Биостатистика

• № 19-20 Дәріс
• Тақырыбы:
• Бір факторлы және екі факторлы дисперсиялық талдау.

Дәріс жоспары:

• Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері.
• Жалпы, факторлық және қалдық дисперсиялар.
• Бір факторлы дисперсиялық талдауды қолданудың сызбасы.
• Бір факторлы дисперсиялық талдаудың баламасы Крускал-Уоллистің параметрлік емес белгісі.
• Екі факторлы дисперсиялық талдау.

Дисперсиялық талдау

• Дисперсиялық талдау деп ағылшын математигі және генетигі Р.Фишер ХХ ғасырдың 20-жылдарында биология мен ауыл шаруашылығының бірқатар эксперименттік тапсырмалары үшін әзірленген статистикалық әдістер топтамасын атайды.

• Рональд Фишер
• (1890—1962)

• Х1, Х2....Хk бас жинтықтары берілсін, мұнда:
• барлық «k» таңдама қалыпты үлестірілген;
• барлық таңдаманың дисперсиялары бірдей.

• Дисперсиялық талдаудағы есептің қойылуы

• Осындай шарттар орындалғанда және «р» маңыздылық деңгейінде орташа шамалардың теңдігінің нөлдік болжамын тексеру қажет, яғни
• H0:

• Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері

• Бас жинтықтың кез келгеніне бір немесе бірнеше факторлар әсер етіп, олардың орташа мәндерін өзгертуі мүмкін.
• Фактор - соңғы нәтижеге әсерін тигізетін көрсеткіш.
• Фактор деңгейі - фактордың нақты іске асуы.
• Жауап (үн қату) - өлшенетін белгінің мәні.

• 1 мысал. Гипертония ауруына шалдыққан кейбір науқастар санына қарай кездейсоқ түрде «k» топтарына бөлінген, олардың әрқайсысына белгілі бір дәрі-дәрмек қабылдау тағайындалған. Нәтижесінде артериалдық қысым көрсеткішінің орташа мәнінің өзгеруі бақылауға алынады.

• Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері

• Бұл мысалда:
• дәрі-дәрмек – бұл бақылаудағы көрсеткіш шамасына ықпалын тигізетін фактор;
• артериялық қысым өзгерісінің көрсеткіші – бұл фактор ықпалына деген үн қату.

• Топтар бойынша қабылданатын дәрі-дәрмектер не түрімен, не мөлшерімен, не қандай да бір басқа жағдайларымен ажыратылады деген болжам бар. Онда ықпал етуші фактор, фактор деңгейлері деп аталатын бірқатар құрамдарға бөлінеді.

• Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері

• Егер фактор шаманың үн қатуына әсер етсе, онда шамалар орташаларының теңдігі туралы H0: нөлдік болжам қабылданбайды.

• Зерттеліп отырған факторлар санына байланысты дисперсиялық талдау бірфакторлы және көпфакторлы болып бөленеді.
• 1 мысалдағы артериалдық қысымның өзгеруін зерттеу жолдары:
• фактор – жыл маусымы (деңгейлері: қыс, көктем, жаз, күз);
• фактор – тәжирібе жүргізілетін орын (оның деңгейлері: ауруханада немесе үйде емделу);
• фактор – режим (оның деңгейлері: төсекте, әдеттегідей немесе таза ауада үнемі жаяу жүру) және т.б.

• Бір факторлы дисперсиялық талдау үшін таңдалған деректерді кесте түрінде жазады.

• Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері