Мекемтас Мырзахметұлы «Қазақ қалай орыстандырылды?
11
-
Киргиз сияқты Ресөй империясының қарамағы-
на келген Сібір бұратана
өкілдерінің кепшілігі ез
діндерін тастап, шоқынып жатқандарын көп таратып
айтты. Және солардың осындай тарихтың өзгерісі
арқылы ислам дінінде отырған қазақ сияқты елдер-
ден, бүдан былай тез өсетінін, бақытқа тез жететінін
баяндап, дін үгітшісі сияқты боп кетті.
Бір кезек,
бұны үндемей, ойланып тыңдап отырған Абайдан
ол үлкен үміт еткендей сейлеп барады. Абайға
ақылшы боп толғанады. Бір ғана Пушкин, ГІермон-
товтар емес, православие шіркеуінің үлкен ақылды,
білімді өсиетшілері бар екенін де айтты. Сол жөнінде
Қазанда аты
шыққан миссионер Ильминскийді,
Түркістанға мәлім миссионер Остроумовты және,
әсіресе, езімен таныс, Омскіде түратын әрі ағартушы,
әрі зор миссионер Апекторовты да айтып өтті...
Ақмола, Семей облыстарын әкімшілік, әскерлік,
ш аруаш ылық жағы нан
бір
генерал-губернатор
билейтін болса, дін жағынан да осы екі облыстың
орталығы бір. Оны бір епископ басқарады.
Сол епис-
коппен осы қазақ сияқты елді шоқындыру жөнінде
бірнеше мәжілісте бұл жандарал сөйлескен-ді.
Екі облысты басқаратын епископ Омск сияқты
үлкен шаһарда түрмай, Семейге келіп, онда да
Ертістің екінші жағасындағы қазағы көп Слободке-
ге «миссия»
деген шіркеу салғызып, сонда тұратын.
Соңғы жылдары қазақтың жетім балаларын тәрбие-
ге алып, соларды шоқындырып, өсіріп келе жатқан
«ізгілік м иссионерлік» деп аталатын әрекеттері
бар-ды.
Абайды мүлде теріс үғынып, шолақ, үстірт
таныған жандарал енді әлде бір желіккіш, саяз