1.1 Фонетикалық қателер Балалар мектепке келгенде сөйлеу мүшелері (аппараттары)
жетілген, есту мүшелері дамыған, яғни сөздердің мағынасын ажырата
алатын және практикада пайдалана алатын дәрежеде болады.
Дегенмен балалардың сөйлеу тіліне зерттеу жүргізіп бақылаған
ғалымдар
оқушылардың
тіл
дыбыстарына
байланысты
кемшіліктерінің барлығын байқаған. Ол туралы С.Ф.Иванова
«...значительная часть учащихся 5 класса не владеет достаточно
четкой членораздельной речью, что отражается и на их науках
письменной речи плохая дикция часто является ошибок типа описок»,
деген пікір айтады [2, 102].
Мұндай кемшіліктер қазақ мектептерінде де кездеседі. Атап
айтқанда, 4-5 сынып оқушыларында орфоэпияға байланысты мына
сияқты қателерді байқауға болады. Мысалы, 4-5 сынып оқушылары
кітап оқу кезінде дыбыстардың (о, ә, ү, у, ұ) екінші-үшінші буында
жазылмауына байланысты сол буындарда келетін езулік дыбыстарды
еріндік қып жібереді, ал бұны оқушы ескермей айтылуда езулік қып
айтып, орфоэпия заңын бұзады.
Мысалы,
жазылуы айтылуы домбыра домбұра
жорық жорұқ
Оқушылар басқа тілден енген сөздерді сол тілде қолданылуына
байланысты сіңісіп кету нормасына көңіл бөлмейді.
