ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Алифатты және ароматты көмірсутектерге (кластарға) тән сапалық реакциялар жазу
Қабылдаған : Акимбаева Назгуль Оразбаевна
Орындаған : Көмекбаева Бағыйла Аманғалиқызы
Алматы 2022
Жоспар:
I Кіріспе
1.1. Сапалық реакцияға жалпы шолу
II Негізгі бөлім
2.1. Алифатты көмірсутектерге тән сапалық реакциялар
2.2. Ароматты көмірсутектерге тән сапалық реакциялар
2.3.
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Сапалық реакция -бұл ортада белгілі бір заттың (компоненттің) болуын анықтауға мүмкіндік беретін реакциялар. Сапалық реакция-талданатын заттың немесе заттар қоспасының құрамына кіретін элементтерді, радикалдар мен қосылыстарды анықтау үшін қолданылатын химиялық, физика-химиялық және физикалық әдістердің жиынтығы. Сапалық талдауда бояудың пайда болуы немесе жоғалуы, тұнбаның шығарылуы немесе еруі, газдың пайда болуы және т.б. байқалатын оңай орындалатын, тән химиялық реакциялар қолданылады. Су ерітінділеріндегі сапалы талдау иондық реакцияларға негізделген және катиондарды немесе аниондарды анықтауға мүмкіндік береді.
Заттардың, аниондардың, катиондардың болуын анықтау үшін сапалы реакциялар қолданылады. Өткізе отырып, оларды растауға болады әрине олардың бар болуы. Бұл реакциялар сапалы талдау кезінде кеңінен қолданылады, оның мақсаты ерітінділерде немесе қоспаларда заттардың немесе иондардың болуын анықтау болып табылады.
Алифатты көмірсутектерге тән сапалық реакциялар.
Кластар
|
Қажетті реагент
|
Реакция теңдеуі
|
Реакция нәтижесі
|
Алкан
|
|
CnH2n+2+O2 → nCO2+(n+1)H2O
|
көкшіл жалын
|
Циклоалкан
|
Br2
|
C3H6 +Br2→ C3H6Br2
|
Түссіздену
|
Алкен
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
R-HC=CH-R+Br2→ nR-CH(Br)-CH(Br)-R
R-HC = CH-R +Br2→ R -CH-CH- R
Br
|
Түссіздену
|
Жану
|
2CnH2n+3nO2→ 2nCO2+2nH2O
|
Сары түсті жалын
|
|
KMnO4
(Вагнер реакциясы)
|
3CH2=CH2+ 2KMnO4+ 4HOH
3CH2- CH2+ 2MnO2+ 2KOH
|
|
|
Ерітінді түсінің өзгеруі, қоңыр тұнба MnO2
|
|
Алкадиен
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
CnH2n-2+2Br→ CnH2n-2Br4
H2C=CH – CH=CH2+2Br2→
H2C – CH – CH - CH2
|
Ерітінді түсінің өзгеруі
|
Алкин
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
R – HC Ξ CH – R +Br2→R – CH(Br) = CH(Br) –R
|
Ерітінді түсінің өзгеруі
|
I2
|
СН2=СН-CН3+ I2→ СН2(I)-СН(I)-CH3
|
Ерітінді түсінің өзгеруі
|
|
Сулы ерітінді
KMnO4
|
3C2H2+ 8KMnO4→ 3KOOC – COOK+8MnO2↓+2KOH + 2H2O
|
Ерітінді түсінің өзгеруі, қоңыр тұнба MnO2
|
|
Ag(NH3)2OH
(Толленс реактиві)
|
C2H2+2Ag(NH3)2O=Ag2C2+ 4NH3+2H2o
|
|
|
Альдегид
|
Cu(OH)2температура қатысында
|
CH3COH+2Cu(OH)2→CH3COOH+Cu2O+2H2O
|
Қызыл сары тұнба
|
Ag2O
|
AgO2
CH3COH ------ Ag+CH3COH
|
Күміс айна реакция
|
|
Индикатор
|
|
Түсінің өзгеруі
|
|
Калий (II)тетраиодомеркуратының сілтілі ерітіндісіндегі реакция
(Несслер реактиві)
|
CH3- CHO +K2[HgI4]+3KOH = CH3-COOK + Hg + 4KI +2H2O
|
Түссізденеді
|
|
Ацетилен
|
Ag2O
|
CH ≡ СН + [Ag(NH3)2]OH → AgC≡CAg↓ + NH3↑ + H2O
|
Сары түсті тұнба
|
Эфирлер (күрделі және жай эфирлер)
|
Н2О (гидролиз) қыздыру кезінде NaOH қатысуымен
|
CH3-C(O)-O-C2H5+H2O↔ CH3COOH + C2H5OH
|
Ерекше иіс бөлінеді
|
Карбон қышқылы
|
Лакмус қағазы
|
|
Ал қызыл түске боялады
|
Na2CO3 ерітіндісі
|
R-COOH +Na2CO3→ R-COO-Na+ + H2O + CO2↑
|
CO2 газы бөлінеді
|
|
спирт +H2SO4(конц.)
|
R-COOH +HO-R1↔ RC(O)OR1+ H2O
|
Түзілетін күрделі эфирдің ерекше иісі
|
|
Ароматты көмірсутектерге (кластарға) тән сапалық реакциялар жазу.
Кластар
|
Қажетті реагент
|
Реакция теңдеуі
|
Реакция нәтижесі
|
Бензол
|
Жану
|
2С6Н6+15О2= 12СО2+ 6Н2О
|
Түтінді жалын шығады.
|
Катализатор қатысында бром FeBr3
|
FeBr3(20C)
2CH3+2Br2---------- CH3Br+CH3Br+2HBr
|
Ауыр май түзіліп, қою қоңыр сұйық бромбензол түзіледі.
|
|
Нитрлену
|
С6Н6+HNO3= С6Н5NO2+ Н2O
|
|
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
С6Н6 +Br2= С6Н5Br + НBr
Нbr+AgNO3= AgBr ↓+ HNO3
2Na2CO3+ H2O + Br2= 2NaHCO3+ NaBr + NaBrO
|
|
|
Фенол
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
C6H5OH+3Br2→C6H2Br3OH
3HBr
|
Ақ тұнба түзіледі
(2,4,6- трибромфенол)
|
Темірдің (III) хлориді ерітіндісі FeCL3(ашық сары)
|
3C6H5OH +FeCl3=Fe(C6H5O)3+ 3HCl
|
Ерітінді таңқурай түске боялады
|
|
Na2СО3(ерітінді)
|
15C6H5OH+14NaHCO3→14C6H5Na+17H2O+20CO2
|
Көмірқышқыл газы бөлінеді
|
|
Толуол
|
KMnO4
(ерітінді)
|
Қышқылдық ортада
5C6H5OH +6KMnO4+ 9H2SO4=5C6H5COOH+6MnSO4 + 3K2SO4+ 14H2O
Бейтарап ортада
C6H5CH3+2KMnO4= C6H5COOK + 2MnO2+KOH + H2O
|
Түссізденеді
|
Анилин
|
Бром суы (H2O,Br2)
|
C6H5NH2+3Br2→C6H2Br3NH2 +3HBr
|
Ақ тұнба
(2,4,6- триброманилин)
|
Калий дихроматымен
|
6C6H5NH2+4K2Cr2O7+19H2S4→ 6C6H4O2+ K2SO4+4Cr2(SO4)3+ 3(NH4)2SO4+16H2O
|
Қою көк түстен қара түске дейін өзгереді
|
|
Тұз қышқылымен
|
C6H5NH2+ HCl= [C6H5NH3]Cl
|
Фениламмионий хлоридін түзеді
|
|
|
|
|
|
|
Хлорлы әк
CaOCl2
|
|
Таңқурай түске боялады
|
Гидроксо тобы (спирттер, фенол, гидроксиқышқылдар)
|
Na металы
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
