-сынып оқушыларының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар

78. Пәндік нәтиже бойынша 9-сыныптың соңында оқушылар:

1) 1140 – 1180 лексикалық минимумды; 2) сөздерге қосымшаларды ретіне қарай дұрыс тіркеп қолдануды;

3) туынды және күрделі сөздерді орынды пайдалануды;

4) сөзжасамның негізгі (сөз тудырушы, сөз түрлендіруші) қасиетін меңгеріп, тілдік қатынаста қолдануды;

5) лексикалық минимум көлеміндегі сөз таптарының түрлену ерекшеліктерін; 6) етістіктің рай, шақ түрлерін;

7) құрмалас сөйлемдердің байланысу тәсілдерін; 8) сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін; 9) мәтіннің құрылымын білуі тиіс.

79. Сөйлесім әрекетінің түрлері бойынша:

1) тыңдалым: нақты айтылған ойды, әдеби нормаға сай сөйлемдерді түсіне алу; отбасы тәрбиесіне, Қазақстан суретшілеріне, мұражайлар мен сурет галареяларына қатысты айтылған ақпараттарды түсіну және қолдана алу; сөйлеушілердің ойын толық түсіне алу дағдыларын;

2) оқылым: күнделікті және өзінің жеке өмірі мен отбасы тәрбиесіне, Қазақстандағы мәдени орындарға, радио, теледидар хабарларына байланысты мәтіндерді оқып, түсіну; мәтіндерден тура, ауыспалы мағыналы сөздерді, мақал-мәтелдерді таба алу, оларды қажетіне қарай өзінің сөйлеу тілінде орынды қолдану; адамның көңіл-күйіне қатысты және сезімге әсер ететін сөздер мен сөйлемдердің мағынасын ұғына алу дағдыларын;

3) айтылым: өз ойын жеткізу барысында түрлі оқиғалар, өз арман-үміті, жоспарлары жайлы айта алу; денсаулыққа, тамақтануға, отбасындағы сыйластыққа, е-пошта қызметін пайдалануға қатысты өз көзқарасы мен ұсыныстары туралы пікір білдіре алу дағдыларын;

4) жазылым: өзара байланысты өзіне қызықты әрі қажетті мағлұматтарды қамтитын қысқа мәтіндерді жаза алу; берілген мәтінді түріне қарай ажыратып, негізгі ойды тілдік қатынаста басқаға жеткізу; өзінің жеке басына қатысты хат жаза білу; ұсынылған тақырып көлеміндегі мәселелер бойынша өз ойын қысқаша жазбаша білдіре алу; мәтіндегі тілдік көркем-бейнелеуіш құралдарды таба алу, оларды өзара салыстыру, өзінің жазған мәтінінде қолдана алу дағдыларын;

5) тілдесім: әртүрлі жағдаяттарға байланысты сұхбаттаса алу; күнделікті қарым-қатынаста диалог, монологті берілген тақырыпқа сай етіп құрау; тосын сұхбаттарға (отбасы, хобби, жұмыс, саяхат, т.б.) қатыса алу; сөйлесім әрекетінде сөз мәдениетінің нормаларын сақтап қолдану; тілдік жағдаяттарға тән этикеттік орамдарды орынды пайдалана алу; таныс жағдайларға байланысты нақты берілген конструкцияларды пайдаланып, ой бөлісе алу; пікірталастарда өз ойын түсінікті жеткізе алу дағдыларын меңгеруі тиіс.

80. Тұлғалық нәтиже 5-9-сынып оқушыларының:

1) мемлекеттік тілді білуінен, қазақ халқының және Қазақстан аумағында өмір сүріп жатқан басқа да ұлыстардың тарихына, мәдениетіне, салт-дәстүріне және басқа құндылықтарына құрметпен қарауынан; 2) туған жеріне, ауылына/қаласына деген шынайы сүйіспеншілігінен;

3) Қазақстан Республикасының Конституциясының, мемлекеттік рәміздерінің құндылықтық мәнін тани алуынан; 4) адамдармен қарым-қатынаста жоғары мәдениеттілік танытуынан, этикалық нормаларды сақтай білуінен; 5) салауатты өмір салтын сақтауынан; 6) қоршаған ортадағы табиғатқа: жан-жануарларға, өсімдіктерге ізгілікті қарым-қатынас жасауынан; 7) рухани-мәдени мұраларға деген саналы көзқарастарынан көрініс табуы тиіс.

81. Жүйелі-әрекеттік нәтижелер бойынша 5-9-сынып оқушылары:

1) нақты айтылған ойды, әдеби нормаға сай құрылған сөйлемдерді түсіне алуынан; 2) тақырыпқа қатысты айтылған ақпараттарды талдай, өңдей, жинақтай және қолдана білуінен; 3) мемлекеттік тілдегі радио, теледидар хабарларын тыңдап, түсінуінен; 4) мәтіндерден тура, ауыспалы мағыналы сөздерді, мақал- мәтелдерді таба алуынан және оларды қажетіне қарай өзінің сөйлеу тілінде орынды қолдануынан; 5) өз арман-үміті, жоспарлары жайлы айта алуынан; 6) мәселеге қатысты өз көзқарастары мен ұсыныстары туралы пікір білдіре алуынан;

7) ұсынылған тақырып көлеміндегі мәселелер бойынша өз ойын қысқаша жаза алуынан, онда бейнелеуіш құралдарды орынды қолдана алу дағдыларынан;

8) заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды меңгеруінен; 9) коммуникативтік қабілеттілігі мен көптілді мәдениеттілігінен;

10) күнделікті жағдаяттарға байланысты өзгелермен сұхбаттаса алуынан;

11) белгілі бір тақырып бойынша диалогке, полилогке қатыса алуынан;

12) тосын сұхбаттарға (отбасы, хобби, жұмыс, саяхат, т.б.) қатысып, өз ой-пікірлерін білдіруінен;

13) тілдесім әрекетінде қазақ тілінің сөз мәдениеті нормаларын сақтап қолдануынан;