- 3 мысал. Ішетін суды ластаған химиялық заттардың мөлшерлік жүктемесн бағалау үшін, әр түрлі жастағы тұрғындардың пайдаланатын су құбырындағы ішуге жарамды судың мөлшерін зерттеді. Топтардағы ауыз суды тұтынуының орташа мәндерінің теңдігі туралы болжамды тексеру керек.
Крускал-Уоллис белгісін қолдануға мысал - 1) Н0:
- Н1:
- 2) р=0,05 – маңыздылық деңгейі.
- 3)
Крускал-Уоллис белгісін қолдануға мысал - 3 мысал.
- Шешуі (жалғасы).
- 4)
- болса, онда «H0» қабылданбайды, яғни әр түрлі жастағы топтарда күнделікті әр түрлі мөлшерде ішетін су пайдаланылады.
Дәріс жоспары: - Дисперсиялық талдаудың негізгі түсініктері және әдістері.
- Жалпы, факторлық және қалдық дисперсиялар.
- Бір факторлы дисперсиялық талдауды қолданудың сызбасы.
- Бір факторлы дисперсиялық талдаудың баламасы Крускал-Уоллистің параметрлік емес белгісі.
- Екі факторлы дисперсиялық талдау.
Екі факторлы дисперсиялық талдау – белгіге екі ұйымдастырылған фактор әсер етуін зерттейтін статистикалық әдістер жүйесі. - Екі факторлы дисперсиялық талдау – белгіге екі ұйымдастырылған фактор әсер етуін зерттейтін статистикалық әдістер жүйесі.
- Екі факторлық дисперсиялық талдау тек әр фактордың жеке әсерін ғана емес, сонымен қатар олардың өзара әрекеттесуінің де әсерін бағалауға мүмкіндік береді.
- Екі факторлы дисперсиялық талдауды үлкен болғандықтан, оны есептеу үшін арнайы бағдарламаларды («Statistica 10», SPSS және т.б.) пайдалануды ұсынады.
- Екі факторлы дисперсиялық талдау
- Екі факторлы дисперсиялық талдау
- 4 мысал. Химиялық лабораторияда «Y» химиялық синтез өнімінің шығуына температураның («А» фактор) және катализатордың («В» фактор) әсерін тексереді. Алынған нәтижелер кестеде келтірілген. «А» және «В» факторларының және олардың комбинациясының көрсетілген белгіге әсері туралы болжамды тексеру талап етіледі.
- Екі факторлы дисперсиялық талдау
- 4 мысал. Шешуі.
- 1) Болжамды құрастыру.
- «A» факторы үшін болжам:
- Н0: «Ai» температураның барлық режимінде «Y» химиялық синтез өнімінің нәтижелерінің орташалары арасында айырмашылық жоқ.
- Н1: «Ai» температураның барлық режимінде «Y» нәтижелерінің орташалары арасында айырмашылық бар.
- «B» факторы үшін болжам:
- Н0: «Bj» катализатор түрлері үшін «Y» орташа нәтижелері арасында айырмашылық жоқ.
- Н1: «Bj» катализатор түрлері үшін «Y» орташа нәтижелері арасында айырмашылық бар.
- «А» және «В» факторларының өзара әсерлері үшін болжам:
- Н0: «А» және «В» факторлары «Y» нәтижесіне тиімді өзара әсері болмайды.
- Н1: «А» және «В» факторлары «Y» нәтижесіне тиімді өзара әсері болады.
- Екі факторлы дисперсиялық талдау
- 4 мысал.
- Шешуі (жалғасы).
- 2) «Statistica 10» бағдарламасының көмегімен екі факторлы дисперсиялық талдау жүргізу.
- 3) Қорытынды:
- Температура режимі химиялық синтез нәтижесінің орташа қорытындысына әсер етеді (қызыл түспен ерекшеленген).
- Катализатор түрі химиялық синтез нәтижесінің орташа қорытындысына әсер етпейді.
- Температура мен катализатор бірігіп химиялық синтез нәтижесінің орташа қорытындысына әсер етпейді.
Бақылау сұрақтары: - Қандай нөлдік болжам дисперсиялық талдаудың көмегімен тексеріледі?
- Дисперсиялық талдауды қолданғанда қандай шарттар орындалуы керек?
- Дисперсиялық талдаудың негізгі идеясы қандай?
- Крускал–Уоллистің Н-белгісі қай кезде қолданылады?
Достарыңызбен бөлісу: |
