4-дәріс Тарих қалай жазылады? Тарих ғылымының тарихы
ХІХ-ХХ ғасырлардағы тарихи білімде дереккөздерді сыни талдау әдісі ойлап табылды
жүктеу/скачать 1,12 Mb. Pdf көрінісі
|
tarih-ylymyny-tarihy 4 lecture
Оспан атамыз
- Бұл бет үшін навигация:
- Сыртқы сынақтан өткеннен кейін зерттеуші дереккөздің толықтығын, сенімділігін және дәлдігін анықтауға кіріседі. Жұмыстың бұл кезеңі дереккөздің ішкі
| ХІХ-ХХ ғасырлардағы тарихи білімде дереккөздерді сыни талдау әдісі ойлап табылды,
бұл олардың мазмұнына тереңірек үңілуге , олардың әртүрлі мағыналық деңгейлерін анықтауға мүмкіндік берді. Тарихшы танысу үшін сарапталған дереккөздермен жұмысты бастаған кезде, оның алғашқы міндеті - мәтінді талдау және меңгеру, оның шығу тарихын (авторлықты, уақытты, орынды және құрылу мақсатын) және түпнұсқалығын белгілеу болып табылады. Бұл дереккөздің сыртқы сыны деп аталады. Бұл істе палеография, эпиграфия, мәтінді зерттеу, сфрагистика, дипломатика және басқа да қосалқы тарихи ғылымдар көмектеседі. Сыртқы сынақтан өткеннен кейін зерттеуші дереккөздің толықтығын, сенімділігін және дәлдігін анықтауға кіріседі. Жұмыстың бұл кезеңі дереккөздің ішкі сыны немесе герменевтика деп аталады. Дереккөзді түсіну үшін оның пайда болуының әлеуметтік-тарихи шарттарын және жасалудың нақты жағдайларын ескеру қажет. Барлық дереккөздерде олардың авторларының идеяларының, нанымдары мен идеалдарының іздері бар , сонымен қатар олар автордың жеке көзқарастары мен заманының мәдениетін көрсетеді. Кез-келген дереккөзді зерттегенде, зерттеуші оның уақыт шеңберіндегі семантикалық өзгеруін ,сондай- ақ толық еместігін ескере отырып ,оның бастапқы мағынасын қалпына келтіруге тырысукерек. Тарихшыға жету жолында өткен жайлы мәлімет ерекше сүзгілеу түріне ұшырайды, ал оның әр кезеңінен кейін ақпарат кеми береді. Осылайша, жеке фактілер біржола жоғалуы мүмкін. Жетіспейтін ақпаратты дереккөздердің әртүрлі санаттары бойынша толтыруға болады. Мысалы, дәуірдің құбылыстары мен процестері, оның маңызды оқиғалары куә болған замандастарының түрлі жұмыстарында жазылуы мүмкін. Тарихшылар өздерінің еңбектерінде әрқашан өткен туралы шындықты жазғысы келетінін атап өтетін. Бірақ , жазылғандардың бәрі өткенде орын алған жайттарды толық көрсетпейді. Бұл авторлардың ақиқатты немқұрайдылықтан немесе тарихты «жаза білмегендіктен» ойлап тапқанын немесе бұрмаланғанын білдіре ме? Шындық пен қиял деп түрлі заманда тарихшылар түрлі заттарды түсінді. Шындық ретінде моральдық тұрғыдан дұрыс, оқырман сенімін бағдарлайтын және нұсқау беретін заттар түсінілуі мүмкін еді. Тарихтың табиғаты туралы әр түрлі ойлардан басқа, автордың көзқарастары мен нанымдарын ескеру қажет. Ортағасырлық шежіреші үшін әулиелердің ғажайып әрекеттері заттардың дұрыс тәртібінің ажырамас бөлігі болатын . Жаңа заман тарихшысы үшін адамның моральдық дамуы мен прогрестің тез арада жеңіске жету идеясы да табиғи зат болып табылуы да мүмкін еді . Ақыр соңында, барлық дереккөздер мәтіндегі басымдықтар мен айтылмауы керек заттарды анықтайтын идеология элементтерін қамтиды. Кітап: Дәріс: Тарих ғылымының тарихы Тарих қалай жазылады? 4 Осы жағдайлардың бәрін өткеннің айғақтарымен айналысқанда ескеру қажет . жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|