Түркістан қаласы№26 жалпы орта мектептің 7 «Ә» сынып оқушысы Лисотова Диана Михайлқызы Жетекшісі: Бейсенбиева Динара
жүктеу/скачать 75,91 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу жұмысының мақсаты
- Қазіргі заман өзектілігі
- Саусақпен өлшенетін ұзындық өлшемдері
- Саусақпен өлшенетін сыйымдық өлшемдер
- Қолмен өлшенетін ұзындық өлшемдер
- Адам бойына байланысты тереңдік өлшемдер
- Экологиялық уақыт өлшемі
- Уақыт
- Бұйымдарға байланысты ұзындық өлшемдері
- Пайдаланылған әдебиеттер
| Түркістан қаласы№26 жалпы орта мектептің
7 «Ә » сынып оқушысы Лисотова Диана Михайлқызы Жетекшісі: Бейсенбиева Динара Ғылими жоба тақырыбы: «ҚАЗАҚТЫҢ БАЙЫРҒЫ ӨЛШЕМДЕРІ» Пікір. Бұл жұмыста оқушы қазақтың байырғы өлшемдеріне тоқталған. Оқушы зерттеу жұмысын жаза отырып өзінің қазақтың байырғы өміріне аса қызығушылықпен қарайтынын , заман талқысына өтіп, өңі өзгерген де сөлі қалған, атадан балаға мұраға қалған , жүрек қылының пернесі ауызекі тараған математикалық өлшемдерді жинап, оларға сипаттама берген. Қазақтың байырғы өлшемдерін әдебиетпен байланыстыра білген. Бұл берілген жұмысты математикадан қосымша сабақтарда оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыра отырып, логикалық ойлау қабілеттерін кеңінен дамытуға қолдануға болады деген ұсыныс жасаймын. Зерттеу жұмысының мақсаты: Логикалық ойлау қабілетін арттыру, оқуға саналы сезімге, өз бетімен еңбектенуге тәрбиелеу. Зерттеу міндеттері: Ізденімпаздық қасиеттерге жетелеу, ойы орамды, шыдамдылығы дамыған, шешен, адамгершілігі мол тұлға қалыптастыру. Байырғы өлшемдердің математика курсында алатын орнын анықтау. Тақырыпқа сәйкес өлшемдерді іріктеу және оларды қарастыру. Қосымша мағлұматтар қарастыру. Күтілетін нәтиже: Осы жобада анықталған зерттеулер мен жинақтар математикадан қосымша сабақтарда кеңінен қолданылса, оқушыларды логикалық ой-өрістері кеңінен дамыған, шыдамдылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиеленген тұлға қалыптасады. Қазіргі заман өзектілігі: Оқушыларды ұқыптылыққа, шыдамдылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. Зерттеу обьектісі: байырғы өлшемдердің қолданымдары. Байырғы қазақ өлшемдері – өлшем-мөлшер, мөлшердің сандық бірлігі. Мөлшерсіз дүние жоқ. Әлемнің де, табиғаттың да өзіндік жарасымдық пішіні, мөлшері бар. Өлшем – өндірілетін өнімдердің, күнделікті тіршілік-тұрмысқа қажетті заттардың сандық және сапалық көрсеткіші,оның ұзындық, қалыңдық, көлемдік, қашықтық мөлшері бар.Ертеде дәлдік өлшем аспаптары жоқ кезде қоршаған орта көріністері, төңіректегі табиғи заттардың бүтіні немесе бөлігі сандық және салыстырмалы түрде, сондай-ақ адамның дене тұрқы да алынған.Қазақ даласының ерте дәуірінде бастау алған байырғы өлшем бірліктерінің атауы бізге жат естіліп, ұғымымызға жатпауы мүмкін. Әйтсе де ата-бабалар өткен жол –тарихи тәлім, өнеге. Халық тұрмыста қазақтың байырғы өлшемдерін қолданған. Кейде адамдардың іс-әрекетін, қадір-қасиетін бағалап, басқамен салыстырғанда « бес саусақ бірдей емес» деген сөзді мәтел есебінде айтады. Ендеше бізге қажет болатын байырғы өлшем бірліктерді қарастырайық. (сызба№1) Саусақпен өлшенетін ұзындық өлшемдері:
Саусақпен өлшенетін сыйымдық өлшемдер:
Қолмен өлшенетін ұзындық өлшемдер:
Қашықтық өлшемдер (өте жақын деген мағынада айтылатын қашықтық өлшемдері): аттам(бір аттам) жер-екі аяқтың кере созғандағы қашықтық, бөрік тастам жер, иек артпа жер, қозы көген жер, қол(құлаш) созым жер, қырық қадам, тас лақтырым жер, таяқ тастам жер.Қадам – адамның бір адымына тең ұзындық (шамамен 60-70 см) бірлігі. Аяқпен өлшенетін ұзындық өлшемдері деп те айтуға болады. Өте алыс деген мағынада айтылатын қашықтық өлшемдер: айшылық жер, ит өлген жер, қырық күншілік жер. Адам бойына байланысты тереңдік өлшемдер: тобыққа дейін, тізе бойы, белуар(белбуар) бойы, кіндік бойы, кісі бойы. Көлем өлшемдері: титімдей, бас бармақтай, жұдырықтай, кесектей, қазандай. Экологиялық уақыт өлшемі: ай туғанда, алғаш қар жауғанда, жер көктегенде, жұлдыз өшкенде, күн батарда, күн арқан бойы көтерілгенде, күн көтерілгенде, күн күркірегенде, күн төбеге көтерілгенде, қансонарда, қырау түскенде, таң бозарып атқанда, таң қылаулап атқанда, шөп сарғайғанда. Уақыт: қазір ғасырмен,жылмен, аймен және аптамен өлшенеді. Ауырлық өлшемдер:
Бұйымдарға байланысты ұзындық өлшемдері:
Қорытынды. Алайда түрлі тарихи себептерге байланысты өлшемдік мәні бар терминдеріміз нақты мәнге ие бола алмады. Мұның үстіне уақытпен бірге өлшемдер жиі өзгеріске ұшырап отырған. Қазақта бар өлшемдер, Сөзімді менің көркемдер. Елі, қарыс қадам бар, Қазақша нағыз өлшемдер. Жақсы – жаман арасы, Бес елі деп өлшенер. Білу үшін шырағым, Білмегенді сұрағың, Жүрген елдің ойында, Ескі өлшемдер мол екен. Бұл өлшемдерді білейік, Есте ұстап жүрейік. Пайдаланылған әдебиеттер: Балалар Энциклопедиясы, ІІ том. Қазақ халқының салт дәстүрі. С.Қалиев, М.Оразаев Алматы 1994. Интернет желісі. Каталог: 2017 2017 -> Сабақтың тақырыбы : Аңыз әңгімелер «Асан қайғының жерұйықты іздеуі» 2017 -> Сабақтың тақырыбы: Ы. Алтынсарин әңгімелері 2017 -> Сабақтың тақырыбы Мен не үйрендім? Сабақ негізделген оқу мақсаты 2017 -> Сабақтың тақырыбы : Жылқы. С. Мұқанов 2017 -> Сабақтарында «мнемотехника»әдісін пайдалану. №48 «Ақ көгершін» 2017 -> Оқушыны іздендіру жолы – шығармашылық 2017 -> Сабақтың тақырыбы Менің отбасым. І дыбысы мен әрпі 2017 -> Әңгіме шебері Ы. Алтынсарин 2017 -> Сабақтардың барлық түрін өткізуде жоғары әдістемелік деңгейін қамтамасыз ету 2017 -> Б.Қ. Абдыкаимова №56 «Береке» балабақшасы тәрбиеші Астана қаласы жүктеу/скачать 75,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|