Тірі ағзалар туралы көп салалы ғылым

Гүлшоғыр дегеніміз

-гүл шығаратын өркенде белгілі ретпен орналасатын ұсақ гүлдер жиынтығы

Жай гүлшоғыр

-жанама сабақшалары бұтақтанбайды, оның ұшы гүлмен бітеді

Шашақ гүлшоғыры

-жеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтары арқылы кезектесіп орналасады (қарақат, қырыққабат, мойыл, мия, қараған)

Шашақ гүлшоғырында 2 немесе 4 гүл болады

-шеңгел, асбұршақ, жабайы бұршақ

Жай масақ

- жеке гүлдері орталықтан таралатын сабаққа гүл сағақтарынсыз арқылы кезектесіп орналасады (жолжелкен)

Собық

Жай шатыр

-гүлшоғырының негізгі сабағы қысқараған, оның дәл ұшынан сағағы ұзын біркелкі шоғырланған бірнеше гүлдер бір жерден шығып таралады (пияз, адамтамыр, наурызшешек, ақшұнақ)

Шоғырбас

Себет

Күрделі гүлщоғырлар

-жай гүлшоғырлардың ары қарай бірнеше қайтара бұтақтануынан пайда болады.

Күрделі шашақ (сыпыртқы гүлшоғыр)

-негізгі сабақтан бұтақтанып, гүлдері 2 қатарда шашақталады (жүзім, гүлшетен, тары ,күріш)

Күрделі масақ

-орталық сабаққа бірнеше жай масақша гүлдер топтанады. Әр масақшада 2-3 гүлден болады (бидай, қарабидай, бидайық)

Сырға гүлшоғыры

-масақ пен шашақ гүлшоғырына ұқсас. Айырмашылығы – негізгі орталық сабағы иілгіш, гүлдеп болған соң тұтас үзіліп түседі (қайың, терек, тал, көктерек)

Күрделі шатыр

-бірнеше жай шатыр гүлшоғырынан құралады (сәбіз, балдырған, аскөк)

Гүлшоғырлардың биологиялық маңызы

-тозаңданып, ұрықтануға

Тозаңдану, ұрықтану

Тозаңдану дегеніміз

-аталық тозаңның аналықтың аузына түсуі

Өздігінен тозаңдану

-бір гүлдің өз аталығының тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі

Айқас тозаңдану

-бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі

Бунақденелілер арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктердің гүлдері

-ашық реңді, хош иісті, тозаңдары өте ірі және тәтті шірне бөледі

Бунақденелілер арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктер

-шие, алхоры,алма ағаштары, лимон, шай, асқабақ

Жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктердің

-тозаңдары өте майда, жеңіл, көп болады. Гүлдің аталықтарының жіпшелері өте ұзын әрі төмен қарай иіліп тұрады. Аналығының аузы қауырсын тәрізді үлпілдеп, тозаңды тез қабылдауға лайықтанған.

Жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктер

-қант қызылшасы, құлмақ, қарасора, жүгері, қарабидай,қайың, емен

Ұрықтану

Гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтану құбылысын ашқан

-С. Н. Навашин

Жатыннан дамиды

-жеміс

Тұқым бүршігінен дамиды

Ұрыққапшығынан дамиды

-ұрық
Жемістер

Жемістер бөлінеді

-құрғақ және шырынды болып екіге

Шырынды жемістер

-шырыны мол жұмсақ болады. Олар жидек, жидек тәрізді, сүйекті шырынды болып бөлінеді

Жидек жеміс

-сыртқы қабығы жұқа, жұмсақ, ішінде тұқымдары көп шырынды (қызанақ, қарлыған, алқа, жүзім, қарақат, картоп, баклажан)

Жидек тәрізді жемістер

-көп ұялы, көп тұқымды. А) Гесперидий (померанец) тобы – апельсин, мандарин, лимон; Ә)Асқабақ жеміс – қияр, қауын, қарбыз, асқабақ; Б)Алма жеміс – алма, алмұрт, беже;

Сүйекті шырынды жеміс

-сыртқы қабаты жұқа, ортаңғы қабаты қалың етті-шырынды, ішкі қабаты қатты сүйектенген (алхоры, өрік, шие,шабдалы)

Құрғақ сүйекті жеміс

-бадам, грек жаңғағы, кокос пальмасы

Бұршаққап

-бір ұялы, тұқым саны біреу немесе бірнешеу болатын құрғақ жеміс. Тұқымдары жеміс жақтауының жиегіне бекиді. Піскенде екі жағындағы жіктері арқылы өздігінен қақырап ашылады (асбұршақ, беде)

Бұршаққын

-қос ұялы, ішінде ұзынша тартылған жұқа жарғақты пердесі бар. Тұқымдары пердеге бекінеді. Піскенде жемістің қос жақтауы төменгі жағынан бастап қақырайды (қырыққабат, шомыр, шалғам)

Қауашақ

Қанатты жеміс

-жеміс серігінің біраз бөлігі жұқарып қанатқа айналған, жел арқылы таралады (үйеңкі, шегіршін, қайың, шаған)

Дәнек

Тұқымша

Жаңғақ

Жинақталған жемістер

-бір-бірімен бірікпеген күрделі көп аналықтардан түзілген.

Құрғақ, көп жаңғақшалы жинақталған жеміс

-құлпынай, итмұрын

Көп сүйекті жинақталған жеміс

-таңқурай, бүлдірген

Бөлшекті жаңғақша жемістілер

-сәбіз, балдырған, аскөк, жалбыз

Ананас, тұт, інжір жемістерін біріккен жеміс деп атау себебі

-себебі олар гүлшоғырдан түзіледі
Тұқым
Қос жарнақты тұқымның құрылысы

-қабығы (қауызы), екі жарнақ, ұрық

Тұқым кіндігі дегеніміз

-тұқымның ойыс жағындағы жеміске бекінген жері

Тұқымның ішіне ауа, су кіреді

-тұқым кіндігі арқылы

Тұқым қабығы

-тұқымды кеуіп кетуден, мезгілсіз өнуден, зақымданудан, шіруден сақтайды

Қос жарнақты өсімдіктер

-күнбағыс, қауын, қарбыз, асқабақ, қияр

Тұқымның негізгі бөлігі

-ұрық

-алғашқы тамырша, алғашқы сабақша және бүршікше

Қос жарнақты өсімдіктердің тұқымында қоректік заттар жиналады

-тұқым жарнағында

Дара жарнақты тұқымның құрылысы

-қабығы, бір жарнақ, эндосперм, ұрық

Бидай тұқымы әрі жеміс, әрі тұқым болып есептелетіндіктен

-дәнек деп аталады

Дәнектің едәуір бөлігін алып жатыр

-эндосперм (қоректік заттары бар)

Дара жарнақты тұқымында жарнақ орналасқан

-ұрық пен эндоспермнің арасында

Дара жарнақты өсімдіктер

-лалагүл, жуа, бидай, құртқашаш, банан, қияқөлең, пальма, жүгері, күріш, тары

Тұқымның өнуіне қажет жағдайлар

-су, жылу, ауа

Тұқымның өнуіне, шыдамдылығын сақтауға, бөртуіне қажет

-су

-ауа

-ұрықтан өскіннің дамуы

+1 - 5˚ өнетін тұқымдар

-бидай, қарабидай, арпа, сұлы, зығыр, беде, жоңышқа, асбұршақ

Жүгері, күнбағыс үшін қажет температура

+10˚

+15˚

-топырақ бетіне шыққан сабағы мен жапырағы бар жас өсімдік

Тұқымдары жел арқылы таралатын өсімдіктердің құрылысының ерекшелігі

-майда, жеңіл, құрғақ. Сыртында түктері, қанатшалары, өсінділері болады, морт сынғыш

Тұқымдары жел арқылы таралатын өсімдіктер

-жөке, үйеңкі, бақбақ, шаған, қарағаш, қайың, терек, тал, мақта, орхидея, қарағай

Тұқымдары су арқылы таралатын өсімдіктердің құрылысының ерекшелігі

-сыртында су жұқпайтын түктері бар. Ішінде су өткізбейтін қалың тоз қабық. Өсінділері ауаға толы, суға батпайды, шығымдылығын жоймайды

Тұқымдары су арқылы таралатын өсімдіктер

-қамыс, жалбыз, бөденешөп, түкті күреңот, қоға, тұңғиық, қияқ

Тұқымдары жануарлар арқылы таралатын өсімдіктердің құрылысының ерекшелігі

-тұқымның сыртында ілмешектер, тікенектер, желімтек түктер болады. Жемісі ашық реңді, шырынды, тұқымы майлы

Тұқымдары жануарлар арқылы таралатын өсімдіктер

-шоңайна, итошаған, кәріқыз, итікен, шетен, долана, таңқурай, бүлдірген, айдаршөп, шие

Тұқымдары өздігінен таралатын өсімдіктердің құрылысының ерекшелігі

-жемістері қақырағыш, ширатылғыш болады

Тұқымдары өздігінен таралатын өсімдіктер

-қараған, шегіргүл, бөрібұршақ, ат талшын, шытырлақ, жауқазын

Ағзалық әлем

- бүкіл жер бетінде тіршілік етіп, өмір сүретін ағзалар жиынтығы

Ағзалық заттар

- нәруыз, май, көмірсу, нуклейн қышқылдары, АТФ

Бейағзалық заттар

- су мен минералды заттар

Жасушасыз тіршілік құрылымы

- вирус

1892 жылы темекі теңбілі вирусын ашты

Темекі теңбілі вирусымен зақымдалған жапырақ сарғая бастайды

-9-11 күннен кейін

1899 жылы "Вирус" терминін енгізді

- Бейерник

Бактерифаг

- бактерия жасушасына енетін вирус

Бактериофагтарды алғаш рет сипаттап жазды

-1915 жылы Туорт

Бактериофагтың пішіні

-итшабаққа ұқсайды (денесі – басы, құйрығы және іші қуыс тармақталған базальді тақташадан тұрады)

Топалаңды қоздыратын бактерияларды ерітіп жіберетін бактериофагтарды алғаш рет анықтаған

-1898 жылы Гамалея

Іш сүзегі бактериялсын ерітіп жіберетін бактериофагтарды анықтаған

-1917 жылы Д Эрелль
Вирус туғызатын аурулар

- тұмау, балалардың сал ауруы (полиомиелит), қызылша, сары ауру, шешек, ұшық, СПИД

Вирустың пішіні

- алтыбұрышты

Вирустың құрылымы

-нуклеин қышқылы, нәруызды қабығы

Өсімдіктердегі вирустардың түр саны

-300

-500

- ағзаның ауру қоздырғыштарын қабылдамау қасиеті

Ядросыздар (прокариоттар)

- бактериялар мен көк-жасыл балдырлар (цианобактериялар)

Ұсақ ағзаларды алғаш рет ашқан

-Антон Левенгук

Ағзаларда ауру тудыратын, тағамдарды бүлдіретін ұсақ ағзалар бар екенін тәжірибе жүзінде дәлелдеді

-Луи Пастер

Микробиология

-көзге көрінбейтін ұсақ ағзалардың құрылысын, қасиеттерін, пайдасы мен зиянын зерттейтін ғылым

Бактерия сөзінің қазақша баламасы

-таяқша

-таяқша, шар, үтір, оралма

Бактерияның құрылысы

-қабықша, цитоплазма, оқшауланбаған ядро заты

Бактериялар жақсы дамиды

-ылғалды орта мен +10+40˚С температура аралығында

Бактериялар спора түзеді

-тіршілігіне қолайсыз жағдай туғанда

Бактериялардың споралары топырақта сақталады

-20-30 жылға дейін

Сапрофиттер

-өлі ағзалардың денесінде тіршілік етеді

Паразиттер

-тірі ағзаның жасушалық заттарымен қоректенетіндер

Бактериялар көбейеді

-екіге бөліну арқылы, 20 минут сайын

Өмір сүруін тоқтатады, бірақ тіршілігін жоймайды

-0˚С температурада

1 г қара топырақта кездесетін бактерия саны

- 5-6 млрд

Бактериялар туғызатын аурулар

-оба, сіреспе, туберкулез, іш сүзек, топалаң, баспа, құздама

Туберкулез таяқшалары лас шаңда 3 айға дейін тіршілік етеді

-туберкулез

Оба бактериясы топырақта сақталады

-25 күнге дейін

Эпидемия (індет) дегеніміз

-ауру туғызатын бактериялармен адамдардың жаппай ауруы

Жұқпалы аурулардың алдын алудың негізгі жолы

-тазалық ережелерін сақтау

Туберкулез ауруларын тудыратын бактерияларды анықтады

-1982 жылы Кох

Туберкулез таяқшалары таралады

-сілекей тамшылары (ауа) арқылы

Ауыратын сиырдың сүті арқылы таралады

-сарып (бруцеллез) ауруы

Тығыз жабылған ыдыстың ішінде дамуын жалғастырып, улы зат бөліп, ботулизм ауруын тудырады

-клостериум, ботулинис бактериялары

Бактериялар өсімдіктерді зақымдап, тудыратын ауру

-бактериоз

Бактериялардың мақта өсімдігінде туғызатын ауруы

-гоммоз (шайыр ағу)

Жапырақтарынан бактерияларды қырып жіберетін зат бөледі

-грек жаңғағы, жиде, терек, қарағай ағаштары

Шіріту бактериялары

-біздің ғаламшарымыздың тазалаушылары

Топырақ бактериялары

-топырақтағы қарашірікті минералды заттарға айналдырады

Түйнек бактериялары

-жоңышқа, беде, асбұршақ, сиыржоңышқа, соя, шеңгел сияқты бұршақгүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктермен селбесіп тіршілік етеді

Сүт қышқылы бактериясын пайдаланады

-орамжапырақ ашытуға, шөптерден сүрлем дайындауға

Сірке қышқылы бактериясын пайдаланады

-қияр, саңырауқұлақ, алма, қарбыз т. б. жемістерді тұздауға

Цианобактериялар

-бактериялардың фотосинтез үдерісі жүретін жасыл-қызыл түсті өкілдері

Алғаш рет атмосфераға оттегін бөліп шығарған

- цианобактериялар

Цианобактериялардың сыртқы боялған бөлігі

- хроматоплазма

Теңіздерде, жартастарда, былқылдақденелілердің бақалшақтарында, ағаш діңдерінде өседі

- хамесифондар

Жерасты ыстық суларда, тастың бетінде, тоқтау суларда өседі

-хроококкалар

Носток көбірек кездеседі

- қынаның құрамында

Нәруыз өндіру үшін көптеген елдерде арнайы суқоймаларында өсіреді

-спирулина цианобактериясын

Бактериологиялық қару

-әдейі ауру тарату үшін қоздырғыш бактерияларды, вирустарды, саңырауқұлақ түрлерін арнайы қоректік ортада егу

Қыналарды зерттейтін ғылым

- лихенология, негізін салушы швед ғалымы Ахариус

Түр саны

Қына құралған

- 2 (3) ағзаның селбесуінен (саңырауқұлақ, балдыр ( түйнек бактериясы))

Қына құрамындағы балдырлар

- фотосинтез нәтижесінде органикалық зат түзеді

Қына құрамындағы зең саңырауқұлақтарының жіпшумақтары

- су мен минералды тұздарды сіңіреді

Қыналардың төсемікке орнығуы

- саңырауқұлақ жіпшелері арқылы

Қына құрамындағы түйнек бактериялары

- атмосферадан азотты сіңіреді

Қыналар пішініне қарай бөлінеді

- қаспақты (қабыршақты) жапырақты, бұталы болып 3 топқа

Қабыршақты қыналар өседі

- ағаш діңіне, тасқа жбысып

Жапырақты қыналар өседі

- орманда ағаш діңіне, түбіріне жабысып

Бұта тәрізді қыналар өседі

- қарағайлы орманда төсемікке бекініп

Қаспақ тәрізді қынаның түсі

- сары-қызыл, сары, сұр, көгілдір, қоңыр

Қыналар көбейеді

- денесінің бөліктері арқылы өсімді жолмен

Қыналарға ең қажетті жағдай

- оттегіне бай таза ауа (ауа тазалығының индикаторы)

Қабыршақты қыналар жылына өседі

- 1-7 мм

Бұта тәрізді қыналар жылына өседі

- 1-35 мм

Қыс кезіндегі бұғылардың негізгі азығы

- бұғы қынасы (кладония)

Тақта, біз, бокал тәрізді тік өседі

- бұғы қынасы

Қынадан алынады

- лакмус, бояу, қант, спирт

Қыналардың табиғаттағы маңызы

- өсімдіктерге топырақ дайындау

Қыналар кездеспейді

- қалалы жердің лас ауасында

Нағыз ауа тазалығының индикаторы

- қына

Исландия қынасының басқаша атауы

Жер қынасын пайдаланады

- дизентерия ауруын емдеуге

Асқазан, тыныс жолдары ауруларына дәрі жасалады

- қына

Балдырлар

Зерттейтін ғылым

- алгалогия

Төменгі сатыдағы өсімдіктер

- балдырлар

Таллом дегеніміз

- денесінде ұлпалары болмайтын және мүшелерге бөлінбейтін өсімді бөлігі

Балдырларға жасыл түс беріп тұратын хлоропластың қызметін атқаратын органоид

- хроматофора

Біржасушалы жасыл балдырлар пайда болған

- шамамен 1,5 млрд жыл бұрын

Біржасушалы қос талшықты жасыл балдыр

- хламидомонада

Хламидомонада жарықты сезеді

- қызыл көзшесі арқылы

Хламидомонада көбейеді

- жынысты, жыныссыз жолдармен

Хламидомонаданың хроматофорасының пішіні

- терең астау тәрізді

Космосқа ұшқан, микроскоппен ғана көрінетін біржасушалы балдыр

- хлорелла

Хлорелланың хроматофорының пішіні

- жазық астау тәрізді

Хлорелланың көбеюі

- жыныссыз жолмен

Хлорелла түзген крахмалдан бактеиялардың көмегімен алу көзделіп отыр

- май

Топырақта, ағаш діңінде, гүл құмырасының сыртында өсетін біржасушалы жасыл балдыр

Көпжасушалы, жіп тәрізді, қолға ұстағанда жібектей сезілетін жасыл балдыр

- спирогира

Спирогираның хроматофорының пішіні

- таспа пішінді оралма

Спирогираның көбеюі

- өсімді, жынысты

Улотрикс

Улотрикстің хроматофорының пішіні

- жалпақ білезік тәрізді

Улотрикстің көбеюі

- жынысты, жыныссыз

Қоңыр балдырлар

- ламинария, саргассум, турбинария

Ламинария өседі

- 20-30 м тереңдікте

Ламинарияның биіктігі

- 50 м

Қоңыр балдырлардың жасушасының қор заты

Қоңыр балдырлардың хроматофорының пішіні

- дән тәрізді, жасуша қабықшасына жақын орналасқан

Майда вакуольдерінің илік заты бар көпжасушалы балдыр

- ламинария

Жергілікті тұрғындар "теңіз жүзімі" деп атайды

- турбинарияны

Теңіздің ең терең түбінде (270 м) өседі

- қызыл балдырлар

Қызыл балдырлардың қор заты

- май және қантты заттар

Қызыл балдырлар

- коралина, плюмария, порфира, хондрус, гринеллия

Қызыл балдырлардың көбеюі

- өсімді, жынысты, жыныссыз

1 г қара топырақта болады

- 50 000 балдыр

Қытай мен Жапонияда табиғи жағдайға жақын ортада өсіріп, көкөніс есебінде тамаққа пайдаланылады

- порфираны

Адамның қалқанша безінің жұмысын жақсарту, жемсау (зоб) ауруының алдын алу үшін тамаққа қосатын, "теңіз орамжапырағы" деген атпен белгілі балдыр

- ламинария

Балдырлардан алынады

- йод, спирт, сірке қышқылы, агар-агар, жасұнық

Агар-агар дегеніміз

- микроорганизмдерді өсіретін қоректік орта

Балдырлардан бояу алып, маталарды бояды

- көне Римде

Қағаз алынатын жасыл балдыр

- кладофора

Хламидомонаданың жасушасының сыртын қаптайды

- жасуша қабықшасы

Балдыр жасушасы қабықшасының сыртын қаптайды

- сілемейлі қабық

Төменгі сатыдағы өсімдіктер органикалық заттың алғашқы түзушісі болатын биогеоценоз

- су қоймасы

Тұщы су қоймасының продуценті

- балдыр

Жасуша қабықшасына кремний сіңген балдырлар

- диатомды

Лас көлдерде тіршілік ететін балдырлар

- диатомды


Саңырауқұлақтар

Зерттейтін ғылым

- микология

Түр саны

- 100 000 -нан астам

Өсімдікке тән белгілері

- бір орнынан қозғалмайды, қанша тіршілік етсе сонша өсе береді, тарамдалады, қоректік заттарды бүкіл денесімен сорады

Жануарларға тән белгілері

- хлороплас тары болмайды, дайын органикалық заттармен қоректенеді (гетеротрофты), жасуша қабықшасы хитинді, жасушадағы қор заты гликоген

Көбеюі

Көбеюдің басым түрі

- жыныссыз (спора, зооспора, конидий)

Зооспорада болады

- талшықтар

Спора түзілетін орын

- спорангий

Конидий дегеніміз

- шаң түріндегі спора (коидийсидамда түзіледі)

Төменгі сатыдағы саңырауқұлақтар тобына жатады

- ашытқы, пеницилл, аспергилл

Ашытқы саңырауқұлағы

- біржасушалы, бір ядролы, басқа саңырауқұлақтардан айырмашылығы ұзақ уақыт оттексіз тіршілік ете алады

Ашытқы саңырауқұлағының көбеюі

- бүршіктеніп, қолайсыз жағдайда жынысты жолмен

Ашытқы саңырауқұлағының ғылыми атауы

- қант саңырауқұлағы

Қамырдың көтерілу себебі

- ашытқы саңырауқұлағы қамырдағы қантты ыдыратып, көмір қышқыл газ мен спиртті түзеді. Көмірқышқыл газы қамырды көпіршіктерге толтырады, соның нәтижесінде қамыр көтеріледі.

Зең саңырауқұлақтары

- ақ зең (мукор), пеницилл, аспергилл

ақ зең (мукор) кездеседі

- нанда, жемістерде, жылқы тезегінде

Ақ зеңнің басқа саңырауқұлақтардан айырмашылығы

- тарамдалып кеткен бір ғана жасуша

Зең саңырауқұлағынан алынады

- пенициллин антибиотигі

Өкпенің қабынуы, құздама, күл ауруын емдеуге қолданылатын саңырауқұлақ

- пеницилл

Лимон қышқылы алынады

- аспергиллден

Зең саңырауқұлақтарының зияны

- картоп, жеміс, дәнді дақылдарды шірітеді

Пеницилдің жіпшумақтарының шоғырының түсі

- көкшіл-жасыл

Аспергилдің жіпшумақтарының шоғырының түсі

- сарғыш-жасыл түсті

Саңырауқұлақтың жемісті денесі

- бір-біріне тығыз ұйыса орналасқан жіпшумақтардан тұрады

Қалпақшалы саңырауқұлақтардың жемісті денесі

- қалпақ пен түбіртектен тұрады

Ақ саңырауқұлақтың жемісті денесінің салмағы

- 2 кг 720 г

Саңырауқұлақтардың құрамы

-10-20 ℅ құрғақ затының 2-4 ℅ нәруыз, 1 ℅ май

Түтікшелі саңырауқұлақ

- ақ саңырауқұлақ

Қатпарлы саңырауқұлақтар

- арышқұлақ, түлкіжем. қозықұйрық

Қалпақшалы саңырауқұлақтардың ағаштардың тамырымен селбесуі

- микориза

Симбиоз дегеніміз

- екі ағзаның пайдалы селбесуі

Қайың, қарағай, шырша маңында өседі

- ақ саңырауқұлақ

Қарағай мен шыршалы орманда өседі

- арышқұлақ

Арықтардың шірігі мол жағасында өседі

- жас кезінде жеуге жарамды көңқұлақ

Көңқұлақтың спораларын таратады

- бунақденелілер

жалған түлкіжем

- қалпақшасының үстіңгі беті тегіс, қызғылт-сары түсті

Кәдімгі түлкіжем

- қалпақшасының шеті желбіреген. үстіңгі беті ақшыл-сарғылт түсті, қалпақшасын бөліп қарағанда ақ шырын бөлінеді

Боз арамқұлақтың қозықұйрықтан айырмашылығы

- қалпақшасының асты ақшыл-жасыл түсті

Қозықұйрық қалпақшасының асты

- алқызыл түсті

Жалған түбіртектің кәдімгі түбіртектен айырмашылығы

қалпақшасының асты қою сарғылт түсті, қалпақшасының үсті мен түбіртегі ашық сарғылт-жасыл түсті, түбіртегінде белдеуше сақина болмайды

Улы саңырауқұлақтар

- жалған түбіртек, жалған түлкіжем, көңілкеш, боз арамқұлақ, шыбынжұт

Саңырауқұлақтан улану белгілері

-іші ауырады, жүрегі айниды, құсады, әлсізденіп басы айналады, кейде сіңірі тартылады

Паразит саңырауқұлақтар

- қастауыш, қаракүйе, тат, ақұнатақ, діңқұлақ

Жазда әртүрлі өсімдіктердің жапырақтарына, сабақтарына аппақ ұн сеуіп тастағандай болады, ол

- ақұнтақ саңырауқұлағының жіпшумақтары

Ақұнтақ астық түсімін кемітеді

- 30 ℅-ға

Бидай масағындағы сәл иіліп келген қара түсті түзіліс

- қастауыш

Қастауыштың жіпшумағы

-аналықтың түйінін толтырады

Қастауыштың споралары бидайды зақымдайды

- гүлдеу кезінде

Дәнді дақылдардың, қамыстың жапырақ сабағындағы ұзынша таттың түсіндей қызңылт-қоңыр томпайған дақтар

- тат сақырауқұлағы

Бұл саңырауқұлақпен зақымдалған астықтың дәні майда әрі жеңіл болады

- тат

Тат саңырауқұлағы бидай түсімін кемітеді

Қаракүйе саңырауқұлағы зақымдайтын дақыл

- астық тұқымдастарын

Қаракүйе саңырауқұлағының жіпшесі

- тез өсіп, қара спора түзеді

Діңқұлақ саңырауқұлағының жемісті денесінің басқа саңырауқұлақтардан айырмашылығы

- жемісті денесі тұяққа ұқсайды, әрі өте қатты

Діңқұлақ саңырақұлағымен зақымданған ағаштың сүрегі

- үгілгіш, опырылғыш болады

Ағаш сабағын зақымдайды

- діңқұлақтың споралары

Жемісті денесі көпжылдық саңырауқұлақ

- діңқұлақ

шірітпе саңырауқұлағы зақымдайтын дақыл

- картоп

Саңырауқұлақтардың споралары қандай ортада өнеді

- қарашірігі мол, ылғалды ортада

Қалпақшалы саңырауқұлақтардың жіпшумақтары топырақ астында

- 6-12 см тереңдікте орналасқан

Өсімдіктерді тез өсіретін белсенді зат

-гибереллин

Ауру туғызатын вирустардың шамадан тыс көбейіп кетуін тежейді

-антибиотик