Аралас сандарды қосып азайтқанда олардың алдымен бүтін бөліктері, сосын бөлшек бөлімдері жеке-жеке қосылып азайтылады, немесе бұрыс бөлшекке айналдырып есептелінеді. Мысалы:
Аликвоттық бөлшек – алымы 1-ге тең дұрыс бөлшек. Кез келген аликвоттық бөлшек 1-ден кіші. Ең үлкен аликвоттық бөлшек ге тең. Мысалы:
Бөлшекті натурал санға көбейту үшін, оның алымын натурал санға көбейтіп, бөлімін өзін қалдыру керек:
Екі бөлшекті көбейту үшін сол бөлшектердің алымдарын өзара көбейту керек, және бөлімдерін өзара көбейтеміз. Мысалы:
Аралас сандарды көбейту үшін оларды алдымен бұрыс бөлшектерге айналдырып, сосын барып көбейтеміз:
Өзара кері сандар – екі санның көбейтіндісі 1-ге тең болатын сандарға айтамыз: ,
Бөлшектерді бөлу үшін бөлінгішті бөлгіштің кері санына көбейту арқылы табамыз:
МӘТІНДІ ЕСЕПТЕР Санның бөлігін табу үшін – санды осы бөлшекке көбейту керек. Мыс: 18 км дің бөлігін тап десе 18* =2*2=4км, бөлігін тап десе
Бөлігі бойынша санды табу үшін бөлікке сәйкес санды осы бөлшекке бөлу керек. Мысалы: машина 145км жүрді. Бұл оның барлық жүруге тиісті жолының -індей. Машинаның барлық жүруге тиісті жолын тап. 145: =145*
Бірлесіп жұмыс жасау формуласы: мұндағы х-бұл бірінші жұмысшының жалғыз өзі істесе сол жұмысты аяқтайтын уақыты, у-бұл екінші жұмысшының уақыты, ал t-бұл екі жұмысшының бірлесе жасағанда аяқтайтын уақыты.
ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕР ЖӘНЕ ОЛАРҒА АМАЛДАР ҚОЛДАНУ Ондық бөлшек деп - бірліктен де кіші разрядтары бар ондық жүйеде жазылған санға айтылады. Мысалы: 3,724 ондық бөлшегінде 3 бірлік, 7 ондық үлес, 2 жүздік үлес, 4 мыңдық үлес бар. 3 бүтін бөлігі, ал 724 бөлшек бөлігі. Және ол жай бөлшекпен жазғанда оқылуы бойынша жазамыз және олар қысқарса қысқартуға болады: 3,724= = 3
