10-сыныпқа Химия пәнінен мектеп компонентіне арналған жылдық жоспар. Тақырыбы: «Жұмбақталған химиялық есептер»

10-сынып Мектеп құраушысы Химия

 Сабақ құрал-жабдықтары: интерактивті тақта, компьютер, тірек кестесі,молекулалар модельдері, жауап парақтары. 

 II. «Ой шақыру» кезеңі: сұрақтар қою арқылы және тірек–сызба бойынша үй тапсырмасын тексеру:

оқушылар сұрақтарға ауызша жауап береді, дұрыс жауап үшін матрицада 1 ұпай қосылады

1 нұсқа сұрақтары:

Заттар қандай бөлшектерден құралған?

Атомдармен мен молекулалардың айырмашылығы қандай?

Химиялық элемент дегеніміз не?

Жай заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.

2 нұсқа сұрақтары:

Күрделі заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.

Химиялық формула анықтамасы; мысал келтіріңдер.

Индекс, коэффициент дегеніміз не?

Химиялық реакция дегеніміз не?

 Ә. «Химиялық диктант» тапсырма тақтада берілген, әр нұсқа өз тапсырмасын орындайды

1 нұсқа. Келесі элементтердің таңбаларын жазыңдар: магний, хлор, фтор, қорғасын, қалайы, бром, кальций, алтын, фосфор, күкірт.

2 нұсқа. Келесі элементтердің атауларын жазыңдар: Mn, Ba, Li, Hg, N, Si, K, Fe, Ag, C

 Тапсырманы орындап болған соң, оқушылар бір-бірінің жұмысын тексереді, дұрыс жауап тақтада берілген

         Алған ұпайлары матрицаға еңгізіледі.

- Осы мезгілге дейін, біз оқулықта берілген заттардың дайын формулаларымен қолданып келдік. Химиялық формуланы қосылыстардың құрамына негізделе отырып құрастыруға болады. Негізінде, көп жағдайда, элементтер бір-бірімен қосылыс түзгенде арнайы заңдылықтарға бағынады.

Оқушылармен келесі сұрақтарды талқылау:

1. Молекулалардың қандай ұқсастығын байқадыңдар?

Оқушылардың жауаптары- Құрамында сутек атомдары бар.

2. Молекулалардың айырмашылығы неде?

Оқушылардың жауаптары:

- HCl – Бір хлор атомы мен бір сутек атомынан құралған

- H₂O – Бір оттек атомы мен екі сутек атомынан құралған

- NH₃ – Бір азот атомы мен үш сутек атомынан құралған

- CH₄–Бір көміртек атомы мен төрт сутек атомынан құралған

1.Оқушылармен сұрақ-жауап жүргізу:

2.Матрица және жауап парақтары бойынша оқушылардың білімін бағалау.

3. Үйге тапсырма:

Тексерілді:

Оқу ісінің меңгерушісі: Ж. Тамен

Күні    Мектеп құраушысы Химия 10-сынып

Сабақтың тақырыбы:  Зат массасының сақталу заңы.

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды зат массасының сақталу заңының мәнін ұғып, қарапайым мысалдар арқылы ойларын дамыту. Тәрбиелік: Өз еркімен жұмыс жасауға, ойын жеткізе білуге тәрбиелеу.

Құрал – жабдықтар. Темір, күкірт, мыс ұнтақтары, спиртшам, сынауықтар, тұрғы, зертханалық таразы.

Тірек, білім мен біліктер: Құрам тұрақтылық заңы, зат массасы, қоспалар, химиялық қосылыстар, химиялық реакция заттың салыстырмалы молекулалық массасын, зат массасын есептеу, химиялық қосылыстардың формуласын құрастыра білу.

Сабақ барысы: Зат массасының сақталу заңын дұрыс түсініп, игеруін қамтамасыз ету мақсатымен оқушыларды жаңа ұғымды қабылдауға дайындау. Ол үшін оқушыларға көп сұрақтар қойылады.

Қоспа мен химиялық қосылыстың айырмашылығы неде?

Заттың химиялық формуласының маңызы мен қажеттігі неде?

Сұрақтарға жауап беру барысында оқушылардың өзара пікір алысуына көмектесе отырып, жаңа материалды қабылдауға қажетті ұғымдарды естеріне түсіру.

а)  Алыну әдісіне қарамастан химиялық қосылыстардың құрамы тұрақты;

ә)  Химиялық реакция кезінде атомдар сақталады.

б) Реакция нәтижесінде түзілетін өнімдер бастапқы алынған зат құрамындағы атомдардан құралады деген қорытындыға келу.

Осы қорытындыларға сүйене отырып, химияның негізгі заңдарының бірі – зат массасының сақталу заңын түсіндіремін. Сабақ мақсатымен таныстырамын.

             Осы тұста оқушыларға белгілі темір сульфидін алу реакциясын көрсетуге болады. Заттардың құрам тұрақтылық  қағидасына  сай  7  г  темір, 4  г  күкірт өлшеп алу керек. Бастапқы заттарды өлшеймін, реакция  аяқталғаннан кейін түзілген өнімді өлшеймін. Сонда түзілген өнімнің массасы 11 г, ал бастапқы алған заттардың жалпы массасы да 11 г-ға  тең  болады. (КК)  Тәжірибені талдау нәтижесінде оқушылар химиялық реакцияда түзілген өнімдердің массасы бастапқы заттардың жалпы массасына тең болады деген қорытындыға келеді.

   Іс жүзінде көпшілік жағдайда бұл ой дұрыс емес сияқты болып көрінеді.  Неге?

Алдын ала өлшеніп алынған темір ұнтағы не мыс ұнтағы қыздырылады. Бастапқы заттың түсінің өзгергеніне оқушылар назарын аудара отырып, химиялық  реакцияның жүріп жатқанын айтамын.Түзілген өнім өлшенеді. Бастапқы және реакция нәтижесінде түзілген өнімнің массалары тең емес екеніне оқушылардың көзі жетеді. Оқушылар үшін туған бұл қарама- қайшылықты М.В.Ломоносовтың жүргізген тәжірибесін айтып, түсіндіремін. Осыдан кейін оқушыларды зат массасының сақталу заңының қазіргі анықтамасымен таныстырып, дәптерлеріне жазғызамын.

Тексерілді: