1. ПӘн туралы жалпы мәліметтер: Пән оқытушысы

Тақырыбы. Кәсіпорында еңбек ақы төлеу

жүктеу/скачать 2,13 Mb. бет 7/39 Дата 01.04.2022 өлшемі 2,13 Mb. #137574

Бұл бет үшін навигация:

• Жұмысшылардың еңбек ақы нысандары және жүйелері Еңбек ақының тарифтік емес жүйесінің маңызы Еңбек ақыны ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі
• Дәріс тезисі

Тақырыбы. Кәсіпорында еңбек ақы төлеу Сағат саны - 1 Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары: Еңбек ақының экономикалық маңызы және қағидалары Еңбек ақыны мемлекеттік реттеу Тарифтік жүйе, еңбек ақыны ұйымдастырудағы маңызы және мазмұны Жұмысшылардың еңбек ақы нысандары және жүйелері Еңбек ақының тарифтік емес жүйесінің маңызы Еңбек ақыны ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі Дәріс тезисі Еңбек ақы қызметшілер мен жұмысшылардың негізгі кіріс көзі, оның көмегімен еңбек өлшеміне бақылау және тұтыну іске асырылады. Және ол экономиканы басқарудың маңызды экономикалық тетігі ретінде пайдаланылады. Еңбек ақы категориясын әр түрлі жақтарынан және қырларынан қарастыруға болады. Жұмыс беруші үшін еңбек ақы өндірілетін өнімнің өзіндік құнына тікелей әсерін тигізетін шығын элементтерінің бірі. Жұмысшы үшін оның өзінің және отбасының қажеттіліктерін қанағаттандыратын негізгі кіріс көздерінің бірі. Сол себепті жұмыс беруші барынша еңбек ақыны аз төлеуге, ал жұмысшы көп алуға тырысады. Еңбек ақы категориясын әлеуметтік-экономикалық қырынан қарастыруға болады. Экономикалық қырынан қарастырғанда жұмыс беруші жұмысшының жасаған жұмысының қорытындысына байланысты еңбек ақы төлей отырып, оның өндірген тауарын сату арқылы өзіне пайда табады. Әлеуметтік тұрғыдан қарастырғанда еңбек ақы жұмысшының негізгі кіріс көзі болып табылады және еңбек ақы деңгейіне байланысты оның әлеуметтік қажеттіліктері қанағаттандырылады. Ұйымдарда еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру мыналарды қамтиды: еңбек ақы жағдайын (нормасын) бекіту еңбек шығындарының нормасын бекіту (жұмысшының еңбек міндеттерін) еңбек ақы жүйесін анықтау. еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруға байланысты өзгерістерді енгізу тәртібі Жалпы еңбек ақы дегеніміз жұмысшының жасаған жұмысының саны мен сапасына және жұмыс күрделілігіне байланысты төленетін төлем. Негізгі жалақының қалыптасу тәсілі бойынша еңбекке ақы төлеудің тарифтік және тарифтік емес жүйелерін бөледі. Еңбек ақының тарифтік жүйесі әрқилы тарифтік ставкалар мен бірыңғай тарифтік тор базасында құрылады. Кәсіпорындағы еңбек ақының тарифтік жүйесін ұйымдастыру келесі негізгі элементтерден тұрады: еңбек ақы қорын қалыптастыру; еңбекті нормалау; тарифтік жүйені орнату; жалақының неғұрлым ұтымды формалары мен жүйелерін таңдау. Еңбек ақы қоры жалақыны және әлеуметтік сипаттағы төлемдерді төлеуге арналған қаражаттар көзін көрсетеді. Еңбекті нормалау еңбек сапасын және кәсіпорын қызметінің жалпы нәтижесіндегі жұмыскердің жеке үлесін ескеруге мүмкіндік береді. Тарифтік жүйе еңбек сапасын ескере отырып, нақтылы еңбек түрлерін өлшеуге мүмкіндік береді. Бекіту сұрақтары Тарифтік жүйе дегеніміз не? Оған қандай негізгі элементтер енеді? Тарифтік-біліктілік анықтама дегеніміз не? Ол қандай роль атқарады? Минимальды еңбек ақы мөлшері не үшін пайдаланылады? Еңбек ақы формалары еңбек ақы жүйелерінен қалай ажыратылады? Лауазымдық оклад дегеніміз не? Әдебиет: Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі, Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414 Кодексі Үмбиталиев А.Д. Кәсіпорын экономикасы: Оқулық. Екінші басылым/А.Д. Үмбиталиев, Ғ.Е.Керімбек, К.Б.Сатымбекова/Алматы: TechSmith, 2018 Курманалина А.А., Тлеубергенова М.А. Кәсіпорын экономикасы: дәрістер курсы. – Алматы: Эверо, 2018 Горелов А. Кәсіпорын экономикасы: Оқу-әдістемелік курс/ - Алматы: Отан, 2015. Оразалин К.Ж. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы / К. Ж. Оразалин. - Алматы: LEM, 2014. - 296 бет Тлесова Э.Б., Жанабаева Ж.К. Экономика предприятия. Учебное пособие (Практикум) – Алматы: CyberSmith, 2018. – 212 с. Зейнуллина А.Ж., Сарсенбаева А.А. Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысудың бухгалтерлік есебін ұйымдастыру:монография/А.Ж.Зейнуллина, А.А.Сарсенбаева. –Алматы: TechSmith, 2018 жүктеу/скачать 2,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу: