1. 2 Математикалық модельдеу пәнаралық байланысттарды жүзеге асыру құралы

3 мысал. Механика есептерін шешу. Төмендегі кестеде автомобильдің әр 15 сек сайын жылдамдықтарының мәндері берілген. Оның 7 мин ішінде жүріп өткен жолын табыңыз.

Шешуі: Кестедеі жылдамдықтардың мәндерінен бұл қозғалыстың бір қалыпты емес екендігі көрініп тұр. Демек, автомобильдің жүріп өткен жолын табу үшін жылдамдықты уақыт бойынша интегралдау қажет, яғни

Егер v(t) функция аналитикалық түрде берілсе, онда оны интегралдау оңай болар еді. Алайда бұл есепте оның мәндері кесте түрінде берілген. Мұндай интегралды қолда есептеу үшін интегралды жуықтап есептеу формуласын білу қажет. Сонымен бірге ол көп уақытты қажет етеді.

Ал оны MATLABтеу үшін арнайы trapz функциясын пайдалануға болады. бұл функцияны пайдаланудың бір шарты – бұл аргументтің мәндері тұрақты қадаммен өзгеруі тиіс. Бұл шарт берілген есепте орындалған және ол 15 сек-қағ яғни 0,25 минутқа тең. ал жылдамдық км/сағ-та берілгендіктен, уақытты сағатқа айналдырамыз. Сөйтіп MATLAB-та төмендеші командаларды береміз:

>>tм=0:2.25:7

>>tм= tм./60

>>V=[20 30 40……..20];

>>S=trapz (tc, V)

S=

5.0125

1) Математиканы оқытуда пәнаралық байланыстың келесі ерекшеліктері анықталды:

- пәндердің арасындағы байланысты анықтау – білімдер жүйесі дамуының, ғылым негіздерін меңгерудің қажетті шарты болып табылады;

- дүниенің ғылыми бейнесіне негізделген дүниетанымды қалыптастыру білім беру мазмұнының барлық құрамдас бөлімдерінің арасындағы табиғи байланысты талап етеді;

- барлық пәндер бойынша оқу-тәрбие процесінің үйлесімділігі оқушының жалпы дамуында, олардың ақыл-ой, эмоциялық және физикалық әрекеттерінің барлық салаларының үйлесімді дамуында жақсы нәтиже алуға мүмкіндік береді;

- пәнаралық байланыс негізінде мұғалімдер колллективінің бірлескен іс-әрекеті және тұтас оқу-тәрбие процесінің үйлестірілген басқаруы жүзеге асады;

- пәнаралық байланысты жүзеге асыруға негізделген бағдарлы тәрбие беру, оқыту және дамыту жұмыстарының нәтижесінде оқушыда қоршаған ортаны біртұтас қабылдау қабілеті нәрселер мен құбылыстар арасындағы себеп-салдарлық байланысты өз бетінше табу іскерлігі қалыптасады.

2) Математиканың басқа пәндермен пәнаралық байланысын жүзеге асырудағы кіріктірілген сабақтарды өтуде төмендегідей артықшылықтар мен кемшіліктер кездесетіні және қандай жұмыстар атқарылатындығы анықталды.

Артықшылықтар:

- ұстаз үлкен ізденіс жұмыстарын жүргізеді (түрлі ақпарат көздерінен, интернеттен, т.с.с.);

- оқушылардың сабаққа, пәнге қызығуы артады;

- басқа пәндердің қажеттілігін оқушылардың түсінуі;

- сабақ барысында барлық мүмкіндікті пайдалану (компьютер, ОТҚ – Ы, т.б)

Кемшіліктер:

- сабақты тек белгілі бір шектеумен түсіндіруге мәжбүрсің;

- әр мұғалім өзінің сөзін айтады, бірақ байланыстың жоқтығынан оқушылар тек белгілі байланыстармен шектеліп қояды;

- нәтиже күтпейміз. Сабақ сол сыныпта ғана өткізіледі.

Қандай  жұмыстар атқарылуы тиіс:

- кері байланысты орнату, үнемі байланыста болу;

- кластер түзу, орнату;

- мамандық пәндеріне күнтізбелік жоспарларын жасау, пән мұғалімдерімен бірге жұмыстар атқару. Өзімізге қажетті тақырыптарға кең көлемде тоқталу;

- нәтижелерді өңдеу, түзету, дамыту.

Зерттеу барысында төмендегідей міндеттер шешілді:

2. Б.Айтуллина Б., Павловская В. Пәнаралық байланыс // Информатика, физика, математика журналы. - №6, 1994. - 13-15 Б.

3. Найманов Б.А. «Дифференциалдық теңдеулер» (әдістемелік нұсқаулар) Павлодар, 1991.

4. Математика. Орта жалпы білім беретін мектептің 10-11 сыныптарына арналған бағдарламалар.- Алматы, 2006.-17 б.

5. Сеитова С.М. Орта мектепте жоғары математика элементтерін оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. - Педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты, Шымкент, 2010. – 42 Б.

6. Қанибайқызы Қ. «Туынды» тақырыбына байланысты пәнаралық байланыс тұрғысындағы жаттығулар және кәсіптік бағдар беру //«Ғылым, білім және инновация: жастардың ғылыми шығармашылығы» /Жас ғалымдар еңбектерінің жинағы. 2-том / Қорқыт Ата атындағы ҚМУ. – Қызылорда: Тұмар, 2011. –13-16 б.

7. Энгельмейер П.К. Теория творчества. СПб. -1971. - 178 с.

8 Деркач А.А. Акмеологические основы развития профессионализма Москва-Воронеж, 2004. -750 с.

9. Психология. Словарь / Под. Обш. Ред. А.В. Петровского, М. Г. Ярошевского. – 2-е изд., испр. И доп. – М.: Политиздат, 1990. – 494 с. –С.340.

10. Кузьмина Н.В. Акмеологическая теория повышения качества подготовки специалистов образования. М., 2001 – С.11.

11. Тарасова В.Н. Акмеология. Научная сессия. / Под редакцией Н.В.Кузьминой-Гаршиной, A.M.Зимичева. СПб.: СПбАА, 1997 – С.174.

12. Кузьмина Н.В. Акмеология 2000. Методические и методологические проблемы. /Под редакцией Н.В.Кузьминой, A.M.Зимичева. СПб.: СПбАА, 2000 – С. 184.

13. Хозяинов Г.И. Греческо-русский словарь. М; ГЛК Ю.А.Шичалина, 1991.С-5.

14. Пожарский С. Д. Синергетическая акмеология. Докторская диссертация. Санкт - Петербург, 2002.

15. Зазыкин В.Г., Смирнов Е.А. Психология и акмеология лидерства. – М.: Издательство «Элит», 2010. – 304 с. – С.145.

16. Тұрғынбаева Б.А. Андрагогика. Алматы:Алатау, 2011. – 179б.

17. Акмеологическийсловарь / Под общ. ред. А.А.Деркача. – М.: Изд-во РАГС, 2004. – 161 с.- С.47-48.

18.Вишнякова Х.Ф. Кретивная акмеология. Докторская диссертация. Мoсква 1996.

19. Кан-Калик В.А., Никандров Н.Д. Педагогическое творчество.М.: Педагогика, 1990.-140с.

20. Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии. М.: Педагогика, 1986. -245 с.

21. Андреев В.И. Эвристика для творческого саморазвития. Казань -1994 -247 с.

22.Арын Е., Сатыпалдин С., Аганина Қ., Қасимова Ж., т.б. Қазақстан республикасының жалпы білім беретін мектептеріндегі экономикалық білім беру тұжырымжамасы // Қазақстан мектебі, 2, 2001.

23.Абалкин Л. И. Новый тип экономического мышления. Москва. Экономика. 1987, 191 с.

24. Абрамова А. М. Экономика мыслить и действовать // Политехническое образования. 1988, 90-91 стр.

25. Аганина К. Ж. Экономикалықбілім беру – заман талабы // Қазақстан мектебі № 4. 2000.

26. Симонов А.С. Проценты и банковские расчеты, №4, 1998.

27. Симонов А.С. Сегодняшяя стоимость завтрашних платежей, №6,

28. Бейсенбаева А. Пәнаралық байланыс негізінде оқу процесін ұйымдастыру. – Алматы, 1995.

29. «Қазақстан Республикасының бастауыш білімінің мемлекеттік стандартың

30. Баянбаев Ж.Б. Педагогика. – Астана, 1998.

31. Аймауытов Ж., Бейсенбаева А.А. Шығармалары. – Алматы: Жазушы, 1989.

32. Айманбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Әдіснамалық негізгі тұрғысынан. - Қазақстан мектебі. - 1993 ж. №9 20-24 бет.

33. Бейсенбаева А.А. Педагогика курсының лекциялары мектептегі оқу тәрбие процесіндегі пәнаралық байланыс. – Алматы: Абай атындағы КазПУ, 1991.

34. Балтаев А.Д. Пәнаралық байланыс арқылы оқушыларға экологиялық тәрбие берудің педагогикалық психологиялық негізі. Алматы, 1994, 30 бет.

35. Сабақ беру тиімділігін арттыру жолдары. Құрастырған Б. Сманов Алматы: Мектеп, 1989.

36. Сабыров Д. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. – Алматы: Мектеп, 1978, 110 бет.

37. Сабыров Д. Оқыту теориясының негіздері. Педагогика коллледждер мен училищелерге арналған дидактикалық оқу құралы. – Алматы, 1993.

38. Қазақстан Республикасының заңы, Білім беру туралы. - Алматы ақшамы, 1992, 24 ақпан.

39. Көбесов А. Әл Фараби. - Алматы: Қазақстан, 1971.

40. Мұсабеков О. Пәнаралық байланысты жұүзеге асыру. -Қазақстан мектебі, 1989, №13, 49 – 50 бет.

41. Сухомлинский Б.А. Мектептің жас директорымен сырласу. –Алматы, 1987.

42.«Қазақстан Республикасының бастауыш білімінің мемлекеттік стандарты.

43. Айманбетова Б.Р., Бейсенбаева А.А. Әдіснамалық негізі тұрғысынан. Қазақстан мектебі 1993 жыл №9.

44. Дж.Эндрюс, Р.Мак-Лоун. «Математическое моделирование». М., изд. «Мир», 1979г.

45. С.Гроссман, Дж.Тернер. «Математика для биологов». Пер.с англ. М., «Высшая школа», 1983г.

46. С.В.Фомин, М.Б.Беркинблит. «Математические проблемы в биологии». М., «Наука», 1973г.

47. Г.Е.Берикханова, К.Н.Нурсултанов, Г.К.Нурсултанова. О спецкурсе по математическому моделированию популяции. Тезисы докладов 1-съезда математиков Казахстана. г.Шымкент. Изд.»Ғылым», 1996г.

48. Г.Е.Берикханова, К.Н.Нурсултанов, Г.К.Нурсултанова. О спецкурсе «Математика в живой природе» материалы республиканской научн.-практ.конф.: «Высшая школа: проблемы и перспективы». Государственный Университет «Семей», 1997г.