7 -Т А Р А У
Бiз «кандай да 6ip
максатка жетуге талпынып, сол максатка жету жолын табуга
умтылып»
жаткан кезде
проблема
орын алады (Chi & Glaser, 1985, р. 229). Пробле
ма - суракка жауап беру де, шешiм шыгару да, интернетп пайдалана отырып акпарат
iздеу де, жогалган затты табу да, жумыска орналасу да, сабак беру де болуы мYмкiн.
Проблеманы шешу
деп адамдардьщ автоматты турде кол жетшзе
алмайтын максатка
жетуге деген талпынысын айтамыз.
Проблеманын кYрделiлiк денгешне карамастан,
олардын барлыгына ортак ка-
сиеттер болады. Олардын негiзгi тeркiнi проблеманы шешуге талпынган адамнын
казiргi жагдайы мен 6iлiм денгейi, максаты немесе онын кандай максатка талпыны-
сымен тыгыз байланысты. Бiз кей6iр проблеманы шешу Yшiн максатымызды 6iр-
неше усак максатка 6eлемiз, осылайша эр максатка жеке-жеке
жету аркылы н еп зп
максатымызды iске асырамыз. Проблеманы шешу Yшiн мэселе туындай калганда,
бiрнеше усак максатка CYЙене отырып, бiркатар танымдык жэне бихевиоралдык эре-
кеттердi iске асыруымыз керек. Бул проблеманын сипатын eзгертедi (Anderson, 1990;
Chi & Glaser, 1985).
Бул аныктамага CYЙенсек, проблеманы шешу окытудын барлык тYрiне тэн емес
деген корытынды шыгаруга болады. Окушылар дагдыларын эбден игерш,
максаты-
на жетуге кемектесетш эрекеттер автоматты турде iске асырылатын жагдайда проб
леманы шешу кажеттгп ез-езiнен жойылады. Окушылар не ютеу керектiгiн 6iлетiн
окытудын теменгi денгей (ете карапайым) кезiнде де проблеманы шешудщ кажет
болмайды. Бул Никовски орта мектебшдеп негiзгi мэселе еду себебi онда муFалiмдер
тестшеуге кажеттг негiзгi дагдыларды дамытуга гана кещл белетш.
Ал окушылар бу-
рын игерген дагдыларын жана дагдымен байланыстыра отырып колданатындыктан,
проблеманы шешу барлык мектепте 6елгiлi 6iр денгейде орын алады.
Проблеманы шешу дагдыларын дамытуга болады. Кейбiр курылгыларды (мысалы,
тырма) жас балалардын колдана алуы да проблеманы шешуге кемектеседi (Keen, 2011).
Балалар есейе келе а6страктiлi сипаттардан герi, накты визуалды сипаттар мен емiрден
алынган суреттердi кептеп пайдалана бастайды (Moreno, Ozogul, & Reisslein, 2011).
Тарихи кезкарастар
Бул белiмде проблеманы шешуге катысты «байкап керу мен кателштер» жэне
«инсайт» деп аталатын екi тарихи кезкарастын казiргi танымдык кезкарастарга эсерi
жайында айтамыз.
Байцап квру ж эне цателш тэсыи
Торндайктын (1913b) мысыктарга жасаган зерт-
теуi (3-тарау) кезiнде туындаган б£р мэселе бар еда. Ол -
тордан калай шыгудын ама-
лы. Торндайк буны
жүктеу/скачать 18,62 Mb.
