2.Химиялық-технологиялық үдеріс кинетикасы:реакция тәртібі мен молекулярлығы.Химиялық айналулар стехиометриясы Реакцияның элементарлы актісіне қатысатын молекуланың санына байланысты химиялық реакцияның молекулалығы бойынша:
моно-, би- жəне үшмолекулярлы реакциялар болып бөлінеді.
Реакцияға түсетін молекулалар саны реакцияның молекулярлығын көрсетеді.
Егер реакцияға бір молекула түсетін болса, ол бірмолекулярлы реакция деп аталады.
t0 h А В Вг2 2Вг a) мономолекулярлы: А В + С - реакции изомеризация реакциясы, термиялық ыдырау:
бутан изобутан бимолекулярлы: А + В С ең кең таралған реакция типі
Н2 + Вг2 = 2НВг тримолекулярлы: А + 2В С, 3А Вөте сирек кездеседі NO + NO+ O2 = 2NO2 Реакцияның тәртібі реакцияның кинетикалық теңдеуімен анықталады және осы теңдеудегі концентрациялардағы көрсеткіштердің қосындысына тең.
Реакциялар 1-ші, 2-ші, 3-ші, сонымен қатар бөлшек немесе нөлдік тәртіпте болуы мүмкін.
Өнеркəсіптік химиялық-технологиялық үдерістердің негізіне жататын химиялық реакцияларды өрнектеу үшін химияның негізгі заңдары – стехиометрия заңдары, химиялық тепе-теңдік жəне химиялық кинетика қолданылады.
Стехиометрия – əрекеттесуші заттардың массалары немесе көлемдерінің арақатынасы туралы ғылым. Стехиометрия негізіне – массалар сақталу, эквиваленттік, Авагадро, Гей-Люссак, құрамтұрақтылық, еселі қатынас заңдары жатады. Реакцияға қатысатын заттардың арақатынасы стехиометриялық деп аталады
Химияда стехиометрия заңдары заттардың формуласына байланысты есептеулерде жəне алынатын реакция өнімдерінің теориялық мүмкін болатын массаларын анықтауда қолда нылады. Реакцияның стехиометриялық теңдеуі массалар сақталу заңы негізінде жазылады.
