Мектеп:
|
Мұғалім:
|
Химия пәні бойынша ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ САБАҚ ЖОСПАРЫ
|
Күні:
|
Сынып: 9
|
Бөлім: 9.2 Тотығу-тотықсыздану реакциялары
|
Сабақтың тақырыбы
|
Тотығу-тотықсыздану реакциялары
|
Оқыту мақсаттары
|
9.2.2.5- тотығу –тотықсыздану реакцияларын тотығу дәрежесінің өзгеруімен жүретін реакциялар екенін түсіну
9.2.2.6 – тотығу процесін электронды беру, ал тотықсыздану электронды қосып алу деп түсіну
|
Сабақтың мақсаты
| -
Тотығу-тотықсыздану реакцияларын ажыраты білу;
-
Тотығу дәрежесін дұрыс анықтау
-
Тотығу –тотықсыздану реакцияларының типтерін ажырату;
|
Бағалау критерийлері
|
1.Оқушылар қосылыстарда атомдардың тотығу дәрежелерін дұрыс көрсетеді
2.Тотығу –тотықсыздану реакциясын жазып, тотықтырғышпен тотықсыздандырғышты көрсетеді.
3.Тотығу –тотықсыздану реакцияларының типтерін ажырата алады
|
Құндылықтары
|
Оқушылардың өзара сыйластығы, ашықтық, коллабративті орта
|
Тілдік мақсаттар
|
Пәнге тән лексика және терминология:
Тотығады/тотығу, тотықсыздану, тотықсызданады сутегі
қосымша, жою, процесс, жоғалту, арттыру, кері, орын алатын
Оқушылар орындай алады:
Тотықсыздану және тотығу жөнінде сұрақтар қою және оларға жауап беру, сонымен қатар олардың арасында ауызша/жазбаша салыстырмалар жасау.
Тотығу –тотықсыздану реакциялары ................................................
Элемент реакция барысында тотығу дәрежелерін .........................
|
Пәнаралық байланыс
|
Арифметка
|
Алдыңғы білім
|
Атом құрылысы
Тотығу дәрежесі
Химиялық реакциялардың типтері
Оттектің тотығуы. Оттекте жану
|
Сабақ барысы
|
Жоспарланған сабақ кезеңі
|
Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы 8 минут
|
Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу.
Тренинг «Жүректен шыққан жылы сөз». Оқушылар бір-біріне химия тілінде тілек айтады.
-
Күмістей сабырлы бол!
-
Судай мөлдір бол!
-
Натрийдей белсенді бол!
-
Вольфрамдай төзімді бол!
-
Хромдай берік бол!
-
Осмийдей салмақты бол!
-
Қорғасындай мықты бол!
-
Суда жүзген натрийдей бол!
-
Ауада қалықтаған оттегідей бол!
-
Сүйектеріңіз кальцийдей болсын!
«Білімді жаңғырту» №1 тапырма Топтық жұмыс
Берілген қосылыстардағы элементтердің тотығу дәрежелерін анықтау
1 топ: Сl2O7, SO3, H3PO4, P2O5, CuSO4, Cl2
2 топ: HClO4, K2Cr2O7, Cr2(SO4)3, Al(NO3)3, CaSO4, Р
3 топ: NaMnO4, MnCl2, HNO3, N2, N2O, H2S
Дескриптор
|
Презентация
Таратпа материал
|
Сабақтың ортасы
12 минут
|
Тотығу дәрежесіне сай химиялық реакцияларды жіктеу
Фронтальды сұрау:
1.Химиялық реакция дегеніміз не?
2.Химиялық реакциялардың типтерін атаңыз?
Мұғалім:
Яғни бұл химиялық реакцияларды тотығу дәрежесіне сай екі топқа бөлеміз тотығу дәрежесі өзгере жүретін және өзгермейтін.
Мысалы, NaOH + HCl → NaCl + H2O (тотығу дәрежесі өзгеріссіз)
Na + H2O → NaOH + H2↑(тотығу дәрежесі өзгерген)
Тотығу-тотықсыздану реакциясы туралы видео көрсетіледі.
Қорытынды:Тотығу және тотықсыздану бір-бірінен бөлуге болмайтын процестер: тотығу тотықсызданусыз болмайды және керсінше, тотықсыздану тотығусыз болмайды.
Тотығу –тотықсыздану процестері табиғат пен техникада маңызды рөл атқарады. Тыныс алу, фотосинтез, зат алмасу және бірқатар биологиялық процестер тотығу-тотықсыздану реакциялары болып табылады.
Оқушыларға тотығу –тотықсыздану реакцияларын орындау ережесі көрсетіледі:
-
Реакция теңдеуін жазу.
CuS+HNO3 —>Cu(NO3)2+ S + NO+H2O
-
Элементтердің тотығу дәрежелерін анықтап, көрсетеміз:
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
Реакция барысында берілген реакция теңдеуінде тотығу дәрежелері өзгерген элементтерді анықтайды
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
-
күкірт (S) өзгерген (– 2 ден 0- ге)
-
aзот (N) ( +5 –тен +2 ге), және +5 қалды
Элементтердің тотығу дәрежелерінің өзгерісін мына сызба нұсқа арқылы көрсетеміз
N+5 →+3e N+2
S-2→ - 2e S0
S-2 (CuS) тотықсыздандырғыш, себебі күкірт электрондарын беруде
N+5 ( HNO3) азот тотықтырғыш себебі ол электрондарды өзіне қабылдауда
Тотығу –тотықсыздану реацияларының жіктелуі
Тотығу –тотықсыздану реакцияларының бірнеше типтері болады:
1.Реакцияға қатысушы әртүрлі заттар арасында атомдардың тотығу дәррежелері өзгере жүретін реакциялар молекулааралық тотығу –тотықсыздану реакциялары. Mn4+O2 + 4HCl ↔ Mn2+Cl2 + Cl20 + 2H2O
2.Реакцияға қатысушы бір ғана заттың құрамындағы әртүрлі элемент атомдарының тотығу дәрежелері өзгере жүретін молекулаішілік тотығу –тотықсыздану реакциялары. 2KCl5+O32- ↔2KCl– +3O02
3. Реакцияға қатысушы бір ғана зат құрамындағы бір элемент атомының тотығу дәрежесінің өзгеруі арқылы жүреді. Мұдай реакциялар диспропорциялану деп аталады.
4KCl5+O3 ↔3KCl7+О4 +KCl–
|
Презентация
https://www.youtube.com/watch?v=-T-z8_OOrDM&t=52s
Таратпа материал
|
Жаңа материалды бекіту
17 минут
|
№1 Тапсырма Жұптық жұмыс
Тотығу-тотықсыздану реакциясына төмендегі реакциялардың қайсысы жатады?
S + O2 = SO2
CuO + H2SO4 = CuSO4 + H2O
Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe
CO2 + 2KOH = K2CO3 + H2
Дескриптор
-қосылыстағы элементтердің тотығу дәрежесін анықтайды.
-тотығу-тотықсыздану реакциясын табады.
Бағалау: Оқушылар жұпта жұмыстарын тексеріп, кері байланыс береді.
Мұғалім оқушылардың жауаптарын талқылай тырып, кері байланыс береді.
№2 Тапсырма Жеке жұмыс
І топ 1.C0 → C+4 2.Zn0→Zn+2
3.2O-2→ O20 4.K0→K+1
ІІ топ 1. Р0 → Р+5 2.N-3 → N+4
3.2H+1 →H20 4.Si+4 → Si0
ІІІ топ 1. Fe+3 → Fe+2 2.Mg+2 →Mg0
3. AL+3 →AL0 4. S+6 → S0
Дескриптор
-
тотығу, тотықсыздану процестерін анықтайды.
Бағалау Мұғалім оқушылардың жұмыстарын тексеріп жүріп, кері байланыс береді.
№2 Тапсырма Топтық жұмыс
Берілген реакция теңдеулерін құрастырып, қосылыстардың тотығу дәрежелерін анықтап, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіп, типін ажыратыңыздар.
-
HNO3 + H2S → H2SO4 + NO + H2O
-
КСlO3 → КС1 + КСlO4
-
KNO3 → KNO2 + O2;
-
Mg+ N2 ⇄ Mg3N2;
-
KClO3 → KCl + O2
Дескриптор
-
қосылыстағы элементтердің тотығу дәрежелерін анықтайды
-
тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты анықтайды.
-
тотығу-тотықсыздану реакцияларының түрін анықтайды
Бағалау Мұғалім оқушылардың жұмыстарын тексеріп жүріп, кері байланыс береді.
|
|
Рефлексия
2 минут
|
Оқушылармен сабақ мақсаттарын қайталау. Жалпылау.
|
|
Үй тапсырмасы
1 минут
|
Үй тапсырмасыТотығу тотықсыздану реакциялары
Рефлексия «Блоб ағашы»
Мұғалім әр топқа «Блоб ағашын» беріп,өз деңгейлерін  белгілеуді ұсынады
|
|
Тотығу –тотықсыздану реакцияларын орындау ережесі
-
Реакция теңдеуін жазу.
CuS+HNO3 —>Cu(NO3)2+ S + NO+H2O
-
Элементтердің тотығу дәрежелерін анықтап, көрсетеміз:
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
-
Реакция барысында берілген реакция теңдеуінде тотығу дәрежелері өзгерген элементтерді анықтайды
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
-
күкірт (S) өзгерген (– 2 ден 0- ге)
-
aзот (N) ( +5 –тен +2 ге), және +5 қалды
Элементтердің тотығу дәрежелерінің өзгерісін мына сызба нұсқа арқылы көрсетеміз
N+5 →+3e N+2
S-2→ - 2e S0
S-2 (CuS) тотықсыздандырғыш, себебі күкірт электрондарын беруде
N+5 ( HNO3) азот тотықтырғыш себебі ол электрондарды өзіне қабылдауда
Тотығу –тотықсыздану реакцияларының типтері
1.Реакцияға қатысушы әртүрлі заттар арасында атомдардың тотығу дәррежелері өзгере жүретін реакциялар молекулааралық тотығу –тотықсыздану реакциялары.
MnO2 +4 HCl ↔ MnCl2+ Cl2+ 2H2O
2.Реакцияға қатысушы бір ғана заттың құрамындағы әртүрлі элемент атомдарының тотығу дәрежелері өзгере жүретін молекулаішілік тотығу –тотықсыздану реакциялары.
2KСlO3↔2KCl–+3O2
3. Реакцияға қатысушы бір ғана зат құрамындағы бір элемент атомының тотығу дәрежесінің өзгеруі арқылы жүреді. Мұдай реакциялар диспропорциялану деп аталады.
4KСlO3 ↔3KClО4 +KCІ
Тотығу –тотықсыздану реакцияларын орындау ережесі
-
Реакция теңдеуін жазу.
CuS+HNO3 —>Cu(NO3)2+ S + NO+H2O
-
Элементтердің тотығу дәрежелерін анықтап, көрсетеміз:
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
-
Реакция барысында берілген реакция теңдеуінде тотығу дәрежелері өзгерген элементтерді анықтайды
Cu+2S-2 +H+1N+5O-23 —> Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2
-
күкірт (S) өзгерген (– 2 ден 0- ге)
-
aзот (N) ( +5 –тен +2 ге), және +5 қалды
Элементтердің тотығу дәрежелерінің өзгерісін мына сызба нұсқа арқылы көрсетеміз
N+5 →+3e N+2
S-2→ - 2e S0
S-2 (CuS) тотықсыздандырғыш, себебі күкірт электрондарын беруде
N+5 ( HNO3) азот тотықтырғыш себебі ол электрондарды өзіне қабылдауда
Тотығу –тотықсыздану реакцияларының типтері
1.Реакцияға қатысушы әртүрлі заттар арасында атомдардың тотығу дәррежелері өзгере жүретін реакциялар молекулааралық тотығу –тотықсыздану реакциялары.
MnO2 +4 HCl ↔ MnCl2+ Cl2+ 2H2O
2.Реакцияға қатысушы бір ғана заттың құрамындағы әртүрлі элемент атомдарының тотығу дәрежелері өзгере жүретін молекулаішілік тотығу –тотықсыздану реакциялары.
2KСlO3↔2KCl–+3O2
3. Реакцияға қатысушы бір ғана зат құрамындағы бір элемент атомының тотығу дәрежесінің өзгеруі арқылы жүреді. Мұдай реакциялар диспропорциялану деп аталады.
4KСlO3 ↔3KClО4 +KCІ
№1 Тапсырма Жұптық жұмыс
Тотығу-тотықсыздану реакциясына төмендегі реакциялардың қайсысы жатады?
S + O2 = SO2
CuO + H2SO4 = CuSO4 + H2O
Fe2O3 + 2Al = Al2O3 + 2Fe
CO2 + 2KOH = K2CO3 + H2
Дескриптор
-қосылыстағы элементтердің тотығу дәрежесін анықтайды.
-тотығу-тотықсыздану реакциясын табады.
№2 Тапсырма Жеке жұмыс
І топ 1.C0 → C+4 2.Zn0→Zn+2
3.2O-2→ O20 4.K0→K+1
ІІ топ 1. Р0 → Р+5 2.N-3 → N+4
3.2H+1 →H20 4.Si+4 → Si0
ІІІ топ 1. Fe+3 → Fe+2 2.Mg+2 →Mg0
3. AL+3 →AL0 4. S+6 → S0
Дескриптор
-
тотығу, тотықсыздану процестерін анықтайды.
№3 Тапсырма Топтық жұмыс
Берілген реакция теңдеулерін құрастырып, қосылыстардың тотығу дәрежелерін анықтап, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты көрсетіп, типін ажыратыңыздар.
-
HNO3 + H2S → H2SO4 + NO + H2O
-
КСlO3 → КС1 + КСlO4
-
KNO3 → KNO2 + O2;
-
Mg+ N2 ⇄ Mg3N2;
-
KClO3 → KCl + O2
Дескриптор
-
қосылыстағы элементтердің тотығу дәрежелерін анықтайды
-
тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты анықтайды.
-
тотығу-тотықсыздану реакцияларының түрін анықтайды
«Білімді жаңғырту» №1 тапырма Топтық жұмыс
Берілген қосылыстардағы элементтердің тотығу дәрежелерін анықтау
1 топ: Сl2O7, SO3, H3PO4, P2O5, CuSO4, Cl2
2 топ: HClO4, K2Cr2O7, Cr2(SO4)3, Al(NO3)3, CaSO4, Р
3 топ: NaMnO4, MnCl2, HNO3, N2, N2O, H2S
Дескриптор
-
жай заттардың тотығу дәрежесін анықтайды
қосылыстағы элементтердің тотығу дәрежелерін анықтайды |
