102.

Кирилова 177-181,188-191.

Рустенова 35-41,42-60
Практикалық сабақ №7

Мазмұны:

Тақырыбы: «Медициналық білім негіздері»

1.Медициналық аптечканың құрылымы және онымен танысу

2.Жеке дәрі -дәемек қобдишасының құрылысы және онымен танысу

3.Зақымданушыларды тасмалдау құралдарымен танысу

4.Зақымданушыларға таңғыш салу әдістері

1.Биологиялық және клиникалық өлім белгілері

2.Жүрек жұмысын қалпына келтіру(

3.Жүрекке жанама массаж

4.Инсульт және инфаркт түсінігі, белгілері және алғ.мед. көмек

5.Алғ. мед. көмекті қажет ететін басқа да аурларға сипаттама: кома, естен тану, коллапс, асфиксия, демікпе, шайқалу синдромы

6.Өкпені жасанды демалдыру

7.Суға кету кезіндегі алғашқы мед. көмек

1.Бас-ми және омыртқа жарақаттанғандағы а.м.к.

2.Кеуде, іш және бел жарақаттанғандағы а.м.к.

3.Спорттық жарақаттар

4.Жарақаттық шок және ағзаның шок күйі

5. тасымалдау әдістерімен түрлері

Мазмұны:

2.Тасмалдау иммобилизациясы

3.Ұзақ қысылып қалу синдромы

4.Соғып алу, созылу, жарылу, буын шығу

Мазмұны:

2.Инфекциялы жаралар

3.Асептика және антисептика

4.Таңғыш салу

3. 
   Жараға инфекцияны түсіруді алдын-алу және инфекция түскеннен кейінгі көрсетілетін алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін игеру. Асептика, антисептика ұғымын түсіну.
   

Мазмұны:

2.Ішкі қансырау кезіндегі а.м.к.

3.Нүктелердің ағзадағы орналасуы және нүктені басу

4.Қан құю

5.Қан тоқтатудың халықтық әдістері

Әдістемелік нұсқау:1, Шын суретті көзге елестету үшін макияж жасау:

• 
  тыныс алу жетіспегенде ( бет негізі ақ-сұр карандаш, ерін айналасын көкшіл);
  

Исанов К.Ш. 126-129 бет

Кирилова Г.Н. 212-216 бет

Приходько Н.Г. 328-3 33 бет

Богоявлеинский И.Ф. 127-139 бет


Практикалық сабақ № 13

Тақырыбы: «Улану кезіндегі алғашқы көмек»

Мазмұны:

1.Саңырауқұлақпен және тамақпен уланудың белгілері және а.м.к.

2.Улы бунақденелілер шаққандағы көмек

3.Жануарлар шапқандағы алғашқы көмек

4.Өсімдіктертермен уланған кездегі көмек

Әдістемелік нұсқау: жедел жағдайда алғашқы медициналық көмек көрсетудің жалпы ережелері. Оқиға болған жерді қарау, зақымданушыны бірінші ретті қарау, «жедел –жәрдем» шақыру, зақымданушыны екінші ретті қарау. Зақымданушыға алғашқы медициналық көмек кешенді шаралар түрінде жүргізілуі қажет.

Құралдар: оқулықтар, плакаттар, суреттер.

Әдебиеттер: :Рустенова Р.М. 258-260, 248 бет.

Исанов К.Ш. 149-150, 300-304, 311-321 беттер

Богоявлеинский И.Ф. 218-221 бет

Практикалық сабақ № 14

Тақырыбы: Термиялық жарақаттары кезіндегі алғашқы көмек

Мазмұны:

1.Күйік дәрежелері, күйік кезіндегі алғашқы көмек

2.Үсік дәрежелері, күйік кезіндегі алғашқы көмек

3.Күн тию және жылу соғу

4.Электр тоғы соққандағы алғашқы көмек

Әдістемелік нұсқау:Сабаққа дайындаудың кезінде мақсатты түрде зақымданушыны белгілеп, оған жағдайдың қалай болатыны түсіндіру. Көз алдына шын суретті бейнелеу үшін макияж салуға болады.

Бірінші деңгейдегі күйікте зақымданушының күйік шегін қызыл қарандашпен белгілеу; екінші ретті күйікті имитациялау үшін қызыл қарандаш, вазилин және жұқа қағаз салфетка; үшінші реттік күйік үшін қара қарандаш ; төртінші реттік күйік үшін бөтелкенің жағылған тығынын пайдаланады.

Үлестірмелі құрал:1. Дәке , мақта , жеке таңғыш пакет;

2.Мүмкіндігінше шұғыл жағдайды имитациялау үшін манекен қолдану.

Әдебиеттер:Богоявлинский И.Ф.66-83

Исанов К.Ш. 142-143

Практикалық сабақ №15

Тақырыбы: Салауатты өмір салты

Мазмұны:

2.Инфекциялы аурулар, олардан қорғану

3.Жыныс аурулары, оларды емдеу жолдары

Әдістемелік нұсқау: Зиянды заттарды қолданғанда ағзаның ішкі ортасының қалай өзгеретіндігін суреттер арқылы көрсету. Шылымды және ішімдікті тастауға пайдалы кеңес беру.

Жыныс ауруларының белгілерін кесте түрінде көрсету( Рустенова Р.М. 310 бет)

Үлестірмелі құралдар: оқулықтар, суреттер.

Әдебиет: Рустенова Р.М. 293-315 бет

8. Типтік есептеу, графикалық жұмыс, лабораторлық жұмыс, курстық проект (жұмыс) орындалуы бойынша әдістемелік нұсқаулар: жоспарланбаған.
9. Студенттердің өзіндік жұмысына арналған материалдар: үйге берілген тапсырмалардың мәтіні, әр бір тақырып бойынша өзін-өзі тексеру материалдары, реферат т.б. ұй жұмыстары бойынша тапсырмалар, әдебиет тізімі және арналған уақыт көлемі.
1. Бұл пункттың материалдары 1.9; 2; 3 пункттарда берілген.

2. Тапсырма жүйесі: өздігінен оқылған материалдарды коспектілеу, өзіндік жұмыстарда берілген сызбанұсқаларды өз дәптерлеріне түсіру, белгіленген рефераттарды жазып, уақытында қорғау, глоссарий, тест құрастыру.

3. Әдебиеттерді таңдауда көмек көрсету; қиын тапсырмаларды бірігіп оқу, түсінбеген сұрақтарды дәлелдеу, рефератты жоспарлы түрде жазуға үйрету.

1. Белгілері бойынша қатерлердің жіктелуі

2.Антропогенді қауіп-қатердің әсерінен гидросфералық ортаның ластануы

3.Топырақтың маңызы, қазіргі өзгерісі

4.Ақпарат құралдарынан алынған жаңалықтармен оқып танысу.

5.Қылмыстық экстремальдық жағдай және оның түрлері

«БЖ» Рустенова 109 бет №2 схеманың суретін салу.
6.Ақпарат құралдарынан табиғи төтенше жағдайлар туралы жаңалықтармен танысып, талқылау.

7.Техногендік сипаттағы авариялар мен катастрофаларды туғызатын негізгі себептер.

8.«БЖ» Рустенова 109 бет №2 схеманың суретін салу.

9.Қазіргі заманғы зақымдау құрал түрлері

10.Улы заттардың түрлерімен танысып кестесін жасау

11.Бактериологиялық қарудың ерекшеліктері

12.Ұжымдық қорғау шаралары

. 13.Қорғаныс киімдерінің жіктелуі мен маңызы

14.Теріні қорғау құралдары

15.Санитарлық өңдеу түсінігі.

16. Дезинфекция, дегазация ұғымдары

17.Гидродинамикалық авариялар кезіндегі қауіпсіздік ережелері

18.Тасымалдау кезіндегі зақымданушының күйі

19.Өз беттерімен таңу әдістерін үйрену

20.Тұрмыста қолданылатын химиялық заттармен уланғандағы алғашқы көмек

21. Уланудың жіктелуі

22.Тепе-теңдікті сақтай алмау синдромы

23.Тұншығу және суға кету кезіндегі алғашқы көмек

24.«БЖ» Рустенова 31,32 схемасынан суретерін салу

25.«БЖ» Рустенова 12 схемасын дәптерге түсіру

26.«БЖ»Рустенова 16,17 схемасының суретін салу

218 беттегі тапсырмаларға жауаптар жазу

27.Жарақат токсикозы

28.«БЖ»Рустенова 2 сурет бойынша таңу түрлерін дәптерге түсіру

29.Асептика және антисептика ережелерін сақтау

30.Капилярлық, веналық және артериалдық қан ағуларының айырмашылықтары

31.Иммунитет классификациясы және адаптациясы

32. Гомеостаз, оның маңызы.

33.Бас, бел сынған кездегі алғашқы көмек

34. Сіңір созылу, ондағы алғашқы көмек

35.Иммобильдеу құралдарының суретін салу

36.Сүйектің құрылымын арттыруға арналған дәрумендер

37. Терінің анатомиялық құрылысы

38.Суға жүзудің қарапайым тәсілдері

39.Күн тию және жылу соғу белгілері

40. Құс тұмауы ауруы және оның алдын алу шаралары

41.СПИД ауруына байланысты шығарылған букле-жарнамаларды алып оқып танысу.

42.Қант диабеті ауруы оның алдын алу

43.Гемофиллия ауруы

44.Еңбек және демалыс гигиенасы

45.Батыс Қазақстан облысының экологиялық жағдайы туралы ақпарат көздерінен оқып танысу.

46.Темекінің жүрек-тамыр жүйесіне әсері

2. Қышқылдық жауынның пайда болуы қандай заттардың әсерінен туындайтын құбылыс:

3. Атмосфералық ауа қандай газдардан тұрады:

4. «Парниктік эффект» негізінен қандай заттың атмосфераға шығарылуынан болады:

5. Смогтың пайда болуына қарай неше түрі бар

6. Жергілікті әуе шабуылынан қорғану жүйесі қай жылы құрылды:

7. Кеңестер одағында «Азаматтық қорғаныс» деп қай жылы аталынды:

8. Азаматтық қорғаныс курсының мақсаттары:

9. Азаматтық қорғаныстың басты басқару орындары:

10. Азаматтық қорғаныс мәселелері екі деңгейде шешіледі:

11. Азаматтық қорғаныс күштеріне жататындар:

12. Азаматтық қорғаныс негіздері бойынша қалай құрылады:

13. Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар:

14. Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар:

15. Таралу аймағы бойынша табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар қалай бөлінеді:

16. Авария дегеніміз не:

17. Апат дегеніміз не:

18. Катастрофа – дегеніміз не:

19. Жер сілкінудің күштілігі мен жылдамдығы не бойынша өлшенеді:

20. Су басудың негізгі себептері:

21. Cел ненің әсерінін пайда болады:

22. Табиғи өрттердің негізгі түрлері:

23. Дауыл қандай жылдамдықпен соғатын жел:

24. Дауыл кезіндегі көшедегі табиғи қорған:

25. Жер сілкінген кезде не істеу керек:

26. Ядролық қару дегеніміз не:

27. Ядролық жарылыстың түрлері:

28. Ядролық жарылыстың күштілігі немен сипатталады:

29. Ядролық ошақ дегеніміз не:

30. Ядролық қарудың талқандау факторлары:

31. Иондаушы сәулелерді атап беріңіз:

32. Радиоактивті зақымдану зоналар:

33. Ядролық жарылыстан қандай радиация мен ағым пайда болады:

34. Соққы толқынының жарақаттары қандай топтарға бөлінеді:

35. Қанша рентген алғанда адам сәуле ауруына ұшырайды:

36. Денеге өткен сәулелердің шамасына қарап сәуле ауруын неше дәрежеге бөледі:

37. Жүйкеге әсер ететін улар:

38. Теріні іріндететін улағыш заттар:

39. Жалпы улағыш заттар:

40. Тұншықтырғыш улағыш заттар:

41. Психикалық-химиялық улағыш заттар:

42. Тітіркендіргіш улағыш заттар:

43. Нерв жансыздандырғыш әсері бар фосфорлы органикалық, уландырғыш заттар:

44. Адам өміріне, денсаулығына, жануарлар мен өсімдіктерге қауіп әкелетін концентрлі улы химиялық заттар әкелінген немесе таралған аймақ бұл:

45. Көзден жас ағызатын, уландырғыш заттарға жатады:

46. 60-жылдары алғаш рет фитоксикантты Вьетнамда қолданған ел:

47. Арам шөптерді жоятын улы зат:

48. Ағаш жапырағын тез түсіретін улы зат:

49. Бактериологиялық қару ретінде қолданылатын, ауыл шаруашылығына зиян келтіретін бунақденені ата:

50. Эпизоотия

a) 1915 ж.

в) 1918 ж.

c) 1920 ж.

д) 1930 ж.

2. Кеңестер одағында «Азаматты қорғаныс» деп қай жылы аталынды:

a) 1945 ж.

в) 1957 ж.

c) 1960 ж.

д) 1961 ж.

3. Азаматтық қорғаныс курсының мақсаттары:

a) адамдардың қауіпсіздігін ескеру

в) адамдарды қорғай білу

c) адамдардың өмірін сақтап қалу, қорғай білу, халықты қорғау

д) адамдардың кауіпсіздігін, өмірін, халықты қорғау, қорғай білу, халықтың

барлық байлығын сақтап қалу.

a) Республикалық А.Қ штабы, КР премьер-министірі

в) КР премьер-министірі, республикалық АҚ штабы, төтенше жағдай жөніндегі

комиссия, облыс, қала, аудан әкімдері

c) КР премьер-министірі, төтенше жағдай жөніндегі комиссия

д) КР премьер-министірі, төтенше жағдай жөніндегі комиссия, облыс, қала, аудан

a) аймақтық, территориялық

в) аймақтық, өндірістік

c) территориялық, өндірістік

д) территориялық, мемлекеттік

6. Табиғи сипаттағы төтенше жайдайлар:

a) жер сілкінісі, сел, су тасқыны, табиғат өрт, эпидемия, эпизоотия, өсімдіктермен,

ормандардың аурулармен зиянкестермен зақымдануы

в) жер сілкінісі, сел, су тасқыны, табиғат өрт

c) эпидемия, эпизоотия, өсімдіктермен, ормандардың аурулармен зақымдануы

д) жер сілкінісі, сел, су тасқыны, эпидемия, эпизоотия

a) өндірістік, транспортық, авариялардан, өрттерден пайда болған төтенше

жағдайлар

в) өндірістік, транспортық, авариялардан, өрттерден, радиоактивті және

биологиялық қаупты заттардан пайда болған төтенше жағдайлар

c) өндірістік, транспортық, авариялардан, өрттерден, радиоактивті және

биологиялық, энергитикалық, коммуникациялық жүйелердегі авариялардан

пайда болған төтенше жағдайлар

д) өндірістік, транспортық, авариялардан, радиоактивті және биологиялық,

кенеттен қадаған үйлермен гимараттардан пайда болған төтенше жағдайлар