Оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін түрлі тапсырмаларды орындату арқылы көтеру.
Сабақ мақсаттары:
Барлық оқушылар: берілген тапсырманы орындайды.
Оқушылардың басым бөлігі: өз ойларын ауызша және жазбаша түрде жеткізеді.
Кейбір оқушылар:берілген тапсырмаларды нақты, әрі түсінікті орындайды.
Бағалау критерийлері:
«Айналым» әдісінің сұрақтарына толық жауап беруі;
Эссе жазып, салыстырмалы түрде бағалауы;
Тест тапсырмасын орындауы.
Күтілетін нәтиже:
Сұрақтарға толық, нақты жауап береді;
Эссе жазада;
Тест тапсырмасын орындап бағалайды.
Ойлау деңгейлері:
Жоспарланған жаттығулар: Төле бидің шешендік сөзі, ойлау карталары, болжау, постермен жұмыс, эссе, тест, кері байланыс.
Ресурстар
Уақыт
Басталуы
«БІЛУ»
Кім?
Не?
Қашан?
Қайда
«ТҮСІНУ»
Неге?
Неліктен?
Не үшін?
І.Ұйымдастыру:
а)Оқушыларды түгелдеу;
ә) Оқушы мен сыныптың сабаққа дайындығы;
б)"Ой қозғау"
Оқушыларды сабаққа психологиялық дайындау,ойларын бір ортаға жинақтау мақсатында ой тастау. - Құрметті 11 сынып оқушылары,біздің бүгінгі, ертеңгі және болашақтағы мақсатымыз не? ( Мектепті жақсы бітіру,ҰБТ ны нәтежелі тапсыру,өз өмірімізге қызымет ететін мамандық таңдау,мемлекетіміздің саналы азаматы болу)
Міне біздің үй тапсырмамыздың барысы осы тақырыптар төңірегі екенін сіздірдің естеріңе түсірдім.
ІІ.Үй тапсырмасы: "Көпшілік алдында сөйлейтін сөздің құрылымы"
Қызығушылығын ояту. Ашық тест.
Тапсырма Жауабы 1.Көпшілік алдында сөйлейтін сөздің құрылымы 2.Кіріспенің тыңдаушылар үшін маңыздылығы 3.Негізгі бөлімде логикалық жүйелік пен материалдарды орналастырудың ерекшелігі. 4.Қорытынды сөз тыңдаушыға әсерлі болу үшін. 5.Көпшілік алдында сөйлеу үшін қандай тақырыптар таңдар едіңіз.
ІІІ Мағынаны тану (жаңа сабақ)
Тақырып: Пікірталастың түрлері - Демократиялық қоғамның басты белгілерінің бірі не? (сөз еркіндігінің өріс алуы) - Бұл нені айтқын келсе, соны айту деу ме? (жоқ.Жеке ой пікірлері ұтымды,өзіндік көзқарасы қалыптасқан адамдарға,топтарға өзін танытуға мүмкіндік беру) -Өмірде адамдардың барлығы бірдей ойлай ма, бірдей көзқараста бола ма? (жоқ.Әр түрлі көзқарастан,әр түрлі ой туындайды)
Демек біз пікірталастың бірнеше түрі бар екендігін,олардың өзіндік мақсаты мен ерекшеліктері бар екенін білуіміз керек.Олар:
Пікір алмасу Ойбөліс
Ойталқы
Пікірсайыс Айтыс Сөзталас
1-тапсырма. Іздендіру сәті (Таңдау қиындылармен жұмыс жасау,таңдаған тақырыпшаларының мағынасын ашу)
Пікір алмасу-латын сөзі (discussio),беретін мағынасы "зерттеу", "талқылау","талдау".Пікір алмасу көпшілік арасында өтеді.Мақсаты-әр түрлі қозғалыстарды салыстыра зерттей отырып,шындық пікірді көрсету, талас мәселенің шешімін іздеп табу.Пікір алмасу-дұрысттықа көз жеткізудің ең тиімді тәсілі, өйткені қатысқандар көзі жеткендіктен де бір пікірге өздері келеді. Ойталқы сөзі латын тілінен алынған (disputatio), мағынасы-"ой жүгірту","жарыс сөз","айтыс".Ойталқы ғылыми және қоғамдық мәні бар тақырыптардың төңірегінде көпшілік арасында өтетін сөз жарысы.Сөз жарысына қатысқандар белгілі бір пікірге тоқталады. Пікірсайыс – көне гректің сөзі. (polemikos) мағынасы- "жаулық", "дұшпандық".Әрине бүгінгі мағынасы басқаша:бірдеңені талқылау мақсатында жиналыстарда,баспасөз беттерінде орын алатын сайыс.Мұнда қарсы жақты жеңіп шығу,өз пікірінде қалып, соны бекіту.Сайысшылар әлеуметтік мәселелерді шешеді,қоғамның дамуына жол бермей отырған кедергілермен күреседі. Ойбөліс-француз сөзі (debat), мағынасы - "айтыс","жарыссөз".Ойбөліс-көпшілік алдында екі адамның не екі топтың бірдеңе туралы ой пікірлерін ортаға салуы. Сөзталас-орыс сөз (прения),мағынасы бірдеңені,қандай да бір мәселені көпшілік арасында талқылау.Сөзталас, ойбөліс сияқты, баяндамаларды талқылағанда, хабарламалар жасағанда , жиналыстар мен конференцияларда орын алады. Айтыс-қазақтың сөзі.Мағынасы-екі адамның, екі топтың арасында суырыпсалма өлеңмен кезектесе айтылатын сөз жарысы,өнер сайысы.
АКТ
Сүрет, шыбық,
15 мин
Ортасы
«ҚОЛДАНУ»
Оқулықта
Берілген
жаттығу жұмыстары
«ТАЛДАУ»
Салыстыр айырмашылығы неде?
Сергіту сәті (мақалмен жауап) Әзіл сұрақтар: 1. Қар жана ма? 2. Түкіріктен көл құрала ма? 3. Тауық түс көре ме? 4. Адамда арқау бола ма? 5. Қайтсең тегін ішесің? 6. Қандай бас аяққа тыным бермейді? 7. Тойды бүлдіретін кім,Бар болса ол қандай адам? 8. Бес ешкісі бар кісінің өзге қызметі бола ма?
Түрлері: Қ.Жұмалиев қазақ әдебиетінде:
1) Бәдік. 2)Жар- жар. 3) жануарлар мен адамның айтысы. 4) Өлі мен тірінің айтысы. 5)Жұмбақ айтыс. 6) Салт айтыс- қыз бен жігіт, ақындар айтысы. 7) Осы күнгі айтыс депжеті түрге бөледі.
Б-3.Талаптары:
1. Тақырыптан ауытқымау.
2. Өзін-өзі дұрыс ұстауы.
3. Сөйлеу шеберлігі.
4. Жоғары мәдениеттілік (сөзге тоқтау, дауыс көтермеу, ашуланбау)
Б-6.Зерттелуі: Қазақ айтыстарының жиналуы, жарық көруі ХІХ ғасырдың екінші жартысынан басталды. Академик Радлов бастаған орыс зерттеушілері мен Ы.Алтынсарин, А.Сейдалин, Шайхысламов тәрізді жинаушылар совет өкіметі тұсында Диваев, С.Сейфулин, І.Жансүгіров. Айтыстың 3- томдығын алматы баспасынан дайындады.
Ал айтыстың тұрмыстағы орны мен табиғи ерекшеліктерін алғаш рет ашып әңгімелеген Ш.Уәлиханов одан кейін М.Әуезов, С.Мұқанов, Қ.Жұмалиев, Қаратаев, Кенжебаев.
90- жылдан бері қарай М.Жармұхамедов, Ж.К.Раев, Қыдырбаев, Ж.Дәулетбекова. Жүргізушісі- Ж.Ерманов.
Б-7. Қазіргі айтыс ақындары – Аманжол Әлтаев, Айбек Қалиев, Айнұр Тұрсынбаева, Балғынбек, Сара Тоқтамыс, Мэлс Қосымбай,Серік Құсынбаев, Б.Қалиолла, А.Ғафуров т.б.
Б-8. Даму сипаты:
Соңғы жылдары атаулы мерекелерге (Тәуелсіз 15, Тіл, Желтоқсан), белгілі қоғам қайраткерлерінің құрметіне орай жүргізіледі. Салт айтыс соның ішінде ақындар айтысы мен қыз бен жігіт айтысы өте жақсы дамыған. Қазақстан ұлттық арнасынан айтыс чемпионаты, Хабардан жекпе- жек жүріп жатыр.
АКТ, постер
15 мин
Аяқталуы
«ЖИНАҚТАУ»
Алынған ақпарат негізінде талдау, жинақтау
«Бағалау»
Сен қалай ойлайсың?
Не істер едің?
Өз ойыңыз?
3-тапсырма.Пікірталас ( екі топтың қоғамдық пікір қалыптастыру үшін таңдауы) Топтар: Жетекшілер ( үкімет,оппозиция) Тақырыбы: Дипломмен жұмысқа Кілт сөздері: Диплом-адамның өмірі үшін қызмет көзі. Дәлелдеме: (3 минут) Жетекші Шешімі: Нәтиже ( тақырып бойынша оқушылар өз ойымен қорытынды жасайды)
Сабақты бету,қорытындылау: Бір ауыз сөзбен ой түйіндеу. Үйге тапсырма: Бүгінгі жастар жағы ескі халық әндерін түрлендіріп орындап жүр.Осы жайында жазбаша пікіріңіз. Бағ V Жинақтау (өтілген жаңа сабақ бойынша ойыңды жинақта, әңгіме жаз)
Тапсырма: Сыныпаралық, мектепішілік айтыс өткізу мәселесі, оның жоспары жөнінде өз ойыңды жаз. Айтыс тақырыбы, айтыстың түрі, ақындарды жұптау жөнінде білдір. 10 балл
5-сөйлемге синтаксистік,морфологиялық және фонетикалық талдау жасау.
Тақырыпқа дайындалып келу.
Тест парақшалары, қалпақтар.
15мин
Рефлексия Сабақ оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған са ралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Бүгінгі сабақтың мақсаты шынайы болды. Оқушылар сүретке қарап өз ойын еркін жеткізуді, кез келген оқиғаны өз ойымен жалғастыруды, орынды сөйлеуді үйренді. Жоспарлаған тапсырмаларды оқушылар қызығушылықпен орындады. Мен келесі сабақта өз жоспарыма оқушының ауызша сөйлеу дағылаын дамытатын әдістермен толықтырғым келеді.
Қорытынды бағамдау
Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?
1. «Ойлау карталары» әдісі. Сүретке тақырып таңдау, сол тақырыпта эссе жазып, бағалағаны.
2. «Болжау» әдісі. Ойды оқушының өздері жалғастырғаны.
Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды? (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)
1. «Ақылдың алты қалпағы» әдісімен кері байланыс жасау. Сұрақтар арқылы алты қалпаққа орынды пікір айтқаны.
2. сабақты қорытындылау үшін пайдаланған тест тапсырмасы. Оқушының жылдам жауап тапқаны мен бағалағаны.
Сабақ барысында мына сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? Келесі сабақтарда оқушылардың ауызша және жазбаша сөйлеу мәдениетін көтеру үшін «Рөлдік тапсырма» әдісін пайдаланып отырамын. Шешендік сөздерді пайдалана отырып, рөлдерге бөліп орындау тапсырмасын беремін. Оқушы бұл тапсырмамен әрі сахнада сөйлеуді, еркін ойын жеткізуді, көркем тілмен сөйлеуді үйренеді.
