Биосфера экологиялық жүйе ретінде. Биосфера шекаралары


Гидросфераға антропогендік әсерлер



бет7/8
Дата20.11.2023
өлшемі102,22 Kb.
#192208
1   2   3   4   5   6   7   8
Байланысты:
Биосфера экологиялық жүйе ретінде. Биосфера шекаралары.
Жансыздандыру, 1 чек лист қаз, Өсімдікті өсірудің биотехнологиялық әдістері, 1Компьютердің қосымша құрылғыларын баптау және орнату, Blue modern marketing proposal presentation 20231205 183920 0000 compressed organized, Black Modern Company Profile Presentation 20231205 175020 0000 compressed
Гидросфераға антропогендік әсерлер
Жердің суқоймаларының жалпы саны құрлық территориясынан 3 есеге артық болса да, су шектеуші фактор болып саналады. Тұщы су құрамы оның жалпы санының 2,6%- ын құрайды, оның 70%-ы мұздық жамылғысында болады.
Қолдануға болатын су мөлшерінің азаюы оның қолайлы қорларының тез сарқылуына алып келеді.
Табиғи сулардың ластануының негізгі компоненттері топырақ эрозиясы салдарынан суқоймаларға келіп түсетін қатты бөлшектер сана­лады, сонымен катар шаруашылық қалдыктар пестициттер, гербициттер, өзге биологиялық белсенді қо­сылыстар есептеледі.
Биогендер суқоймаларына қалалық ағынды сулармен, егістіктен ағып келген тыңайтқыштар қалдықтарымен келіп түседі. Биогендердің көп түсуі фитопланктондардың жаппай көбеюіне және бентосты өсімдіктердің азаюына алып келе­ді. Бұл процесс эвтрофикация деген атқа ие болды, қысқа уақыт тіршілік ету нәтижесінде планктон тіршілігін жояды. Анаэробты процестер сал­дарынан көмірсутек, метан және т.б. бөлінуі мүмкін.
Қазіргі уақытта қала және өндірістік қалдық сулардың жартысы ғана тазалауға ұшырайды. Бұл су биоценоздарының жойылуына алып келе­ді. Теңіздерден ең ластары Жерорта және Балтық жағалауларында ірі өндірістік ошақтар орналасқан. Мысалы, Жерорта теңізі қалдық сулар­дың келіп түсуі салдарынан ондағы балықтардың 80%-ы қырылды.
Литосфераға антропогендік әсерлер
Көп мөлшерде антропогендік әсерге топырақ ұшырайды. Ол жерді үнемі пайдалану, ормандар кесу салдарынан қалпына келместей өзгереді. Топырақтың құнарсыздану және ластану процестері артып ке­леді. Токсиндік заттардың топырақта жинақталуы оның құрамынның өзгеруіне алып келеді. Геохимиялық бірлікті және тірі организмдерді бұзады. Өркениеттің пайда болу дәуірінен адамзат шамамен 2 млрд құнарлы жерден айырылды. Бұл көлемнің жартысынан көбі соңғы бірнеше онжылдықтарда жойылып кетті.
Биотаға антропогендік әсер ету
Кез келген экожүйе тұрақтылығына оның құрамына кіретін көптеген тірі организмдердің тұрақтылығын сақтау да жеткілікті. Адамдардың қайта құру әрекеті нәтижесінде бұл алуантүрлілік үнемі төмендейді. XVI ғасырдың соңынан XX ғасырдың 70-жылдарына дейін Жер бетінен құстардың 109 түрі, сүткоректілердің — 64, бауырымен жорғалаушылардың 20 және қосмекенділердің 20 түрі жойылып кеткен. Қазіргі уақытта құстардың 1000 түрі мен сүтқоректілердің 100-ден астам түріне қауіп төніп түр.
Табиғатта тіршілік ететін организмдерге орманды жою, батпақтарды құрғату арқылы олардың тіршілік ететін ортасына қауіп төнуде. Нәти­жесінде, ормандар көлемі қыскарып, биомассасы жоғары тропиктік орман­дар тез қарқынмен жойылып кетуде.
Биоценоздар үшін үлкен кауіпті ортаның ауыр металдармен ластануы болып отыр. Синтетикалық органикалық қосылыстар адам және
жануарлар организмінде аккумуляциялау мүмкіндігіне орай, қоршаған ортада аз мөлшерде концентрациясының өзі күрделі улануларды тудырта алады. Осы не өзге токсинді радиоактивті заттардың жинақталуы салдарынан әр қоректік тізбекте зат­тардың концентрациясы арта береді. Нәтижесінде, адам немесе жануарлар организмінде токсинді немесе радиоактивті заттар концентрациясының мөлшері олардың қоршаған ортадағы мөлшерінен бірнеше жүзге дейін артуы мүмкін.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет