Астықтың сапасын тексерудің негіздері

Дәннің шынылығы мен тығыздығының арасында бірқатар байланыс бар, бірақ олардың әр қайсысы өзінің ерекшеліктерімен ажыратылады. СИ-дің құрамына кіретін МҚС жүйесінің анықтауынша тығыздық бірлігіне 1м³ заттың құрамында 1 кг біркелкі зат ұсталатын бірлікті айтады және оны кг/м³ өлшемімен белгілейді.

Астық дәннің тығыздығын салыстырмалы тығыздық көрсеткіші арқылы бағалаған дұрыс. Салыстырмалы тығыздық деп оның тығыздығ мен 4ºС температурадағы әдеттегі атмосфералық қысым кезіндегі стандартты заттың, яғни судың тығыздығымен арасындағы қатынасты айтады. Дәннің салыстырмалытығыздығын мына формуламен анықтайды:

а=

Мұнда Р- дәннің тығыздығы; Р₀- 4ºС температурадағы әдеттегі атмосфералық қысымдағы судың тығыздығы.

Жоғарыда көрсетілген анықтамаға қарағанда химиялық заттардың тығыздығын тек қана біркелкі заттарда анықтау керек. Ал дәнді алсақ, ол біркелкі зат емес, ол химиялық әр түрлі, өзінің әр түрлі химиялық және физикалық қасиеттеі бар заттардан тұрады. Сондықтан дәннің тығыздығын дәл өлшеу мүмкін емес. Оның тығыздығын өлшегенде алынған мөлшер оның құрамының ішіне кіретін химиялық заттардың тығыздығының орташа мағынасы деп есептеген жөн. Тығыздық көрсеткіші дәннің сапасының салыстырмалы көрсеткіштерінің бірі. Толық піскен, толған дәннің ішіндегі химиялық заттар өзара тығыз орналасады да, оның орташа тығыздығы жоғары болады. Егер астықтың ішіндегі әр түрлі жеңіл немесе ауыр қосындылар болса оларды да осы қасиеттерінің айырмашылықтарын пайдаланып бөліп алуға және астықты қоймаға құйғанда, өз еркімен құлағанда екшеліп жіктелуі мүмкін. Бұл да оның жақсы сақталуына өзінің жақсы әсерін тигізеді. Ұсақ, ауыр заттар ( арам шөптердің тұқымы, құм, тас) бөлек екшеліп орналасып, осы арада өзінен өзі жылитын активтік аймақ пайда болады, астық осы аймақтан бастап шіри бастайды. Астықтың құрамына кіретін химиялық заттардың салыстырмалытығыздығы мынадай: