Алюминийдің ашылу тарихын,п.ж. орнын,валенттілігін, атом құрылысын электрондық оқулықтан қарай отырып өздері оқиды.
Алюминийдің ашылу тарихын,п.ж. орнын,валенттілігін, атом құрылысын электрондық оқулықтан қарай отырып өздері оқиды.
Мұғалімнің сөзі:
Алюминий (латынша Aluminum) “алюмин”- ашудас, квасцы. Түбірі ашулы тас, “ащы тас” деген мағына береді.
Оны ұрт ойылғанда шайып емдеуге т.б. қолданған.
Ашудас жайлы алғашқы жазба деректер алхимик дәуіріндегі ықпалды оқымысты және дәрігер Парацельс (1493-1541ж.ж.) еңбектерінде кездеседі.
Құрамы
Химиялық таңбасы – АІ
Атом құрылысы: +13)2)8)3
2 2 6 2 1
1S 2S 2Р 3S 3Р
ІІІ период, ІІІ топ, негізгі топша.
0 – 3+
Қасиеттері: АІ – 3е = АІ тотықсыздандырғыш
Қорытынды: алюминий - екідайлы металл.
Таралуы
3 орын (О2, Sі), W = 8%
жер
АІ2О3 ·nН2О
Боксит –
алюминий кені
АІ
минералдары
АІ2О3
Корунд –
мөлдір кристалдары
Nа2О· АІ2О3 ·SіО2
Нефелин
К2О · АІ2О3 · 6SіО2
Дала шпаты
немесе ортоклаз
АІ2О3 · 2SіО2 · 2Н2О
Каолинит –
саздың маңызды
құрам бөлігі
Nа3АІ2F6
Криолит
Таралуы:
Алюминий - белсенді металл.Ол табиғатта бос күйінде кездеспейді. Қосылыстар құрамындағы алюминий- табиғатта ең көп таралған металл (жер қыртысындағы жалпы мөлшері 8,8 -9 % шамамен).Ол силикаттар құрамына (шпаттар,слюдалар) сондай-ақ далалық шпаттардың табиғи ыдырауы нәтижесінде түзілетін саздың құрамына кіреді.
Алынуы: Алюминий оксидіне “глинозем” деген ғылыми атақ қойылған, сондықтан оны “жер заты” деп атаған. Боксит кен орындары: Қостанай, Ақтөбе облыстарында орналасқан. Алюминий өндірісінде шикізат ретінде бокситтер жиі қолданылады.
Елімізде Павлодар қаласында Торғай кен орындағы бокситтер электролиздік әдіс арқылы алюминийді алу үшін глинозем өндіретін алюминий заводы жұмыс істейді.
Елімізде Павлодар қаласында Торғай кен орындағы бокситтер электролиздік әдіс арқылы алюминийді алу үшін глинозем өндіретін алюминий заводы жұмыс істейді.
Электролиз цехтары 2007 жылдан бастап өнім бере бастады.
Физикалық қасиеттері
М АІ
Е Аr = 27
Т dо = 2,7 г/см3
А tбалқу = 660 0С
Л Эл.өтк. → Аg; Сu; АІ.
Л Екідайлы
Химиялық қасиеттері
АІ
Жай заттар
+3О АІ2О3
+3S АІ2S3
+3СІ2 2АІСІ3
2АІ 0
+3С 2000 С АІ4С3
+3Вr2 2АІВr3
+3І2 2АІІ3
Күрделі заттар
Сr2О3 t АІ2О2+2Сr
+6Н2О 2АІ(ОН)3↓+3Н2↑
+3СuСІ2 2АІСІ3+3Сu↓
2АІ
+6НСІ(с) 2АІСІ3+3Н2↑
+NаОН+2Н2О t 2NаАІО2+3Н2↑
Металл оксидтерін,алюминий мен тотықсыздандыру алюмотермия деп атайды. Бұл әдісті Н.Н. Бекетов ашты.
Металл оксидтерін,алюминий мен тотықсыздандыру алюмотермия деп атайды. Бұл әдісті Н.Н. Бекетов ашты.
Қолданылуы:
Алюминий техникада және тұрмыста жеңіл және бағалы қасиеттері бар құймалар алынатындықтан, авициялық өнеркәсіпте, автокөлікте, электротехникада электр сымдарын жасау үшін, ғимраттар салу үшін, жиһаздарды, ыдыстарды т.б. жасауда маңызы зор.
Алюминий жұқа фольга, конденсаторлар жасау үшін қолданылады.
Алюминий тозаңын “күміс сияқты” түс беру үшін бояу ретінде қолданылады.
Қосылыстары
Берік, қатты зат
Мөлдір кристалы:
жасанды лағыл (қызыл),сапфир (көк)
(рубин) (гауһар)
Алунд Мөлдір емес – зімпара
тигель
қайрақ
сағат тастары
АІСІ3; АІ(NО3)3; АІ2(SО4)3
АІ2О3
АІ(ОН)3
Қымбат бағалы тастар
Алюминийдің қосылыстары
Бағалы тастардың түрлері
Алюминийдің құймалары. Алюминийдің қолданылатын маңызды аймағы- оның негізіндегі жеңіл құймалар өндірісі. Металдық алюминийді – мыс, магний, титан, никель, мырыш, темір құймаларын лигерлейтін (шыңдайтын) қоспа ретінде кеңінен қолданады. Кең таралған құймалар: силумин – алюминийдің кремниймен құймасы, оны негізінен құю үшін пайдаланады. Дюралюмин – құрамында алюминиймен бірге магний темір, мыс және марганец кіреді. Магналий – алюминийдің магниймен құймасы. Бұл құймалардың бәрі жеңіл берік, сондықтан ұшақ, машина және ыдыстар жасау үшін қолданылады. Алюминиймен темір бұйымдардың бетіни қаптайды, бұл оларды жемірілуден сақтайды. Металдарды тотығудан қорғаудың бұл әдісі алитерлеу деп аталады.
3. Бекіту сұрақтары. “Ой-толғаныс”.
Оқушыларға топтар бойынша тапсырмалар беру.
І-топ: Алыну жолы және физикалық қасиеті.
ІІ топ: Химиялық қасиеті.
IІІ топ: Қолданылуы.
Албминий табиғатта таралуы бойынша 1 орын алады. 2. Алюминий атомының сыртқы қабатында 3 электрон бар 3. Алюминий қанатты металл 4. Алюминий сілтімен комплексті тұз түзеді 5. Алюминий құймалары өте ауыр 1. Алюминий белсенді металл 2. Алюминий ауада тотығып оксид қабығымен қапталады. 3 Алюминий екідайлы металл 4. Алюминий қоры Қазақстанда кездеспейді 5 Алюминий ауыр металл 1. Алюминотермия әдісін Н.Н.Бекетов ашты 2. Алюминий қосылыстарды 1 валентті. 3. Алюминийге конц. салқын азот қышқылы әсер етеді. 4. Алюминий тек қосылыс түрінде кездеседі. 5. Алюминийдің қайнау темепературасы 660 0С тең. 1.Алюминий қышқыл, сілтімен де әрекеттеседі. 2. Алюминий электр тогын өткізбейді. 3. Алюминийді бокситтен алады 4.Алюминий электр өткізгіштігі жөнінен 1 орында 5.Алюминий қосылыста зергерлік бұйымдар жасауда қолданылады.
жоқ
Иә
Иә
Иә
жоқ
Иә
Иә
Иә
жоқ
жоқ
Иә
жоқ
жоқ
Иә
Иә
Иә
Иә
жоқ
жоқ
Иә
Тұжырымдамаларға жауабыңыз (Иә, жоқ)
Есеп Массасы 31,8гр. Натрий корбанатын алу үшін неше литр СО2 (қ.ж.) натрий алюминатымен әрекеттесуі керек. 31,8гр.
Жауабы 6,72 л СО2
Қорытынды. Оқушылардың білімін бағалау. Үйге тапсырма. §8.2. 8 есеп 204 бет.
Қорытынды. Оқушылардың білімін бағалау. Үйге тапсырма. §8.2. 8 есеп 204 бет.