2. Қауіп факторының бағалау. Орайластық кестелерін түрлендіру. Фишердің нақты критерийі
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
БСТ РК2
9 Құрал, ырғақтылық
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. Орайластық кестелерін түрлендіру. Фишердің нақты критерийі.
| 74.36% Әбдіқадыр Сымбат
Медициналық статистикада кең тараған есептің бірі- түрлі аурушаңдықтың көрсеткіш анализі.Бұл анализ аурушаңдықтың деңгейі мен құрылымының қалыптасу факторын, пайда болу ыктималдығын анықтау үшін қолданылады. Статистикалық зертеудің бірінші мәліметтерді жинау кезінде қателіктер пайда болады. Бұл өлшеу қателігі. Өлшеу қателігі кезінде денсаулықтың қалпы туралы ең негізгі ақпараттарды алу біздің өміріміз үшін өте маңызды.Травматизм,инфекциялық аурулар туралы мәліметтер алған кезде қауіпті өлшеу қателігі жіберілуі мүмкін. Аурушаңдықтың альтернативті көрсеткіштерін бағалау ерекшеліктері Ауру шаңдықтың альтернанивті көрсеткіші: интенсивті,экстенсивті формада да көрсетіледі. Мысалы:үнемі аурушаң бейнемен,сондай-ақ аурушаң емес бейнеде де летальдық көрсеткіш.Онкологиялық ауруларда:альтернативті. (рак пен ауырған немесе ауыр маған т.б.) Статистикалық анализ жасауда аурушаңдықтың бірінші мәліметтерін , кейін альтернативті көрсеткіштер қолданылады. Альтернативті көрсеткіштердің қателігі мынадай формуламен анықталады: m=√Pq\n Аурушаңдықтың көрсеткіштерін параметрлік критерий мен бағалау әдістері: -Z-Критерийі; -Уайт критерийі; -Пирсонның келісім критерийі; Уайт критерийі. Бұл қарапайым криитерийлердің бірі. Статистикалық көрсеткіштердің әр түрлі топтарын анықтауда қолданылады. Уайт критерийі екі түрлі топты бағалау мен көрсетіледі. Критерийдің есептеу техникасы- қарапайым. Пирсонның Х² келісім критерийі. Параметрлік емес критерийдің кеңтараған түрі. Бағалаумен негізделген, сондықтан мақсатты түрде уақыты, жасы бойынша топталған аурушаңдықты бағалау үшін қолданылады. Қорытындылай келе адамға әр түрлі көрсеткіштегі қауіп қатер факторлары өз әсерін тигізбей қоймайды және олар аурушаңдыққа алып келеді.Міне,осыны- статистика да факторлардың әсер ету ұзақтығын бағалаймыз.Құрал шкаласының қателіктері мен жүйелі қателіктерді есепке алу арқылы анықтаймыз. 3. Орайластық кестелерін түрлендіру. Фишердің нақты критерийі. Жалпы сапалық белгілер дегеніміз медициналық зерттеу нысандарын сипаттайтын зерттеу нысандарына әсер ететін кіріс факторлары сонымен қатар осы секілді әсерге жауап беретін шығыс параметрлері сияқты көптеген белгілер номиналды шкала бойынша сапалы белгілер ретінде анықталады.Мысалы, науқастың ауырлық категориясы, яғни жеңіл, орта және де ауыр, өте ауыр секілді белгілер немесе емдеу нәтижесі аман қалуы немесе қайтыс болуы секілді белгілер. Жалпы біз сапалық белгілерді талдау барысында орайластық кестелерді қолданамыз.Яғни зерттелетін белгілерді бақылау жиілігі немесе сандық емес айнымалылардың деңгейлері жөніндегі деректер категорияланған деп аталады. Жалпы мұндай деректерді жиілік кестесі немесе орайластық кестесі деп аталатын кестелерге енгіземіз. Егер де бұл кестеде екі қатар және екі баған болған болса онда бұл кестені біз 2х2 кестесі деп атаймыз. Жалпы орайластық кестені құру барысында көрсеткіштер үшін өзара жоққа шығару принципін ұстанамыз. Яғни зерттеліп отырған көрсеткіштердің қандай да бір құбылыстың нәтижесі болғандықтан, олар бір-бірін жоққа шығарулары тиіс. Жалпы оларды жіктеп қарастырсақ. Екі көрсеткіштің бірін-бірі жоққа шығаруы: Оң/теріс; Ер кісі/әйел; Жазылған/жазылған жоқ секілді. Үш көрсеткіштің бірін-бірі жоққа шығару, яғни науқастың ауырлық дәрежесін бағалауды қарастырсақ болады. Жас мөлшерінің төрт диапазондарының градациялары Яғни «20-40», «41-60», «61-80» және «81-ден жоғары» осы секілді. Орайластық кестесін талдау, зерттеліп отырған көрсеткіштер салыстырылатын топтарда бірдей жиілікпен кездеседі немесе кестенің бағандары мен қатарлары арасында өзара байланыс жоқ деген нөлдік жорамалды тексеруге мүмкіндік береді. Тексеруден өткен тұлғаларды сипаттайтын екі сапалық белгі бар және олардың әр қайсысына бөлек баға беріледі. Егер мысал келтірер болсам. Мысалы, шылым шегетін және де шылым шекпейтін пациенттерде миокард және инфарктының пайда болу жиіліген зерттер болсам. Жалпы зертеу барысында біз Н0 жорамал алған жағдайда яғни осы екі топтың миокарт инфарктымен ауыратын пациенттер үлесі бірдей болмаған жағдайда зерттеу нәтижесі екі бағанадан және екі қатардан тұрады. Яғни өлшемі 2х2 болатын төрт торлы орайластық кестесіне енгіземіз.Яғни біз Н0 жорамалды тексеру үшін Пирсонның Хи-квадрат критерийі қолданамыз. Х2 критерийі кез-келген кесте үшін жалпы формуламен анықталады. x^2=Σ((o-E)^2/E) Мұнда О дегеніміз – тәжірибе нәтижесінде бақыланған жиіліктер,ал Е – күтілетін жиіліктер болып табылады. Хи2 крит қолдануға қойылатын талаптар: 1.Деректер өзара жоққа шығарылатын категориялардан әрқайсысы үшін саналған бүтін сандармен өрнектелген жиіліктер түрінде берілу тиіс. 2.Бақылау жалпы саны 20дан көп болуы тиіс. 3.Н0 жорамалға сәйкес күтілетін жиіліктер саны әр торда 5тен кем болмауы тиіс. 4.Деректердің таралу түріне қатысты ешқандай шектеу шектеу болмауы тиіс. 5.Салыстырылатын топтар өлшемі шамамен бірдей болуы тиіс. 6.Егер 2*2 орайластық кестесінің қандай да бір торына күт.жиілік 5 тен аз болса,онда Фишердің дәл крит қолданылады. Жалпы есепті шығару 9 сатыдан тұрады. Олар: Нөлдік және балама жорамалдарды анықтау. α=0,05 мәнділік деңгейін береміз. Жалпы бақылау бойынша алынған мәндерді орайластық кестесіне енгіземіз, сонымен қатар маргинальды қосындыларын есептейміз. Нөлдік жорамал дұрыс болған жағдайды орайластық кестесінің әрбір түсетін жиіліктер саны- күтілетін жиіліктерді есептейміз. Жалпы алынған нәтижені күтілетін жиіліктер кесіндісіне енгіземіз. Х2 критерийінің мәнін есептейміз. Х2 критерийінің сыни мәнін df =(қатарлар саны - 1) * (бағандар саны - 1) және α=0,05 болған жағдайда кестеден қарап мәнін анықтаймыз. Н0 жоққа шығарылады, егер Х2бақ > Х2сын Н0 қабылданады, егер Х2бақ < Х2сыни, Яғни есептеу мәні мен сыни мәнін салыстырамыз. Қорытынды жазамыз. Кей жағдайда 2x2 кестесіндегі χ 2 үшін келтірілген формула жоғары мәндер береді. Іс жүзінде, бұл нөлдік болжамның тым жиі қабылдан бауына алып келеді. Бұл әсерді болдырмау үшін формулаға Йетс түзету енгізеді: Х^2/есептеу=n(ad+ab-n/2)^2/(a+b)(c+d)(a+c)(b+d) Егер 2х2 кестесінде бақылау саныең болмағанда бір торкөзде төрттен кіші болса, онда біз мын формуланы қолданамыз. X^2=((a+a0)/a0)+((b+b0)/b0)+((c+c0)/c0)+((d+d0)/d0)=n(ad+bc)^2/(a+b)(c+d)(a+c)(b+d) Фишердің дәл критерийі бақылау саны өте аз болған жағдайда орайласқан кестені талдау мақсатында қоладанамыз. Фишердің дәл критерийін қолдану ережесі: • Алғашқы кестені алу ықтималдығын есептеу. • Қатар және баған бойынша өзгермейтін қосындылар жағдайында кестені толтырудың қалған мүмкін нұсқаларын тұрғызу. • Алынған барлық кестелер үшін ықтималдықтарды есептеу. • Алғашқы кестені алу ықтималдығын және одан асып кетпейтін барлық ықтималдықтарды қосу. n=(a+b)!(c+d)!(a+c)!(b+d)!/n!a!b!c!d! Қорытындылай келер болсам жалпы сапалық белгілер медицинада аса алар орны зор болып табылады. Жалпы сапалық белгілер арқылы науқастардың аурулық кезеңін есепке ала аламыз және тек қана аурулық кезеңін ғана емес соны мен қатар науқастың өмір бойлық өлшем бірліктерін де есепке ала аламыз. Сапалық белгілерді талдау барысында орайластық кестенің не екенін ұқтық. Сапалық белгілер кезде біз Йетс түзетулерін және Фишер критерийлерін қолданамыз.Жалпы Фишер критерийлерін тек бақылау саны өте аз болып қалған жағдайда қолданамыз. Яғни орайласқан кестені талдау мақсатында қолданамыз. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|