Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

(1806-1879)  Бөкей р р д асы н ы ң Ж и д ел і д е­

ген  ж ерін д е кедей  отбасы н да туды.  Ол  бала к е зін е н -а қ   ауы лда естіген 

күй лерін  өздігін ен   үйрене бастайды .  Қ ұрм ан ғазы н ы ң  дарынды домбы- 

раш ы лы ғы   ж ас  к е з ін е н -а қ  ж ұртты ң  н азары н а  іл ік ті,  сөйтіп  ол  көсіб и  

к ү й ш іл ік   ө н е р ін е   б ір ж о л а ден  қойды .  О н ы ң   алп ы стан   астам   күйлері 

(олард ы ң   к е й б ір е у л е р ін ің  б ірн еш е  н ұсқасы   бар)  сақтал ған .  О ларды ң 

к ө п ш іл ігі  -  к ө р к е м д ік   ә с е р л іл іг і  мен  м азм үнды лы ғы   ж ө н ін е н   кем ел 

туы нды лар.  Қ ұ р м ан ғазы  к ү й л ер ін ің  бірі  өм ір ж айы ндағы  ф и л о со ф и я- 

л ы к   то л ғау ,  бірі  н ә з ік   м ахаббат  л и р и к а сы   б олса,  енді  б ірін д е  хал ы қ 

м ерекелерін ің  ш ат-ш ады м ан көрін істері  бейнеленеді.  «К өбік  шашқан» 

күй ін д е х ал ы қ ты ң  К асп и й  өң ір ін д е  болған  су тасқы н ы н ан   азап   шегуі 

б ей н ел ен се,  «Б албы рауы н»  күй ін д е халы қ м ерекесі  суреттеледі.  «Са- 

ры арқа» ты ндауш ы   қи ялы н  ұлан -б ай так далаға ж етелесе,  енді  бір күй- 

лері  хал ы қты ң   кайғы лы  тағды ры   ж айлы  толған ды рады .  К ұрм ан ғазы - 

ны ң   к ө п теге н   кү й л ер і  ө м ір б ая н д ы қ   ш ы ғарм алар  іспеттес.  М әсел ен , 

«К ісен   аш қан »  күй і  о сы н дай .  Ф еод алд ар,  бай лар  мен  патш а  ш енеу- 

н ік тері  Қ ұр м ан ғазы н ы  к үрес  рухы на толы   ш ы ғарм алары   үш ін  қуғы н- 

дап ,  абақты лард а  азап   ш еккізд і.