7 -Т А Р А У
Б1з дурыс Yшбуpышты танып кана поймай, оларды
баска Yшбуpыштан ажырата
алуымыз керек. Концепт1лерд1 аныктауды YSpeiy Yшiн м^гал1мдерд1н 6ip-6ipiHe ук-
самайтын тYpлi мысалдар кeлтipгeнi жен. Окушылардьщ дагдылары арткан сайын,
олар да концeптiлepдi жаксы ажырататын болады. 7.2-кестеде керсетшген усыныстар
балалардын концeптiлepдi жалпылап, бip-бipiнeн ажыратуына кемeктeсeдi.
Бул Yлгi концeптiнiн таксономиялык курылымын жiтi талдауды кажет eтeдi.
Курылым кептеген концептшер Yшiн накты болганымен (мысалы, жануарлар элeмi),
кепшiлiгi Yшiн, эсipeсe абстрактш концептшер ушш онын жогаргы жэне темeнгi ден-
гeйлi концептшермен жэне уксас концептшермен байланысы бipаз киындык тугызады.
Мотивациялык процестер
Пинтрих, Маркс жэне Бойл (1993)
мотивациялъщ процестердгц
(мысалы, максат-
тар, Yмiттep, кажеттшштер) концептуалдык езгepiстepгe де
катысты болуымен ке-
лiсeдi. Бул авторлар концептуалдык езгерю орын алуы Yшiн терт жагдай кажет деп
eсeптeйдi. Бipiншi - адамнын казipгi концепцияга к е н ^ толмауы кажет. Сeбeбi
адамдар концепциялары дурыс жэне пайдалы деп санаган жагдайда еш езгерю-
ке умтылмайды. Екiншi - жана концепция
акылга конарлыктай болуы керек, ягни
оларды кабылдау Yшiн адамдар, алдымен, оларды тушнуге тиiс. Yшiншiдeн, жана
концепция еш кемш
шшш
з
болуы керек, баскаша айтсак, адамдардын онын калай
колдану кepeктiгi жайлы баска тYсiнiктepмeн сай келетшш бiлyгe тиiс. Тертш-
швден, жана концепциянын жeмiстi eкeндiгiнe
олардын кездepi жeтyi керек, ягни
адамдардын кубылысты тYсiнiп, зepттeлyi кажет жана сала мен оны колдану жол-
дарын усына алуы мiндeттi.
Бул Yлгiдe мотивациялык процестер бipнeшe жерде кездеседг Мысалы, зерттеу-
лер окушылардын максаты олардын зeйiнi мен талпынысын
багыттап отыратынын,
олардын езiндiк т т м д ш п мотивацияга, тапсырмага, дагдыны игеруге катысты тиiмдi
тэсiлдepдi колдануга жагымды эсер ететшш аныктаган (Schunk, 2012). Сонымен ка
тар бiлiм алудын пайдасы бар, ал тапсырмаларды орындауга кажет тэсшдер аса тиiмдi
деп есептейпн окушылардын мотивациясы мен бiлiм алу дeнгeйi Yнeмi есiп отырады
(Pressley et al., 1990; Schunk & Rice, 1993). Максаттар, езiндiк т и м д ш к
жэне бЫ кть
лiгiн ез бетшше багалау, окып-тYсiнy, жазу, математика, шeшiм шыгару сиякты сала-
ларды ез беттнше бакылап, игеруге тYpткi болатыны бeлгiлi (Pajares, 1996; Schunk &
Достарыңызбен бөлісу: 
