Ғ. Н.Қисметова Ағылшын тілі грамматикасы

курделі бастауыш 
құрамында
машина жүргізу.
3. толықтауыш 
А)тура 
Б) жанама
A) The car needs repairing
B)  They  spoke  about  their 
traveling to the north.
Машинаны 
жөндеуді 
қажет 
етеді. 
Олар 
солтүстікке  жол  сапар 
туралы айтты.
4. анықтауыш
There  are  different  ways  of 
obtaining this substance.
Бұл 
затты 
алудың 
әртурлі жолы б а р .
5. пысықтауыш
After  receiving  good  results 
they stopped experiments.
Жақсы  қортынды  алып 
олар 
эксперементті 
токтаты.
Қорытынды:
1)  Бастауыш, атаулы  курделі  баявдауыш құрамы іура толықтауыш 
ретінде  герундия  зат  есім  немесе  тұйық  етістік  арқылы 
аударьшады.
2)  Жанама 
толықтауыш  функциясында  герундий  зат 
есіммен 
немесе багыныңқы сөйлеммен аударьшады.
3)  Пысықгауыш  функциясында  герундий  зат  есіммен,  көсемше 
немесе  багыныңқы сөйлеммен аударьшады.
4)  Құрмалас  герундий  нысандары  жиі  багыныңқы  сөйлеммен 
аударьшады.
Мысалы: I know of his having been appointed a new job.
Оның жаңа жұмысқа тагайындалганы мен білемін.
Есімше (The Participle).
Агылшын  тілінде  есімше  етістіктің  жіктелмеген  формасы. 
Агылшын есімшесі сөйлемде аныкгауыштың немесе пысықтауыштың 
қызметін атқарады.
Есімше формалары.
Өзінен  кейін  тура  толықтауышты  қабьшдайтьш  етістіктердің 
негізгі  етісте  екі  есімше  формасы  және  ырықсыз  етісте  үш  есімше
Present
asking
being asked
Past
-
asked
Perfect
having asked
having been asked
Өзінен  кейін  тура  толықгауышты  қабылдамайтын  етістіктердің  тек 
негізгі етісте ұш есімше формасы бар.
37

Есімшенін жай формалары.
Есімшенің жай формаларының жасалуы.
Present Participle Active.
Present  Participle  Active  етістіктің  инфинпитив  формасына  (to 
бөлшегінсіз) -in g  жалғауын жалғау арқылы жасалады. 
to read оқу reading оңып жатырган. 
to buy сатып any, buying сатып апып жатырган.
Past Participle Active  жэне Passive.
Past  Participle  Active 
жэне  Passive  дұрыс  етістіктердің 
инфинитив формасына -ed  жалғау аркылы жасалады. 
to ask сұрау  asked сұраған, сұралған.
Past Participle бұрыс етістіктерден әртүрлі жолмен жасалады. 
to give  беру  given 
to send  жіберу  sent 
to buy  сатып any  bought
Not болымсыз бөлшегі есімшенің алдына қойьшады: 
not asking -  сұрамай,  not sold  - сатылмаған, т.б.
Есімшенің жай ф ормалары ныц қолданылуы.
Present Participle Active:
I. Анықтауыш  функциясын атқарады .
1) Зат есім алдында.
The rising sun was hidden by the clouds.
Көтерілген күнді бұлттар жапты.
2)  Зат  есімнен  кейін.  Present  Participle  баяндауыш  етістікпен  катар 
жүрген істі білдіреді.
The boy playing in the garden is my sister’s son.
Бақта ойнап жүрген бала менің апамның баласы.
П. П ы сы қтауы ш  функциясын атқарады .
1) Мезгіл пысықтауыш.
Waiting for a tram, I saw Peter.
Трамвайды күтіп тұрып, мен Петрді көрдім.
2) Себеп-салдар пысықгауыш.
Knowing English well, he translated the article without a dictionary. 
Ағылшын тілін жақсы біліп, ол мақаланы сөздіксіз аударды.
3) Қимыл-сын пысықтауыш.
He walked down the road limping.
38

Ол ақсактал жолмен жүрді.
Past Participle Passive анықтауыш функциясын аткарады.
А) Зат есім алдында.
A broken cup lay on the table.
Сынған кесе үстелде жатты.
Б) Зат есімнен кейін.
All books taken from the library must be returned next week.
Кітапханадан  алынған  барлық  кітаптар  келесі  жұмада  қайтарылуы 
керек.
Есімшенін күрделі формасы.
Perfect Participle Active  жасалуы және қолданылуы.
Perfect Participle Active  Present Participle формасындағы көмекші 
етістік  to  have  жэне  Present  Рапісіріеформасындағы  негізгі  етістік 
фрқылы жасалады (having asked). Perfect Participle Active  баяндауыш- 
етістік  көрсететін  іске  дейін  аяқгалған  істі  көрсетеді  жэне  себеп- 
салдар және мезгіл пысықтауыш функциясын атқарады.
Having lost the key, he couldn’t enter the room.
Кштін жоғалтып алып ол бөлмеге кіре алмады.
Объекті септік осы шақтың есімшесімен қүрылымы.
Сезім  мүшелері  арқьшы  қабылдауды  білдіретін  етістіктерден  to 
see-көру,  to  watch-қарау,  to  notice  -байкау,  to  һеаг-есту,  to  feel-свзу,  - 
кейін 
объекті 
септік 
осы 
шактың 
есімшесімен 
қүрылымы 
қолданылады. Ол объектік септігі есімдік немесе жалпы септіктегі зат 
есім  мен  осы  шақтың  есімшесі  (Present  Participle)  байланысын 
көрсетеді.
I saw him running. Мен оның жүгіргенін көрдім.
«Объектік  септік  инфинитивпен»  қүрылымы  аяқталған  істі 
көрсетсе,  «объектік  септік  есімшемен»  кұрылымы  істеліп  жатырған 
істі көрсетеді.
I  saw  him  crossing  the  street.  -  Мен  оның  көшені  кесіп  өтіп  бара 
жатырғанын  көрдім.  I  saw  him  cross  the  street.  -  Мен  оның  көшені 
кесіп өткенін көрдім.
Үстеу (The Adverb).
Іс-қимылдық  кұй жайын білдіретін сөз табы үстеу  деп аталадьі. 
Үстеу  етістікке  қатысты  және  де  сөйлемде  пысықтауыш  қызметін 
атқарады.
He walks quickly. Ол жылдам жүреді.
I didn't see him yesterday.  Мен оны кеше көрген жоқпын.
39

Үстеуді мағынасына қарай топтау және оның сөйлемдегі орны.
Мекен үстеулер.
Мекен  үстеулерге 
келесі  сөздер  жатады:  һеге-осында,  there- 
онда, where-қайда, somewhere, anywhere-бір жерде, nowhere-em жерде, 
elsewhere-бір жерде,  басқа жақта,  far-элыс,  пеаг-жақын,  inside-ішінде, 
outside-сыртында, аЬоуе-жогарыда, below-төменде.
We saw beautiful flowers there. Біз ана жақтан әдемі гүлдерді көрдік.
He  went  somewhere  on  Sunday.  Ол  жексенбі  күні  бір  жерге  барып 
келді.
Мезгіл үстеулер.
1) Мезгіл үстеулерге  келесі сөздер жатады:  always-эрқашан, кашанда, 
often-жиі, seldom-сирек, ever-бір уақытта, күндердің күнінде, never-em 
уақытта,  ешкашанда,  just-қазір  ғана,  already-енді,  элдекашан,  still- 
тағы, элі, soon-жақын арада, шапшаң, usually-әдетте.
He always comes early.  Ол әрқашанда ерте келеді.
2)  Келесі 
үстеулер 
сөйлемнің  басында  немесе  сөйлемнің  соңында 
тұрады:  today- 
бүгін, 
tomorrow-ертең,  yesterday-Keme,  afterwards- 
аяғында,  sometimes- 
кейде,  then-сол 
уақытта, 
сол  кезде,  сонда,  онда, 
now- қазір, енді.
I  shall  go there  tomorrow,  Tomorrow  I  shall  go there.  Мен  сонда  ертең 
барамын.
I go there sometimes. Sometimes I go there. Мен сонда кейде барамын.
3)  Келесі  сөздер  ереже  бойынша  сөйлемнің  соңында  түрады:  lately- 
соңғы  уақытта,  recently-  жакында,  жақын  арада,  before-  бұрын, 
бүрыңғы, ілгері уақытга, since- содан бері.
I have seen this film before. Мен бүл фильмді бүрын көрдім.
I have not been there lately. Мен соңғы уақытта сонда болған жоқпын.
Мөлшер үстеулер.
Мөлшер  үстеулерге  келесі  сөздер  жатады:  very-өтв,  тым,  аса, 
too-aca, өте,  so- сондай, rather-әжептәуір,  едәуір, almost,  пеагіу-дерлік, 
hardly,  scarcdy-әрең,  much,  far,by  far-анағүрлым,  едэуір,  quite-мүлдв, 
not at all-мүлде басқа, much-көп, little- аз.
He is very old.  Ол өте карт кісі.
This story is rather interesting. Әңгіме едәуір кызыкты.
I could hardly understand him. Мен оны әрең түсіндім.
40

Қимыл -  сын үстеулер.
Қимыл  -   сын  үстеулерге  келесі  сөздер  жатады:  well-жақсы,  fast, 
quickly-тез, slowly-акырын, бәсең, quietly-тыныш, қозғалмай, асықпай, 
жай, еаяііу-оңай, жеңіл.
He walked slowly.  Ол ақырындап жүрді.
The sun shines brightly. Күн сәулесін төгіп түр.
Үстеулердің шырайлары.
1)Бір буынды үстеулер салыстырмалы шырайларды  қүрастырғанда-ег 
жұрнагы 
қосылады, 
ал 
күшейтпелі 
шырайларға-est 
жүрнағы 
қосылады.
Fast-  тез 
faster-тезірек 
fastest-ете тез
Late-кеш 
later-кештеу 
latest-өтв кеш
Soon-шапшаң 
sooner-шапшаңырақ  soonest-бэрінен шапшаң
Early-ерте 
еагііег-ертерек  earliest-өтс ерте
2)Сын  есімнен  -1у  жүрнағын  жалғап  жасалған  үстеулердің, 
салыстырмалы  шырайында  more  деген  сез  тұрады,  ал  күшейтпелі 
шырайларда сын most деген сөз тұрады.
Clearly -түсінікті 
more clearly- түсініктірек  most clearly-  бәрінен 
түсінікті.
Correctly-дұрыс  more correctly-өте дүрыс 
most 
correctly-бәрінен 
дұрыс
3)Бүл үстеулерді жаттап алу керек:
well-жақсы 
Ьейег-өте жаксы 
best-бәрінен жаксы
badly- жаман 
worse-ere жаман 
worst-бэрінен жаман
much-көп 
тоге-көптеу 
most-бэрінен көп
little-аз 
less-аздау 
least-бэрінен аз
far -алыс 
farther-алысырақ 
farthest-бәрінен алыс
Көмекші сөздер (The Preposition). Көмекші
Сөйлемдегі  зат  есімнің  басқа  сөздерге  қатысын  көрсететін 
көмекші сөздер предлогтар деп аталады.
About.
1)  Көмекші  сөз  about -  жуық,  жуықтан,  шамалап,  шамасында,  жуык> 
шамамен, туралы деп аударылады.
He  told  us  about  his  trip  to  the  south.  Ол  ощүстікке  сапары  туралы 
әңгімелеп берді.
It is about five o’clock.  Қазір сагат шамамен бес.
41

Above.
2) Көмекші сөз Above -  жоғары, астам, артық деп аударылады.
The temperature was above zero.  Температура нөлден жоғары болды. 
There were above 200 people. 
Онда 200 астам  адам болды.
Across.
3) Көмекші сөз Across -  көлденен арқылы  деп аударылады.
The boy ran across the street. 
Бала көшені кесіп жүхіріп өтгі.
Put this log across. Мына бөренені көлдеңінен қой.
After.
4) Көмекші сөз 
After -  кейін деп аударылады.
He  continued  his  work  after  dinner.  Ол  өзінің  жұмысын  түстен  кейін 
жалғастьфды.
Shut the door after you, please.  Өзіңнен кейін есікті жаіппы, өтінемін. 
Against
5) Көмекші сөз Against -  қарсы деп аударылады.
We were against it -Б із бұған қарсы болдық.
Along.
6) Көмекші сөз Along -  бойлай, жағалай деп аударылады.
Let us walk along the shore.  Жаға бойымен жүрейік.
Among (Amongst).
7)  Көмекші сөз Among -арасында  деп аударылады.
The work was divided among four children.  Жұмыс торт балаға бөлінді.
A t
8) Көмекші сөз At -маңында, жанында, қасында деп аударылады.
He lives  at the club — Ол клубтың жаңында тұрады.
She is sitting at the window.  Ол терезенің қасында отар.
Before
9) Көмекші сөз Before -  дейін, шейін, алдында, алды деп аударьшады. 
We  shall  have  a  walk  before  dinner. 
Біз  түскі  тамақтың  алдында 
серуендейміз.
Не sat before me.  Ол менің алдыма отырды.
Behind.
10) Кемекші сөз Behind -артында,  артынан деп аударьшады.
He sat behind me.  Ол менің артымда отырды.
42

Below.
11) Көмекші сөз Below -  астына, астында, томен деп аударылады.
The temperature was below zero.  Температура нөлден төмен болды.
Beside.
12) Көмекші сөз Beside -қасында деп аударылады.
He was sitting beside me. Ол менің қасымда отырды.
Between.
13) Көмекші сөз Between -арасында деп аударылады.
The  Mediterranean  Sea  is  between  Europe  and  Africa.  Жерорта  теңізі 
Еуропа мен Африканың арасында орналасқан.
By.
14)  Көмекші  сөз  By  ырықсыз  етістегі  етістіктен  кейін  істі 
атқарушыны  айтқанда,  іс-уақытын  көрсеткенде  қолданылады жэне  - 
мен, -пен жалғауларымен, таман деп аударылады.
“Anna Karenina” was  written by T olstoi.  «Анна Каренинаны»  Толстой 
жазды.
Can  you finish the  work  by  6  o'clock?  Сіз  бұл жұмысты  сағат  алтыға 
таман бітіресіз бе?
Down.
15) Көмекші сөз Down -  астында, төменде, деп аударылады.
He went down the stairs. Ол баспалдақпен төмен түсті.
During.
16)  Көмекші сөз During кезінде, бойы деп аударылады.
During the year he has made great progress.
Жыл бойы ол үлкен табыстарға жетті.
Except
17) Көмекші сөз Except басқа,  қоспағанда деп аударылады.
Everybody is ready except you.
Сізден басқасы бәрі дайын.
For.
18) Көмекші сөз For үшін, арналған, артынан  деп аударылады.
He will do it for you.
Ол осыны сіз үшін істейді.
I sent him for the doctor.
Мен оны дәрігерге жібердім.
43

From .
19)  Көмекші  сөз  From   -нан  ,  -нен,  -дан,  -ден,  -тан,  -тен,  -деп 
аударылады.
I shall stay in the library from five till seven.
Мен кітапханада бестен жетіге дейін боламын.
In.
20) Көмекші сөз -  In мерзімді, мезгілді көрсеткенде айтылады. (да, де, 
та, те)
In January. Қаңтарда.
They will arrive in May. Олар мамырда келеді.
He will return in a week. Ол бір жұмадан кейін келеді.
Off.
21) 
Көмекші  сөз  Off  -   затгың  бетінен,  бөлініп  алынған  кезде 
қолданылады.
He  took  all  the  things  off  the  table.  Ол  бүкіл  заттарды  үстел  үстінен 
жинады
The cat fell off the roof. Мысық төбеден құлап түсті.
On.
22)  Егер де зат есімдер үстінде немесе үстіне деген жағдайда көмекші 
соз 
On  қолданылады,  сонымен  қатар 
күн  аттары,  күн  жатысы 
алдында колданылады:
The telegram is lying on the table. Жедел хат үстелдің үстінде жатыр.
I was there on Tuesday. Мен онда сейсенбі күні болдым.
We  returned to Moscow  on  the 1st of September.  Біз  Мәскеуге  бірінші 
қыркүйекте қайтып оралдық.
O ut of.
23) Көмекші сөз Out бір  нәрсенің ішінен бағытты көрсету мақсатында 
колданылады.
He walked out of the house. Ол үйден шықгы.
He ran out of the гоот.Ол бөлмеден жүгіріп шықты
Over.
24) Көмекші сөз Over -жоғары, үстінде.жоғарыдан деп аударылады. 
An air plane flew over the town. Қаланың үстінен ұшақ үпплтт шықты. 
There  were  over  a  hundred  people  at  the  meeting.  Жиналыста  жүзден 
астам адам болды.
44

P a s t
25) Көмекші сөз Past, қасынан, жанынан деп аударылады және уақыт 
туралы айтылғанда кейін деген мағынада пайдаланылады.
He walked past the house-Ол үйдің қасынан өтіп кеггі.
It is half past Иігее.Қазір сағат үш жарым.
Round (Around).
26)  Көмекші  сөз  Round  (Around)  -айнала,айналасында  деп 
аударылады.
There are many flowers around the house.Үйдің айналасында көп гүлдер 
бар.
The  door  is  locked,  you  will  have  to  go  round.  Есік  жабык,  сізге  үйді 
айналып өтуге тура келеді.
Since.
27)  Көмекші  сөз  Since  мезгіл  үстеумен  қолданылады:  since  when- 
қашаннан бері, since then-содан бері.
He  left Moscow last year and  I  have  not seen him  since-Ол  өткен жылы 
Мәскеуден кетіп қалды және мен оны содан бері көргенім жоқ.
Through.
28) Көмекші сөз Through -арқылы, ішімен деп аударылады 
He was walking through the forest-Ол орман аркылы келді.
ТШ 
(Until).
29) Көмекші сөз Till (ипШ)-дейін, шейін деп аударылады.
П1 stay here till (until) Monday. Мен дүйсенбіге дейін осында қаламын.
I  shall  work  from  nine  to  (till)  three.  Мен  сағат  тоғыздан  үшке  дейін 
жұмыс істеймін.
To.
30)  Егер де сөйлемде бағыт көрсетілсе.онда көмекші сөз То 
қолданылады.
They went to the Crimea. Олар Қырымға кетті.
He came to the meeting at 5 о'с1оск.Ол жиналысқа сағат бесте келді.
Towards.
31)  Көмекші сөз Towards -қарай, бағытында деп аударылады.
45

He was walking towards the sea. Ол теңізге карай бара жатырды.
The  ship  sailed  towards  the  south.  Кеме  оңтүстікке  карай  жүзіп  бара 
жатырды.
Under.
32) Көмекші сөз U nder -  астында деп аударылады.
He was lying under a tree-Ол агаштьщ астында жатырды.
He put the basket under the table.On кәрзеңкені үстелдің астына қойды.
Up.
33)  Көмекші сөз Up -  жоғары, өрге деп аударылады.
He went up the stairs.Ол баспалдақпен жоғары көтеріліл кетгі.
The steamer sailed up the river. Параход өзенмен жоғары қарай жүзді.
Одағай. (The Interjection).
Одағайлар  адамның  көңіл  күйін,  ішкі  сезімін  білдіру  үшін 
қолданылатын  сөздер.  His  father,  alas,  is  no  better.  Әттең,  оның экесі 
элі жақсы сезінбейді.
Oh! How you frightened me. Ah, мені сондай қоркытып жібердің.
Синтаксис.
1)  Аяқгалған ойды білдіретін сөз тіркестері сөйлем деп аталады.
The sun rises in the east.  Күн шығыстан шыгады.
2)  Сөйлем мүшелері тұрлаулы және тұрлаусыз болып екіге бөлінеді. 
Тұрлаульі  сөйлем  мүшелеріне:  бастауыш  (subject)  және  баяндауыш 
(The Predicate) жатады.
Сөйлемнің 
тұрлаусыз 
мүшелері: 
толықтауыш 
(The 
Object), 
анықтауыш (The Attribute), пысықтауыш (the Adverbial Modifiers).
3)  Сөйлем  құрамына  қарай жай  жэне  құрмалас  болып  екіге  бөлінеді.
Қүрмалас  сөйлемдердің  өзі  сабақтас  жэне  салалас  болып  екіге 
бөлінеді.
The agreement was signed, and the delegation left Moscow, 
елісімге  қол  қойылды  жэне,  делегация  Мәскеуден  кетті.  (салалас
кұрмалас сөйлем)
46

4) Айтылу максатына байланысты сөйлемдер 4 түрге бөлінеді.
A) Хабарлы сөйлем (Declarative Sentences).
The library is on the second floor. Кітапхана екінші қабатга.
Б) Сұраулы сөйлем (Interrogative sentences)
When did you come? Сіз қашан келдіңіз?
B) Бұйрықгы сөйлем (Imperative Sentences)
Open the door, please. Есікті ашыңызшы.
Г) Лепті сөйлем (Exclamatory Sentences)
What a nice girl! Қандай сүйкімді кыз!
СӨЙЛЕМ  МҮШ ЕЛЕРІ 
(Parts of the Sentence)
Бастауыш.
Бастауыш сөйлемде Кім? Не? Деген сұраққа жауап береді.
The lesson has begun-Сабақ басталды.
She has come.  Олкелді.
Бастауыш it. 
. . .
Ағылшын тіліндегі жаксыз  сөйлемдерде бастауыш it- есімдіп аркылы 
көрсетіледі.
A) Табиғат кұбылыстарын хабарлағанда.
It is winter. Қыс.
It is hot. Ыстық.
Б) Етістіктер арқьілы ауа райын көрсеткеде: to rain, to snow, to freeze.
It often snows in February. Ақпанда жиі қар жауады.
It is raining (now).  (Қазір) жаңбыр жауып тұр.
B) Сөйлемдерде уакыт жэне қашыктык туралы айтылғанда
47

It is morning. Таң (таңертең)
It is five o'clock. Сагат бес.
It is not far to the river. Өзенге дейін алыс емес.
Баяндауыш.
(The Predicate).
Баяндауыш  не  істеп  жатыр?  не  істеліп  жатыр?  бұл  не?  бұд 
қандай? кім бұл ? деген сұрақтарға жауап береді.
Баяндауыш  жай  (The  Simple  Predicate)  және  күрделі  (The Compound 
Predicate)  болады.  Күрделі  баяндауыштың  өзі  атаулы  күрделі  жэне 
етістік күрделі  баяндауыш болып екіге бөлінеді.
Жай баяндауыш. (The Simple Predicate).
Жай  баяндауыш  етістік  арқылы  жеке  формада  эртүрлі  шақта, 
етісте  және  райда  қолданылған  етістіктің  жіктелген 
ф о р м а с ы м е н  
көрсетіледі.
They live in the south. Олар оңтүстікте тұрады.
Күрделі атаулы баяндауыш.
Күрделі атаулы баяндауыш етістік “to be” аркылы жасалынады.
The day was cold. Күн салқын болды.
The glass is broken. Стакан сынып қалды.
He is a doctor. Ол дәрігер.
Күрделі етістікті баяндауыш.
Күрделі  етістікті  баяндауыш  сөйлемде  модаьдық  етістік  және 
инфинитив  арқылы көрсетіледі.
You must go there. Сіз сонда баруыңыз кажет.
I have to get up early.  Мен ерте тұруым керек.
He can do it. Ол бұны істей алады.
Сөйлемнің түрлаусыз мүшелері.
Толықтауыш (The Object).
Толықтауыш тура жэне жанама болып екіге бөлінеді.
Тура толыісгауыш.
(The Direct Object).
Тура  толықгауыш  кімді?  Не?  деген  сұрақтарға  жауап  береді.
Тура толықтауыш сөйлемде зат есім жэне есімдік арқылы көрсетіледі-
48

He  bought  a  radio-set  yesterday.  Кеше  ол  радио  қабылдағыш  сатып 
алды.
Жанама толыктауыш  (The Indirect object).
Жанама  толықгауыш  көмекші  сөздер  жэне  көмекші  сөздерсіз  болып 
бөлінеді. Көмекші сездерсіз жанама толықгауыш кімге деген сұраққа, 
көмекші  сөздер  жанама толықтауыш  кім  іуралы?  about  whom?  about 
what?  не  туралы?  with  whom?  кіммен?  for  whom?  кім  үшін?  Деген 
сұрақтарға жауап береді.
Мысалы: Не gave the boy a book.  Ол балаға кітап берді.
We  spoke  about  our  work. 
Біз  өз  жұмысымыз  туралы 
сөйлестік.
Анықтауыш (The attribute).
Анықтауыш  қандай?  кімдікі?  неше?  қанша?  деген  сұрақтарға 
жауап  береді.  Анықтауыш  сөйлемдерде  сын  есім,  есімше,  сан  есім, 
есімдік жэне зат есіманықтауыш болады.
I received on important letter yesterday. Мен кеше маңызды хат алдым. 
The  second  lesson  begins  at  eleven  o'clock.  Екінші  сабақ  сағат  11-де 
басталады.
Пысықтауыш (Adverbial Modifiers).
Пысықтауыш  қалай?  қашан?  неге?  не  үшін?деген  сұрақгарға 
жауап береді.
Пысықтауыш сөйлемдерде көрсетеді:
1) Мезгіл.
She will come soon.  Ол жақын арада келді.
2) Мекен.
I found him in the garden. Мен оны бақган таптым.
3) Қимыл-сын.
He spoke slowly. Ол жай сөйледі.
4) Себеп-салдар.
I  came  back  because  of  the  rain.  Жаңбыр  жауғандыкган  мен  каитып 
келдім.
49

5) М ақсат.
I have come to discuss the matter. Мен бұл сұракты талқылауға келдім.
6) Ж алғас жағдайын
He sat at the table reading a newspaper. Ол үстелдің қасында газет оқып 
отырды.
7) Дәрежесін
I quite agree with her. Мен  онымен толық келісемін.
Ж ай сөйлемдер.
Ж ай ж алаң сөйлемдер.
Жалаң сөйлемдер негізгі тұрлаулы мүшелерден тұрады 
The girl stopped. Қыз тоқтап қалды.
Ж ай жайылма сөйлемдер.
Сөйлемде  тұрлаулы  мүшелерден  басқа  бір  немесе  бірнеше 
тұрлаусыз  мүшелер  болған  жағдайда  сөйлем  жай  жайылма  сөйлем 
деп аталады.
The girl stopped at the gate. Қыз қақпаның касына тоқталды.
The little girl took the book. Кіппсентай кыз кітапты алды.
Хабарлы сөйлем.
(Declarative sentences).
Хабарлы  сөйлем  эңгімелесушіге  немесе  оқырманға  бір  нэрсені 
хабарлау үшін қолданылады.
Ағылшын  тіліндегі  хабарлы  сөйлемдегі  сөйлем  мүшелерінің  орын 
тэртібі:
1)  Бастауыш,  2)Баяндауыш,  3) Толықгауыш, 
4) Пысыкгауыш 
I 
received 
a letter 
yesterday
Мен 
кеше 
хат 
адцым.
Толықтауыштың  сөйлемдегі орны.
Сөйлемде  толықгауыш  келесі  сөз  тәртібімен  тұрады:  а)  тура 
толықтауыш сөйлемдерде етістіктен кейін тұрады.
Мыс: I bought a radio-set. Мен радио кабылдагыш сатып алдым.
50

б)  Көмекші  сөздерсіз  жанама  толыктауыш  сөйлемдерде  етістіктің 
жэне тура толықтауыштың арасында тирады.
I send my father a telegram. Мен әкеме жеделхат жібердім.
в)  Көмекші  сөздер  жанама  толықтауыш  тура  толықтауыштан  кейін 
тұрады.
I  receivrd  a  telegram  from  my  father.  Мен  кеше  экемнен  жедел  хат 
алдым.
Сөйлемдегі пысықтауыштың орны.
Сөйлемдерде пысықтауыш келесі сөз тәртібімен тұрады.
а)  Қимыл-сын  пысықтауыш  сөйлемдерде  толыктауыштан  кейін 
тұрады.
I  have  read  the  letter  with  great  pleasure.  Мен  хатты  рақаттанып 
оқыдым.
б) Мекен пысықтауыш қимыл-сын пысықтауыштан кейін тұрады..
I met him by chance at the theatre. Мен оны кездейсок театрдан көрдім.
в)  Мезгіл  пысықтауыш  сөйлемдерде  мекен  пысықтауыштан  кейін 
тұрады, яғни сөйлемнің соңында тұрады.
I met him in the park on Sunday. Мен оны жексенбіде паркте көрдім.
Хабарлы болымсыз сөйлем.
Ағылшын  тілінде  болымсыз  сейлемдер  “not”  шылауы  арқылы 
жасалады.  “по£”баяндауыштың  кұрамына  кіретін  көмекші  немесе 
модальдық етістіктен кейін қойылады.
She is not working in the garden.  Ол бакта жұмыс жасап жатқан жоқ. 
He will not do it. 
Ол бұны жасамайды.
He does not live there. 
Ол онда тұрмаиды.
They did not write a letter to him.  Олар оған хат жазған жоқ.
Сүраулы сөйлем.
Interrogative sentences.
Сүрақтар  арнайы  жэне  жалпы  болып  екіге  бөлінеді.  Жалпы 
сұрақтар көмекші немесе модальдық етістіктеден басталады.
Did you see him yesterday? Сіз оны кеше кердіңіз бе?
51

Арнайы сұрақта сөйлемдер сұраулы сөз арқылы кұрастырылады. 
When did you go there? Сіз сонда қашан бардыңыз.
Жалпы сұрақтар (General questions).
Жалпы  сұрақта  көмекші  немесе  модалдық 
бастауыштың алдында тұрады.
етістіктер
Do you speak French?
Yes, I do.
No, I don’t.
Сіз 
французша 
сөйлейсіз бе?
Иә
Жоқ
Can you swim?
Yes, I can.
No, I can’t
Сіз жүзу білісіз бе?
Иә
Жоқ
Арнайы сүрақтар (Special questions).
Арнай сұрақтар сұраулы сөздерден  басталады:  who? кім? what? 
which? кандай?  He?
When?  Қашан? Where? Қайда?  Why? Here?  How? Қалай?  How  much? 
Henie?how long? Қандай ұзақ?
Арнайы  сұракта  көмекші  немесе  модальдық  етістіктер  алдында 
көмекші (what, when, where, why) сездер тұрады.
What did she tell you? Ол сізге не айтты?
Бұйрықты сөйлем. (Imperative sentences).
Бұйрық  сөйлемдер  бұйрықты,  өтініпггі,  кеңесті  білдіреді- 
Бұйрықты  сөйлемдер  болымды  жэне  болымсыз  болады.  Бұйрык 
сөйлемдер баядауыштан басталады.
Open the book. Кітапты ашыңызшы.
Өтінішті сұраулы сөйлемдер (will, would арқылы көрсетіледі.)
Will you help me? Көмектесіп жібересіз бе?
Won't you open the window? Терезені ашып жібересіз бе?
Лепті сөйлем.
(Exclamatory sentences)
Егер  айтылатын  ой  тандануды,  шаттануды,  наразылықгьі 
білдіретін  болса,онда  хабарлы,  сұраулы,  бұйрықты  сөйлемдер  леттп 
сөйлем бола алады.
52

Have  you  ever  seen  such  weather!  Сіз  мұндай  aya  райын  кашан  да 
болса көрдіңіз бе!
Құрмалас сөйлемдер.
Құрмалас  сөйлемдер  екі  немесе  бірнеше  жай  сөйлемдерден 
түрады.  Құрмалас  сөйлемдер  екі  түрлі  болады:  салалас  (Compound 
Sentences) жэне сабақтас (Complex Sentences)
Салалас кұрмалас сөйлем.
(The Compound Sentences)
Салалас  сөйлемдер  екі  тең  дәрежедегі  жай  сөйлемдерден 
кұрастырылады.
I came home early, but he remained to the end of the concert.
Мен үйге ерте келдім, ал ол концерт біткенше қалды.
Сабақтас сөйлем.
(Complex Sentences).
Құрамындағы жай сөйлемдердің бірінің баяндауышы тиянаксыз 
болып  екінші  сөйлемге  багына  байланысқан  кұрмалас  сөйлем 
сабақтас  курмалас  сөйлем  деп  аталады.  Тиянақты  тұрған  сөйлемді 
басыңқы, ойды толық аяқтап тұрған сөйлемді бағыңқы деп атаиды.
Бағыныңқы сөйлемнін түрлері.
Бағыныңқы  сөйлем  құрмалас  сөйлемде  белгілі  бір  сөйлем 
мушесінің функциясын атқарады.
Сөйлем мүшелері 
Бағыныңкы сөйлемдер.
Бастауыш 
Бастауыш багыныңқы сөйлемдер.
What is interesting?
Қызықгы не?
This book is interesting 
What you say is interesting
Бул кітап қызықты. 
Сіздің айтқаныңыз қызықгы?
Бастауыш бағыныңқы сөйлем.
(Subject Clauses).
Бастауыш  бағыныңқы  сөйлемдер  келесі  сұрақтарға  жауап 
береді.-Who?  Кім?  What?  Не?.Басыңқы  сөйлем  бағныңқы  сөйлеммен 
келесі жалғаулықтар: that- сондай, whether, if-ба, бе, па, пе, ма, ме.
53

Жэне шылаулы үстеүлер  арқылы байлынысады:  who- кім?
Whose-кімнің
What-не
Which-қандай
When-кашан
Where-қайда
How- қалай
Why- неге
That he has refused to help you is very strange.OHbiH сізге көмектесуден 
бас тартқаны өте өкінішті.
Баяндауыш  бағыныңқы сөй лем .
(Predicative Clauses).
Баяндауыш  багыныңқы  сөйлемдер 
келесі  сүрақтарға  жауап 
6epefli:what is the subject? Бастауыш не?
Мысалы: What is the subject like?  Бастауыш мағынасы калай?
Толыктауыш  бағы ны цқы  сөйлем.
(Object Clauses).
Толықгауыш  бағыныңқы  сөйлемдер  келесі  сүрақгарға  жауап 
береді: what?«e?about what? не туралы? F o r w hat? Неге? He үиіін?
Мысалы:  Не told us that he felt ill.
Ол өзінің ауырып отырғанын бізге айтты
Төл және төлеу сөз.
(Direct and indirect speech).
Егерде біреудің сөзін сезбе-сөз басқа біреу айтып берсе, оны төл 
сөз  деп  атаймыз.Ал  біреудің  сөзін  сөзбе-сөз  айтпай,  оның  тек 
мазмұнын айтса бүл төлеу сөз деп аталады.
Direct  speech 
Indirect speech
He  has just  said,  Peter  will  come  on  Sunday”  He  has just  said that Peter
will come  on 
Sunday
Ол жаңа айтты “Петр жексенбіде келеді” 
Ол Петрдің жексенбіде
келетінін жаңа айтты.
54

Бүл 
сөйлемдер 
келесі 
сұрақтарға 
жауап 
6epefli:What? 
УіЫсЪЗҚандай?
олар  басыңқылы 
сөйлемдермен  келесі  жалғаулық  сөздер  арқылы 
байланысады:
Есімдіктер  -  who?  кім? 
whom?  кімді?  whose?  кімнің?  which? 
that?
Және үстеу сөздер: 
when? Қашан?where? цайда?
Мысалы: The man who  was here yesterday is a painter.
Кеше мұнда болтан адам  суретші.
I have found the book which I was looking for.
Мен іздегеп жүрген  кітапты тауып алдым.
Пысықтауыш бағыныңқы сөйлем.
Adverbial Clauses
Пысықтауыш  бағыныңқылы  сөйлемдер 
мағынасына  қарай  келесі 
пысықтауыш сөйлемдерге бөлінеді.
1.  Мезгіл
2.  Мекен
3.  Себеп-салдар
4.  Нәтиже
5.  Қимыл-сын
6.  Қарсылықты
7.  Мақсат
8.  Шартты
Мезгіл бағынынкы сөйлемдер.
(Adverbial clauses of time)
Мезгіл бағыныңқы сөйлемдер келесі сұрақтарға жауап береді.
When?  Қашан?  Since  when?  Қашаннан  бері?  How  long?  Қандаи 
үзац?
б
¥
л
  сөйлемдер  басыңқы  сөйлемдермен  келесі  жалғаулықтар  арқылы 
байланысады.
Аныктауыш бағыныңқы сөйлемдер.
“Attributive clauses”
55

When?  цсаиан?
 W hile  сол  екі  арада,  as  ңалайда, мүмкіндігінше,  after 
-кейін,
 before -  дейін,  till, untill -  дейін,  since, as soon as..
Мекен бағы ны цқы  сөйлемдер.
(Adverbial clauses of place).
Мекен  бағыныңқы  сөйлемдер  келесі  сұрақтарға  жауап  береді: 
W here?  Қайда?
  From   where?  Қай  жацтан?  Олар  басыңқы 
сөйлемдермен келесі жалғаулық сөздер арқылы байланысады 
Where? Қайда? Wherever,қайда болса да.
Мысалы: He went where the doctor sent him.
Ол дәрігер жіберген жерге барды.
Себеп-салдар бағы ны нкы  сөйлемдер.
(Adverbial clauses of cause).
Себеп-салдар  багыныңқы  сөйлемдер  Why?  деген  сұраққа  жауап 
береді.  Олар  негізгі  сөйлемдермен  келесі  жалғаулық  сөздер  арқылы 
жалғасады: because, as, since, for.
As there were no porters, we had to carry the luggage ourselves.
Жүк тасушылар болмағандықтан, жүгімізді өзімізге алып жүруге тура 
келді.
Қимыл-сын багы ны ңқы  сөйлемдер.
(Adverbial clauses of manner).
Қимыл-сын  бағыныңқы  сөйлемдердің  қимыл-амалы  how? 
(қалай) деген сұракка жауап береді.
Олар  басыңқы 
сөйлемдер  мен  келесі  жалғаулық  сөздер  арқылы 
байланысады.as, as if, that.
Мыс: You answer as if you did not know this rule.
Сіз мына ережені білмейтіндей жауап бересің.
Нәтиже бағы ны ңқы  сөйлемдер.
(Adverbial clauses of result).
Нәтиже  бағыныңқы  сөйлемдер  басыңқы  сөйлемдермен  келесі 
жалғаулық сөздер арқылы байланысады:  so that, so.
Мыс: He went to the lecture early so that he got a good seat.
Ол лекцияға ерте барғандықтан жаксы орынға отырды.
56

Қарсылықгы  бағыныңқы  сөйлемдер  басыңқы  сөйлемдер  мен 
келесі жалғаулық сөздер аркылы байланысады:
Though  (although),  in  spite  of  the  fact  that,  not  with  -   standing  that, 
whoever, no matter what, no matter how.
Мысалы:Tthough  (although)  it  was  only  nine  o’clock,  there  were  few 
people  in  the  streets-Сағат  тоғыз  болғанына  қарамастан  көшеде адам 
аз болды.
Мақсат бағыныцқы сөйлемдер.
(Adverbial clauses of purpose).
Мақсат  бағыныңқы  сөйлемдер 
what  for?  (неге?)  for  what? 
(ңандай мацсатпен ?) деген сұрақтарға жауап береді.
Мыс: Close the window so that it will be warm in the room.
Бөлмеде жылы болуы үшін терезені жабыңыз.
Шартты бағыныңкы сөйлемдер.
(Adverbial clauses of condition).
Шартты  бағыныңқы  сөйлемдер  басыңқы  сейлемдермен  келесі 
жалғаулық  сөздер  арқылы  байланысады: 
if,  unless,  provided  (that), 
providing (that) on condition (that).
Мыс: If I see him tomorrow, I shall ask him about it.
Мен оны ертең көрсем бұл туралы одан сұраймын.
Conditional sentences.
Шаптгы сөйлемдер.
§17.  Шартты  сөйлемдер  басынкы  сойлемдегі  істің  орындалу 
шартын,  уақытын көрсетеді.  Шартты сөйлемдердің үш  түрі  (реальді, 
күмәнді, жэне реальсіз) бар.
Шартты сойлемдепдін бірінші түрі.
Шартты  сөйлемдердің  бірінші  түрі  келер  шақты  істің  орындалу 
шартын  көрсетеді.  Бағыныңқы  сөйлемде  етістік  Present  Indefinite-Te, 
ал басыңқы сөйлемде Future Indefinite-Te тұрады.
Басыңқы сөйлемнің етістікгі бұйрық райда да түруы мумкін.
Мысалы: If the weather is good, we shall go skiing.
Егер күн жақсы болса, біз шаңгы тебеміз.
Қарсылықты бағынынқы сөйлемдер.
(Adverbial clauses of concession).
57

Ш апггы  сейлемдердін екінші турі.
Осы  немесе  келер  шакта  істің  іске  асуына  күмэн  білдіру  үшін 
қолданылады.
Багыңқы сөйлемнің  етістігі  Past Subjunctive формасында, ал басыңқы 
сөйлемде should/would+Indefinite Infinitive қолданылады.
Мысалы: If the plant landed, they would let us know about it.
Егер ұшақ жерге қонса, олар бізге хабарлар еді.
Ш аппы сейлемдердін ушінші турі.
Шартты  сөйлемдердің  үшінші  түрі  өткен  шақтағы  істің  орындалу 
шартын  көрсетеді.  Реальсіз  шартты  өткен  шақта  көрсету  үшін 
басыңқы 
сөйлемнің  етістігі  —  should,  would+  Perfect  Infinitive 
формасында, ал бағыңқы сөйлем етістігі.
Past Perfect Subjunctive формасында қолданылады.
Мысалы: If the weather conditions had been  favorable, the construction of 
the bridge would have been completed in time.
Егерде  aya  райы  қолайлы  болғанда,  көпір  кұрылысы  уақытында 
аяқталған болар еді.
Тыныс белгілері. (Punctuation marks).
Үтір. (The comma).
Жай сөйлемдегі үтір.
Жай сөйлемде үтір қойылады:
1) Сөйлемдердің бірыңғай мүшелерінің арасында:
Мысалы:Тһеге are many theatres, museums and libraries in Moscow.
Мәскеуде көптеген театрлар, мұражайлар жэне кітапханалар бар.
2) Айкындауыш сөздерді айыру үшін.
Мысалы: Pushkin, the great Pussian poet, was born in  1799.
Пушкин, ұлы орыс поэты,  1799  жылы дүннеге келді.
3) Қыстырма сөздерді айыру үшін.
Мысалы: Fortunately, the fire was discovered before it did much damage. 
Бақытқа карай, өртті үлкен кесел келтірмес  бұрын көрді.
4) Қаратпа сөзді айыру үшін.
Мысалы: Helen, where is my red pencil?
Елена, менің қызыл қарандашым қайда?
5) Күн жатысын жылдан айыру үшін.
Мысалы: The contruct was concluded on the 15-th September,  1961. 
Келісімге  1961  жылы  15 кыркүйекте отырды.
58

Құрмалас сөйлемдегі үтір.
1)  Салалас  құрмалас  сөйлемдерде  үтір  екі  жай  сөйлемнің  арасына, 
шылаудьщ алдынан қойылады.
Мысалы: At last the rain stopped, and the sun come out.
Ақырында жаңбыр жауып болды және күн шықты.
2) Сабакгас қүрмалас сөйлемдер.
A)  Бастауыш,  баяндауыш  жэне  толықтауыш  бағыңқы  сөйлемдер 
үтірмен айырылмайды.
Мысалы: How this happened is not clear to anyone.
Бұның қалай болғаны ешкімге түсініксіз.
B)  Анықтауыш  бағыңқы  сөйлемдер  суреттейтін  жағдайда  үтірмен 
айырылады.
Мысалы: I spoke to my teacher,  who promised to help me.
Маган комектесуге сөз берген мұгаліммен мен сөйлестім.
C)  Пысьщтауыш  бағыңқы  сөйлемдер  басьщкы  сөйлемнін  алдында 
турса, үтірмен айырылады.
Мысалы: If I see him, I shall tell him about it.
Егер мен оны көрсем,  оған бүл жөнінде айтамын.
Нүктелі үтір.(Тһе Semicolon)
Нүктелі үтір салалас көрмалас сөйлемнің кұрамындағы жай 
сөйлемдерді байланыстыратын жалғаулықтар болмаган жағдайда
қойьшады.
He will return from Moscow in June; His sister will stay there another 
month.
Ол Мәскеуден шілдеде оралады; Оның апасы тағы бір айға сонда 
қалады.
Қос иуқте.( The Colon)
Қос нуқте қойылады:
1) Цитата алдында.
2) Төл сөздегі ұзак мәтін алдында.
Мысалы: He said:  “We agree to asept your offer if you reduce the pnce by
10 p.s.”
« Erep сіз бағаны 10 пайзға төмендетсеңіз біз сіздін ұсынысыңызды 
кабылдауга келісеміз» - деді ол.
3) Бірыңғай сөйлем мүшелері алдында.
59

Мысалы: The agreement provides for the delivery of the following raw 
materials: 
cotton, wool, jute and others.
Келесі шикізатарды әкелуді карастырады:  мақта, жүн жэне т.б.
Нүкте.
(The full stop or the period)
Нүкте қойылады:
1) Хабарлы жэне бұйрықгы сөйлемдердің соңында:
Мысалы: The  goods were shipped yesterday.
Заттар кеше тиелді.
Open the window.
Терезені ашыңыз.
2) Қысқарған сөздерді.
Мысалы: Mr.- Mister.  Mrs. — Misstress.
Co. -  Company. 
Ltd. - Limited.
Сдоақ белгісі. (The Note of Interrogation).
Сұраулы сөйлемдердің соңында сұрау белгісі қойылады. 
Мысалы: Where is my red pencil?
Менің қызьш қарындашым қайда?
Jlen белгісі. ( The Note of Exclamation).
Күшті  сезімді  білдіретін  сөйлемдер  соңында  леп  белгісі 
қойылады
Мысалы:  How glad I am to see you  !
Сізді көргеніме қандай Қуаныштымын!
What a building  ! -Қандай тамаша Ғимарат!
Тырнақша ( The Inverted Commas).
Тырнақшалар төл сөздің немесе цитаттаның басында жэне 
аяғында қойлады. Нүкте сөйлем соңында тырнақша алдында қойлады.
He said, “She will come in the evening”.
«Ол кешке келеді»,- деді ол.
Айшықша (Апостраф -  The apostrophe).
Аишықша (апостраф) белгісі  сөздегі  әріптердің 
ж азылмағанын
көрсетеді: it’s -  it is, don’t -  do not, we’re -  we are,  ’phone -  telephone.
Айшыкша  (апостраф)  белгісі  зат  есімдердің  тәуелдік  септігінін
60

жалғауында кездеседі:  ’s,  ’  - Peter’s, boy’s, workers’, boys’.
Дефис немесе сызықша. (The Hyphen)
Қосарланған  күрделі  сөздердің  арасывда  дефис  койылады: 
reading-room  - оқырмандар залы, dark-blue  -  қара-көк.
Жіктеу есімдігініц түрі  to ask. 
Ашык рай (The Indicative Mood).
(The Active Voice).
Presen
t 
1
Indefinite
Continuous
Perfect
Perfect  Continuous
lask 
He asks 
We ask 
You ask 
They ask
I am asking 
He is asking 
We are asking 
You are asking 
They are asking
I have asked 
He has asked 
We have asked 
You have asked 
They 
have 
asked
I have been asking 
He has been asking 
We have been asking 
You have been asking 
They have been asking
Do I ask?
Am I asking?
Have I asked?
Have I been asking?
1 do not ask
I am not asking
I have not asked I have not been asking
1 asked 
He asked 
We asked 
You asked 
They asked
I was asking 
He was asking 
We were asking 
You 
were 
asking
They 
were 
asking
I had asked 
He had asked 
We had asked 
You had asked 
They had asked
I had been asking 
He had been asking 
We had been asking 
You had been askng 
They had been asking
A .
Uid I ask?
Was I asking?
Had I asked?
Had I been asking?
I did not ask
I 
was 
not 
asking
had not asked
I had not been asking

1
 u
tu
re
I shall ask 
He will ask 
We shall ask 
You will ask 
They 
will 
ask
I 
shall 
be 
asking
He 
will 
be 
asking
We 
shall 
be 
asking
You 
will 
be 
asking
They  will  be 
asking
I 
shall 
have 
asked
He  will  have 
asked
We  shall  have 
asked
You  will  have 
asked
They  will  have 
asked
I 
shall  have  been: 
asking
He  will  have  been 
asking
We  shall  have  been 
asking
You  will  have  been 
asking
They  will  have  been 
asking
Shall I ask?
Shall 
I 
be 
asking?
Shall 
I 
have 
asked?
Shall  I  have  been 
asking?
I  shall  not 
ask
I  shall  not  be 
asking
I  shall  not  have 
asked
I  shall  not  have  been 
asking
F
u
tu
re
 
in 
th
e 
P
a
st
I should ask 
He 
would 
ask
We 
should 
ask
You  would 
ask
They  would 
ask
I 
should 
be 
asking
He  would  be 
asking
We  should  be 
asking
You  would  be 
asking
They  would  be 
asking
I  should  have 
asked
He  would  have 
asked
We  should  have 
asked
You would have 
asked
They 
would 
have asked
I  should  have  been 
asking
He  would  have  been 
asking
We  should  have  been 
asking
You  would  have  been 
asking
They  would have been 
asking
I  should  not 
ask
I  should  not  be 
asking
I 
should 
not 
have asked
I 
should  not  have 
asking
62

Ы ры ксы з етістік (The Passive Voice).
Indefinite
Continuous
Perfect
Perfect
Contin
uous
P
re
se
n
t
I am asked 
He is asked 
We are asked 
You are asked 
They are asked
I am being asked 
He is being asked 
We 
are 
being 
asked
You 
are 
being 
asked
They  are  being 
asked
I have been asked 
He has been asked 
We have been asked 
You 
have 
been 
asked
They 
have 
been 
asked
-
Am  I asked?
Am I being asked? Have I been asked?
-
I am not asked
I  am  not  being 
asked
І  have  not  been 
asked
a.
I was asked 
He was asked 
We were asked 
You were asked 
They were asked
I was being asked 
He 
was 
being 
asked
We  were  being 
asked
You  were  being 
asked
They  were  being 
asked
I had been asked 
He had been asked 
We had been asked 
You had been asked 
They 
had 
been 
asked
Was  I asked?
Was 
I 
being 
asked?
Had I been asked?
I was not asked
I  was  not  being 
asked
I had not been asked
-
£
a
£
I shall be asked 
He will be asked 
We shall be asked 
You will be asked 
They 
will 
be 
asked
-
I  shall  have  been
asked
He  will  have  been 
asked
We  shall  have  been 
asked
You  will  have  been 
asked
They will have been 
asked 
-------
63

Shall I be asked?
-
Shall  I  have 
asked?
been -
I  shall  not  be
-
I shall not have been -
asked
asked
I should be asked
I  should  have  been
-
He 
would 
be
-
asked
-
asked
-
He would have been -
We 
should 
be
-
asked
-
asked
-
We 
should
have -
You  would  be
been asked
&
asked
You  would
have
They  would  be
been asked
asked
They  would
have
.9
been asked
U
я
I  should  not  be
-
I  should  not have -
s)
h
asked
been asked
Б ұйры қ рай  (The Im perative Mood) 
(The Subjunctiive Mood).
(The Active Voice).
Бірінші топ
Present Subjunctive
Past Subjunctive
Past Perfect
Subjunctive
I ask
I asked
I had asked
He ask
He asked
He had asked
We ask
We asked
We had asked
You ask
You asked
You had asked
They ask
They asked
They had asked
Екінші топ
Should+Indefinite
Should+Perfect
Infinitive
Infinitive
1 should ask
I should have asked
He should ask
He should have asked
We should ask
We should have asked
You should ask
You should have asked
They should ask
They should have asked
64

Үшінші топ
Should (would) +Indefinite
Should (would) +Perfect
Infinitive
Infinitive
I should ask
I should have asked
He would ask
He would have asked
We should ask
We should have asked
You would ask
You would have asked
They would ask
They would have asked
Ырыксыз етістік  (The Passive Voice)
Біоінші 
топ
Present Subjunctive
Past Subjunctive
Past Perfect 
Subiunctive
I be asked 
He be asked 
We be asked 
You be asked 
They be asked
I were asked 
He were asked 
We were asked 
You were asked 
They were asked
I had been asked 
He had been asked 
We had been asked 
You had been asked 
They had been asked
Ғ.КІНШІ топ
Should+Indefmite
Infinitive
Should+Perfect
Infinitive
I should be asked 
He should be asked 
We should be asked 
You should be asked 
They should be asked
I should have been asked 
He should have been asked 
We should have been asked 
You should have been asked 
Thp.v should have been asked
Үпіінші 
топ 
______________ -
Should (would) +Indefinite 
Infinitive
Should (would) +Pertect 
Infinitive
1 should be asked 
He would be asked 
We should be asked 
You would be asked 
They would be asked
I should have been asked 
He 
would 
have been asked 
We should have been asked 
You would have been asked 
They 
would 
have been asked
65

Жіктеу есімдігінің  түрі  to be.
(The Indicative Mood).
Indefinite
Continuous
Perfect
I am
I am being
I have been
He is
He is being
He has been
We are
We are being
We have been
You are
You are being
You have been
с
They are
They are being
They have been
8
Am  I?
Am I being?
Have I been?
Cu
I am not
I am not being
I have not been
I was
I was being
I had been
He was
He was being
He had been
We were
We were being
We had been
You were
You were being
You had been
They were
They were being
They had been
Л
Was  I ?
Was I being ?
Had I been ?
Оч
I was not
I was not being
I had not been
I shall be
-
I shall have been
He will be
-
He will have been
We shall be
-
We shall have been
You will be
-
You will have been
e
They will be
-
They will have been
3
Shall I be?
-
Shall I have been?
fa
I shall not be
-
I shall not have been
I should be
I should have been
+m
i
101
He would be
-
He would have been
h
We should be
-
We should have been
4>
You would be
-
You would have been
0
They would be
-
They would have been
e
3
5
I should not be
-
I should not have been
66

Бұйрық рай.
(Imperative Mood).
(The Subjunctiive Mood)
Бірінші топ
Present Subjunctive
P ast Subjunctive
Past Perfect
Subjunctive
Ibe
I were
I had been
Hebe
He were
He had been
We be
We were
We had been
You be
You were
You had been
They be
They were
They had been
Екінші топ
Should+Indefinite
Should+Perfect
Infinitive
Infinitive
I should be
I should have been
He should be
He should have been
We should be
We should have been
You should be
You should have been
They should be
They should have been
Үшінші ТОП 
------- —-----
Should (would) -(-Indefinite
Should (would) +Perfect
Infinitive
Infinitive
I should be
I should have been
He would be
He would have been
We should be
We should have been
You would be
You would have been
They would be
They would have been
67

Жіктеу есімдігінің түрі  to have.
Ашық рай  (The Indicative Mood).
Indefinite
Continuous
Perfect
S3
I have 
He has 
We have 
You have 
They have
I am having 
He is having 
We are having 
You are having 
They are having
I have had 
He has had 
We have had 
You have had 
They have had
СЛ
Have I ?
Am I having?
Have I had?
Он
I have not
I am not having
I have not had
I had 
He had 
We had 
You had 
They had
I was having 
He was having 
We were having 
You were having 
They were having
I had had 
He had had 
We had had 
You had had 
They had had
ffi
Had I ?
Was I having?
Had I had?
&
I had not
I was not having
I had not had
I shall have 
He will have 
We shall have 
You will have 
They will have
I shall be having 
He will be having 
We shall be having 
You will be having 
They will be having
I shall have had 
He will have had 
We shall have had 
You will have had 
They will have had
3
Shall I have?
Shall I be having?
Shall I have had?
I shall not have
I shall not be having
I shall not have had
1
cu
J3
с
I should have 
He would have 
We should have 
You 
would 
have
They 
would 
have
I should be having 
He would be having 
We should be having 
You would be having 
They would be having
I should have had 
He would have had 
We should have had 
You would have had 
They would have had
£
3
9
&
I 
should  not 
have
I should not be having
I should not have had
68

Бұйрық рай.
(The Im perative Mood). 
(The Subjunctiive Mood)
Present Subjunctive
I have 
He have 
We have 
You have 
They have
Бірінші топ
P ast Subjunctive
I had 
He had 
We had 
You had 
They had
Past Perfect 
Subjunctive
Should+Indefmite
Infinitive
I should have 
I He should have 
We should have 
You should have 
lJhey should have
Екінші топ
I had
He had had 
We had had 
You had had 
They had had
Should+Perfect
Infinitive
I should have had 
He should have had 
We should have had 
You should have had 
They should have had
Should (would) + Indefinite 
.Infinitive
I should have 
He would have 
We should have 
You would have 
They would have
Үшінші топ
Should (would) +Perfect 
Infinitive
I  should have had 
He would have had 
We should have had 
You would have had 
They would have had
Жіксіз есімдігінің түрі to ask. 
(The Infinitife).
Indefinite
Continuous
Perfect
jgrfect Continuous
Active
Passive
to ask
to be asking 
to have asked 
to have been asking
to be asked 
to have been asked
69

(The Gerund)
Indefinite
Perfect
Active
Passive
asking
having asked
being asked 
having been asked
(The Participle)
Active
Passive
Present
asking
being asked
Past
-
asked
Perfect
having asked
having been asked
Жіксіз есімдігінің түрі to be. 
Тұйық етістік (The Infinitife).
Indefinite
to be
Perfect
to have been
(The G erund)
Indefinite
being
Perfect
having been
Есімше (The Participle)
Present
being
Past
been
Perfect
having been
70

Жіксіз есімдігінің түрі to have.
(The Infmitife).
Indefinite
Continuous
Perfect
to have 
to be having 
to have had
(The Gerund)
Indefinite
Perfect
having 
having had
(The Participle)
Present
Past
Perfect
------ --
------------
having
bad
laving had
71

1 
Б з£рыс егісгіктерінш  таблицасы
№
Infinitive
Тұйық
етістік
Past
Infinitive
Өткен
тұйық
етістік
Past 

жүктеу/скачать 3,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: