Қазақ тілінің ережелері 1-11 сыныптар үшін



бет2/9
Дата18.03.2017
өлшемі185,26 Kb.
#11712
1   2   3   4   5   6   7   8   9

Лексикология – тіл туралы ғылымның бір саласы. Онда тілдегі сөз байлығы(қанатты сөздер), сөздің лексикалық мағынасы(тура-ауыспалы мағынасы, көп мағыналы сөздер, синоним, омоним, антоним), шығу тегі (диалект, кәсіптік, неологизм, кірме сөздер, архаизм) қолданылуы зерттеледі.

  • Ақ
  • 1) белый 2) молочные продукты
  • іш
  • 1) живот 2) пей 3) внутренность
  • жаз
  • 1) лето 2) пиши
  • ат
  • 1) имя 2) стреляй 3) лошадь
  • ай
  • 1) месяц 2) луна
  • сыр
  • 1) краска 2) тайна
  • жаға
  • 1) берег 2) воротник
  • От
  • 1) огонь 2) трава
  • Лексикология

Синонимдер – мағыналары бірдей сөздер.

  • ученик
  • 1) оқушы 2) шәкірт
  • учитель
  • 1) мұғалім 2) ұстаз 3) оқытушы
  • человек
  • 1) кісі 2) адам
  • красивый
  • Сұлу, әдемі, көрікті, әсем, көркем, ажарлы
  • большой
  • 1) үлкен 2) дәу
  • образованный
  • 1) оқымысты 2) білімді 3) сауатты 4) зиялы
  • вылечиться
  • 1) жазылу 2) сауығу 3) айығу
  • уважаемый
  • 1) құрметті 2) ардақты 3) қадірлі 4) қымбатты

Антонимдер – мағыналары бір – біріне қарама – қарсы сөздер.

  • Биік - аласа
  • Высокий - низкий
  • Үлкен - кішкентай
  • Ыстық - суық
  • Горячий – холодный
  • Өмір - өлім
  • Жизнь – смерть
  • Ауыр - жеңіл
  • Тяжелый(трудный) – легкий
  • Алыс - жақын
  • Далеко – близко
  • Жер - аспан
  • Земля – небо
  • Жақсы - жаман
  • Хорошо – плохо
  • Арзан - қымбат
  • Дешевый – дорогой
  • Ескі - жаңа
  • Старый - новый

Сөздер:

  • 1) Диалект сөздер (диалектные слова) – диалектілер, говорлар, жергілікті тіл ерекшеліктері.
  • 2) Кәсіптік сөздер (рофессиональные слова)
  • 3) Неологизм (новые слова - неологизмы)
  • 4) Кірме сөздер (заимствованные слова)
  • 5) Архаизм (көнерген – устаревшие слова)

Сөздіктер:

Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар) Қазақ тілінде 9 сөз таптары(части речи) бар.

  • сөз таптары(части речи)
  • орысша
  • 1
  • Зат есім
  • Имя существительное
  • 2
  • Сын есім
  • 3
  • Сан есім
  • Имя числительное
  • 4
  • Есімдік
  • Местоимение
  • 5
  • Етістік
  • Глагол
  • 6
  • Үстеу
  • Наречие
  • 7
  • Шылау
  • Служебные слова
  • 8
  • Одағай
  • Междометия
  • 9
  • Еліктеу сөздер
  • Подражательные слова

Дара сөздер:

  • 1)түбір сөздер – бас, ел, қазы
  • 2)туынды сөз - тәрбие-ші, бас+тық
  • 1)қос сөздер (парные слова) – ата-ана, әп-әдемі, қайта-қайта
  • 2)біріккен сөздер (слитные): қырық(40)+аяқ(нога)- қырықаяқ(сороконожка)
  • 3) қысқарған сөздер(сложносокращенные слова): МАБ-мемлекеттік аралық бақылау,
  • ПОМ – Первомай орта мектебі
  • Күрделі сөздер:


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет