9 сынып
ІІ-ші тур - 70 минут
1. (6 ұпай).Суретте адамның ми сыңары келтірілген. Кестені толтырыңыз және сұрақтарға жауап беріңіз.
1.1. Ми сыңарының қайсысы суретте бейнеленген? (0,5 ұпай)
1.2. Қандай аймақ (екінші бағанада суретке сәйкес нөмірін көрсетіңіз) зақымдалғанда келесі белгілер (симптомдар) байқалады.(1,5 ұпай)
Белгілер
|
Аймақ нөмірі
|
Сөз мағынасын ұғынуды сақтау кезінде сөйлеуінің бұзылуы
|
|
Өзінің әрекетін жоспарлау мүмкіндігінің бұзылуы
|
|
Көрудің бұзылуы
|
|
1.3. Кестені толтырыңыз: Суретке сәйкес қабық аймағын атаңыз және оның қызметін көрсетіңіз (4 ұпай – әр жолға 0,5 ұпайдан).
Суреттегі нөмір
|
Аймақ атауы
|
Аймақтың басты қызметі
|
1
|
|
|
2
|
|
|
3
|
|
|
4
|
|
|
5
|
|
|
6
|
|
|
7
|
|
|
8
|
|
|
2 . (2 ұпай)
Жоғарыдағы әрекет потенциалының сызбасына сүйеніп, әр фазада өтетін, әрекет потенциалының сәйкес фазаларына тиісті әріптерді жазыңыз (сызбадан) ( 0,5 ұпай бір жолға)
Оқиға
|
Белгілеу
|
Мембрана ешқандай тітіркендіргіштерге жауап беруге қабілетсіз, олардың интенсивтілігінен тәуелсіз
|
|
Натрий каналы жабық, және калий каналы жаңадан ашық
|
|
Натрий каналы да, калий каналы да жабық
|
|
Тітіркендіргіш кейбір натрий каналдарын ашады
|
|
3. (4,1 ұпай) Төмендегі суретте омыртқалылардың қан айналым жүйесінің 4 түрлі түрі бейнеленген.
3.1. (2 ұпай) Кестеге омыртқалы жануарлардың топтарына сәйкес, қан айналым жүйесінің нөмірін жазыңыз. (0,5 ұпайдан)
Омыртқалылар тобы
|
Сурет нөмірі
|
балықтар
|
|
амфибилер
|
|
бауырымен жорғалаушылар
|
|
сүтқоректілер
|
|
3.2. (2,1 ұпай) Төменде келтірілген кестедегі құрылымдардың ара қатынасын дұрыс әріптік мағынасымен жоғарыдағы суретке сәйкестендіріп белгілеңіз ( 0,3 ұпайдан)
|
Жауап (A-G)
|
венозды синус
|
|
жүрекше
|
|
өкпе венасы
|
|
өкпе артериясы
|
|
артериалды конус
|
|
оң жақ жүрекше
|
|
сол жақ қарынша
|
|
4. ( 4,3 ұпайдан ) Төменде сүтқоректілердің бүйрек құрылысы ұсынылған.
4.1. (2,1 ұпай) Кестедегі құрылымдардың дұрыс атауын суреттен қарап белгілеңіз. (0,3 ұпайдан)
|
Жауап (A-G)
|
жинақтаушы түтікше
|
|
шумақ шүйке (клубочек)
|
|
дисталды каналшық
|
|
боуменов капсуласы
|
|
проксималды каналшық
|
|
несеп жолы
|
|
алып келетін артериола
|
|
4.2. (1,2 ұпай) Егер зат проксималды каналшықта реабсорбирленсе, «+» таңбасымен белгілеңіз, егер реабсорбирленбесе «-» таңбасымен белгілеңіз (0,2 ұпайдан)
зат
|
Na+
|
Cl-
|
Су
|
Глюкоза
|
Аминқышқылдары
|
Несепнәр
|
жауап
|
|
|
|
|
|
|
4.3. (1 ұпай) Несептің түзілуі кезінде ультрафильтрация өтетін бүйректің құрылымын «+» таңбасымен белгілеңіз, ультрафильтрация өтпесе «-» таңбасымен белгілеңіз. ( 0,2 ұпайдан)
құрылым
|
нефрон
|
боуменов капсуласы
|
проксималды каналшық
|
дисталды каналшық
|
жинақтаушы түтікше
|
жауап
|
|
|
|
|
|
5. (2 ұпай) Суретте ашық тұқымды ағашты өсімдіктің сабағы ксилемасының көлденең кескіні көрсетілген. Кестеге суретте келтірілген өсімдік құрылымдарына сәйкес нөмірлерді (әр сан тек бір рет қолданыла алады) жазыңыз (дұрыс көрсетілген құрылым үшін 0,5 ұпайдан).
өсімдік құрылымы
|
нөмір
|
ерте (көктемгі-жаздық) ағаш
|
|
електәрізді түтікше
|
|
кеш (күздік) ағаш
|
|
Қара май (смола) жолы
|
|
Қоса жүретін жасуша
|
|
ксилемді паренхима
|
|
6. (2 ұпай) Берілген сөйлемдерде өсімдіктердің құрылымы мен оларда өтетін процестер жөнінде қысқаша ақпарат бар. Кестеге өсімдіктердің құрылымына сәйкес келетін сөйлемдердің ғана нөмірін (әр сан тек бір рет қолданылуы мүмкін) жазыңыз (дұрыс көрсетілген құрылым үшін 0,5 ұпайдан)
1. тамырда минералды заттардың ішке бағытталған ағынын реттейді
2. өсімдіктерде қараңғыда пайда болатын, пластидтер
3. ашық тұқымды ағаш өсімдіктерінің ағашының негізгі механикалық мықтылығын қамтамасыз ететін жасушалар түрі
4. Судың сабақ бойымен горизонталды қозғалысын қамтамасыз етеді
Өсімдік құрылымы
|
трахеидтер
|
эпидерма
|
эндодерма
|
Қара май жолы
|
Өзекті сәуле
|
лейкопласт
|
этиопласт
|
нөмір
|
|
|
|
|
|
|
|
7. (2 ұпай) Суретте гүлдердің диаграммасы көрсетілген. Гүлдердің қандай формулалары диаграммаға сәйкес? Жауаптарды кестеге жазыңыз (A-D әріптері) ( дұрыс көрсетілген диаграмма үшін 0,5 ұпайдан)
Гүл формуласы
|
Жауап (A-D)
|
Ca(5) Co5 A5+5 G(3)
|
|
Ca(5) Co(5) A(5)
|
|
Ca5 Co5 A0+5 G(3)
|
|
Ca5 Co(5) A5 G( 2)
|
|
Ca5 Co(5) A5 G(4)
|
|
8. (2,1 ұпай) Суретте өсімдік тамырының көлденең кескіні көрсетілген. Линиялармен (1-6) құрамдық бөлшектер, бағдаршамен (стрелка) заттардың тамырдағы ағыны белгіленген.
-
Суретте белгіленуі
|
Әріптік код
|
1
|
|
2
|
|
3
|
|
4
|
|
5
|
|
6
|
|
7
|
|
Төменірек әріппен суретке сәйкес жазбалардың мүмкін нұсқалары белгіленген. Жазбаны суреттің дұрыс түсіндірмесін беретіндей етіп таңдаңыз (0.3 ұпайдан)
A
|
түктер (трихом)
|
G
|
эндодерма
|
B
|
бастапқы қабық
|
H
|
эпидерма
|
C
|
флоэма
|
I
|
тамыр талшығы
|
D
|
ксилема
|
J
|
Каспари жолағы
|
E
|
перицикл
|
K
|
су мен минералды заттардың ағыны
|
F
|
перидерма
|
L
|
фитогормондардың ағыны
|
9. (2 ұпай) Суретте түрлі омыртқалылардың тері дем алуы көрсетілген: көмірқышқыл газының бөлінуі – қараңғы жолақтар, оттегіні сіңіру – ақшыл жолақтар. Омыртқалыларды кестеге суретіне сәйкестендіріп жазыңыз (0,5 ұпайдан)
10. (2 ұпай) Кестеде көрсетілген әр жолдың қандай мәліметтері адамға, пілге, жарғанатқа, қаптесер тышқан мен тұқы балыққа (карп) сәйкес? ( 0,4 ұпайдан)
Нөмір
|
Дене температурасы (°С)
|
Жүрек соғу жиілігі (соққы/мин.)
|
Максималды жылжу жылдамдығы (м/с)
|
1
|
1-30
|
30-40
|
1,5
|
2
|
38
|
450-550
|
3,5
|
3
|
31
|
500-600
|
14
|
4
|
36,2
|
22-28
|
11
|
5
|
36,6
|
60-90
|
10
|
Достарыңызбен бөлісу: |
