б) Mишық қыртысының құрылысы.
Мишық. Мишық мидың шүйде бөлімінде орналасқан. Мишықтың алғашқы бастамасы баланың эмбриональды даму кезеңінің екінші айында пайда болады. Бала дүниеге келгенде мишықтың салмағы 20г болады да, ұл балалардың салмағы жоғарылау келеді. Алғашқы 2-3 жылдарда бала жүре бастағанда мишық күшті өседі. Содан кейін өсу қарқыны төмендейді. Бала 15 жасқа келгенде мишықтың мөлшері ересек адамдарға теңеседі.
Мишық екі ми сыңарларынан және құрт тәрізді бөлімнен тұрады.Үстіңгі жағы сұр затпен қапталып, қыртысты болып келеді.Бала дүниеге келген кезде қыртыс сайлары әлсіздеу болып, бет қабы кішілеу болады. Мишықтың ішкі жағы талшықты келген ақ заттан тұрады. Сұр және ақ заттардың өсуі баланың жасына тәуелді болады.Баланың 8-10 жас аралығында сұр зат бояу, ал ақ зат тез дамиды. Ақ затта төрт жұп ядролар орналасқан. Ең ірі ядросы тіс тәрізді ядро болып есептеледі. Мишық оргганизмнің әртүрлі қозғалыстары мен вегетативтік қызметтеріне әсер етеді. Мишық зақымдалған жағдайда адамның қалыпты қозғалыстары бұзылып, жүргенде аяқтарын шалыс басып, ары-бері теңселеді.
Үлкен ми сыңарлары. Ми сыңарлары екі бөлімнен тұрады: оң жақ және сол жақ. Ол ақ және сұр заттан құралған. Сұр заттан мидың сыртқы қабаты-қыртыстары түзіледі. Ақ зат ми қыртыстарының астында болады. Ақ заттың ішінде жүйке клеткалары топтасып орналасқан. Олар- ядролар.
Әрбір ми сыңарлары маңдай, төбе, самай және шүйде бөлімдеріне бөлі неді. Ми сыңарларының үстіңгі ж ағында ми қатпарлары, олардың арасында терең сайлар жатады. Mи қыртысының шүйде жақ бөлімі үлкендеу болып келеді, онда терең сайлар жатады. Ми қыртыстары клеткаларының тез өсіп-жетілуі бала өмірінің алғашқы үш жылында байқалады. Содан кеиін олардың өсіп-жетілуі баулайдыда, 5 жаста сыртқы ұқсастығы оның ішкі құрылысының күрделі жағдайына байланысты сипатталмайды. Ми қыртысының толық дәрежесінде дамуы 12 жаста байқалады.
Мидың әртүрлі жеке бөлімдерінің байланысын өткізгіш жолдары жүзеге асырады. Ақ зат үш түрлі жүйке талшықтарынан тұрады: комируссуральдық, ассоциативтік және проекцилық. Комируссуральдық ташықтар ми сыңарларын өзара байланыстырып, ассоциативтік талшықтар бір ми сыңарының ішіндегі жеке болімдерді бір-бірімен байланыстырып тұрады. Бұлар өткізгіш жолдар болып есептеледі.
Онтагенез процесінде өткізгіш жолдар белгілі бір реттілікпен қалыптасады. Алдымен проекциалық, содан кейн комируссуральдық, сңында ассоциативтік. Баланың жасы жоғарылаған сайын жалғастыру немесе байланыс саны артып қана қоймай, сонымен бірге олар күрделене түседі. Соған байланысты ми қыртысының қызметі де күрделенеді.
в) Төмпешік.
Жоғарғы сатылы сүтқоректілер мен адамда төмпешіктің құрамына шығу тегі және функциональдық жағынан өзгеше бірнеше ядролар кіреді. Бұл ядроларда барлық афференттік жүйелерден үлкен ми сыңарлар қыртысына келетін өткізгіш жодарының ақырғы буынының неирондар орналасады. Қыртыстан да төмпешікте талшықтар келеді.сөйтіп ол ми қыртысымен екі жақты байланыста.
Достарыңызбен бөлісу: | 
