Казахский язык класс 9 каз

E) Салды

Автор сөзі қатыспаған қатарды табыңыз.

A) Уай, дариға, талай қызықтар бастан өткен-ау!..

B) – Шын айтасың ба? - деп Әбдірахман басын көтеріп алды.

C) – Сізден несін жасырайын? – деді жолдасым.

D) – Қасқыр қой жемейді деп ешкім айтпас, - деп қарқылдап күлді.

E) – Міне! – деп Шығанақ тарыны көрсетті.

395_

A) Әңгіменің көбі үй шаруасы, мал жайы болды.

B) – Қош, енді жүрейік, - деді.

C) Тәттімбет күй шежіресі аяқталмағандай сезінді.

D) Бастық сенбілікке бүкіл қызметкерлердің келуін бұйырды.

E) Шіркін, дүние-ай, бұл өңірден талай Тәттімбеттер өтер, сансыз ұрпақ сапырылысар.

396_

Автор сөзі төл сөздің ортасында тұрған сөйлемді табыңыз.

B) Артынша: «Ләззаты мен мұңы бірдей әсем күй осы болар», - деп түйді.

C) Оған: «Шаршадың ғой, азырақ көзіңді іліндіріп мызғып алсайшы»,- деп айтқысы келді.

D) – Бұдан былай иісі қазақ Абылайдың туы астына жиналуы керек, - деді Бұқар жырау.

E) – Елаға, - деп әңгімесін соза түсті, - көрші отырған қоныстас ауыл едік.

397_

A) Сағынай асына жиналған Арқаның өңкей атақты әнші, ақындары осында.

B) Жамбыл өз шығармашылығында Сүйінбайды пір тұтатынын айтып отырған.

C) – Алысқа дейсің бе? Қайда барады сонда? - деді Төлеутай таңырқап.

D) Бұл ғасыр – өркениет ұландары ғарыш көгіне саяхат жасау үшін көтерілетін XXI ғасыр.

E) Тәттімбеттің «Сылқылдақ», «Былқылдақтардан» басталған күйлері бір-біріне тетелес-ті.

398_

Төлеу сөзді сөйлемді табыңыз.

B) Ердің күні елмен болса, елдің рухы – ерден.

C) Ахмет Иүгнеки: «Тегі таза кісінің қылығы – нұр», – депті.

D) – Алда, жарығым, келдің бе? – деді апам.

E) Шаруа еккен егінінің шықпай қалғанын айтты.

399_

A) Шешені сыйлау, әкені тыңдау – бала парызы.

B) – Кешіріңіз, біз асығып бара жатыр едік,- дегеннен басқа ештеңе айтпады.

C) – Қарақтарым, біздің көргенімізді лайым сендердің бастарыңа бермесін!

D) Бауырласың болмаса, жолдас ізде: жақсы жолдас – бауырлас.

E) Шілденің аяқ шенінде ауа райы біртіндеп өзгере бастады.

400_

Дара анықтауышты сөз тіркесі

B) Қылқан жапырақты қарағай

C) Терең өзекті сай

D) Қалың қарағайлы тоғай

E)Шыршалы орман

401_

A) Алтынгүл Сәбитті көп іздеді.

B) Көп балалы үй – базар.

C) Биыл жайлауға ерте көштік.

D) Жез самаурын тез қайнады.

E) Етікші бізге жарымас.

402_

Дара мүшеден жасалған лингвистикалық термин

B)аммиак

D)аксиома

E)ауыспалы мағына

403_

A) Ақпан

C) Маусым

D) Қараша

E) Желтоқсан

404_

Күрделі мүше бола алатын тіркес

B) Төсек салды

C) Тамақ салды

D) Қалтасына салды

E) Нан салды

405_

A) Көз байланды

B) Тілі байланды

C) Сөз байласты

D) Қолы байланды

E) Жіп байланды

406_

Бірыңғай дара мүшеден болған сөйлем

B) Көзін ала алмай, телміре қарап қалыпты.

C) Қыздың үйге көп кіріп-шығысы қонақ қамы екен.

D) Жіп-жіңішке қасы айдай болып қосылып тұр.

E) Түн тыныштығын ұрлап кеткендей

407_

A) Таудың басы

B) Есіктің алды

C) Түннен бері

D) Орманның іші

E) Ауылдың жаны

408_

Бастауышы жасырын тұрған сөйлем

B) Қазақ – табиғатынан шешен халық.

C) Хабарын хат арқылы жеткізді.

D) Оның туған жері – Алтай өлкесі.

E) Балалар бұл кездесуді шыдамсыздана күтті.

409_

A)Сәулет жаттығуды тыңғылықты орындады.

B) Ауыл қариясы төрде қозғалыссыз отыра берді.

C) Жауынгерлер неміс селосын қоршап алды.

D) Кешкі ауада атылған мылтық дауысы шаңқ ете түсті.

E) Сынақ тапсырмасын орындау уақыты тез өтіп кетті.

410_

Асты сызылған сөздердің сөйлемдегі қызметі

A) күрделі бастауыш

B) күрделі анықтауыш

C) күрделі пысықтауыш

D) күрделі толықтауыш

E) күрделі баяндауыш

411_

Пысықтауыштың мағыналық түрін ажыратыңыз

A) Мезгіл пысықтауыш

B) Себеп пысықтауыш

C) Мекен пысықтауыш

D)Амал пысықтауыш

E) Мақсат пысықтауыш

412_

Іс-оқиғаның иесін білдіретін тұрлаулы мүше

B) Бастауыш

C) Анықтауыш

D)Баяндауыш

E) Пысықтауыш

413_

A) Төмен

C)Жоғары

E)Ілгері

Тура толықтауыш бола алатын нұсқа

A)Сеніммен

B)Борышын

C)Тәуекелге

D)Азаматтыққа

E)Ар-ұяттан

415_

A)Білгенін жасырды.

B)Ойындағысын айтты.

C)Анасына қарады.

D)Кітабын берді.

E)Әңгімесін айтты.

416_

Мекен пысықтауыш

B) Жоғары-төмен

C) Бүгін

D) Босқа

417_

A) Отанын шексіз сүйеді.

B) Тіл – қылыштан өткір.

C) Тіл – тіршілік тірегі.

D) Үні жақсы екен.

E) Басқа пәле - тілден.

418_

Есімдіктен болған бастауыш

B)Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін.

C)Оқу инемен құдық қазғандай.

D)Сөз ине сабақтайды.

E)Тәрбие тілден басталады.

419_

Асты сызылған сөздер қандай сөйлем мүшесі

A) Бастауыш

B) Баяндауыш

C) Анықтауыш

D) Толықтауыш

E) Пысықтауыш

420_

A) Етістік

B) Зат есім

C) Сан есім

D) Етістік

E) Есімдік

421_

Бастауыш қызметіндегі сөз табы

A) Етістік

B) Зат есім

C) Есімдік

D) Одағай

E) Сын есім

422_

Күрделі етістіктен жасалған баяндауыш

B) Күн бұлттанып батса,келесі күні жауын-шашын болады.

C) Шөл даланың аумағы мемлекет қорғауына алынған.

D) Ұлы ақынға есерткіш орнатылды.

E) Он шақты бала жидек теруге келген едік.

423_

A) Бастауыш

B) Баяндауыш

C) Толықтауыш

D) Пысықтауыш

E) Анықтауыш

424_

Бастауыш қызметін атқарып тұрған сан есім

B) Әйелімнің он үш жылғы еңбегін бер.

C) Тоқсан – тоғызға бөлінеді.

D) Үшеулеп жүріп отынды әзер жинадық.

E)Анамның бесінші перзентімін.

425_

A) Біз қос Шалқардың ортасында тұрмыз.

B) Баршасы патшаның айтқанын мүлтіксіз орындады.

C) Кей құрбы бүгін тату, ертең бату.

D) Ешкім бұл жоспардың орындалмайтынын білмеді.

E) Әр оқушы мектеп ережесін сақтауы тиіс.

426_

Айқындауыш мүше

B) Сабырлы ақсақал

C) Шебер қолдар үйірмесі

D) Балуан Шолақ

E) Семіз жылқы

427_

A) Денесі ірі әрі сұңғақ.

B) Балаларым бесінші, жетінші, оныншы сыныптарда оқиды.

C) Демалыста Омар көлігін тазалады, жөндеді.

D) Базаралы мен Ербол – Абайдың ең жақын достары.

E) Жігіттің бет – ажары анасына, тұлғасы әкесіне тартыпты.

428_

Айқындауыш айқындап тұрған сөйлем мүшесі

A) Бастауыш

B) Толықтауыш

C) Баяндауыш

D) Толықтауыш

E) Анықтауыш

429_

Қосарлы айқындауышы бар қатар

B) Шығыс Қазақстан, бота-тайлақ

C) Бұқар жырау, қалың орман

D) Барша жұрт, Әлдеке шебер

E) Алдар көсе, Бөлтірік шешен

430_

A) Бастауыш

B) Толықтауыш

C) Баяндауыш

D) Анықтауыш

E) Пысықтауыш

431_

Дефис арқылы жазылатын қосарлы айқындауыштар қатары

B) Амангелді батыр, әнші Күләш

C) Пәтер мұражай, Ақан сері

D) Ер Тарғын, Жер Ана

E) Қарт шахтер, панфиловшы ұландар

432_

A)Бастауыш

B)Баяндауыш

C)Толықтауыш

D)Пысықтауыш

E)Анықтауыш

433_

Бірыңғай толықтауыш қатысқан сөйлем

B) Ербол мен Дәрмен құс салып, тазы жүгіртті.

C) Оралым, менің, Оралым

D) Өлеңдеріміз шалағай, тілі кедей, ұйқасы кедір, әлсіз шығыпты.

E) Ата-анасын, бауырларын қатты сағынды.

434_

A)Қос нүкте

B)Сызықша

C)Нүктелі үтір

D)Дефис

E)Үтір

Сөйлемдегі бірыңғай мүшелердің қызметі

A)Бірыңғай толықтауыш

B)Бірыңғай анықтауыш

C)Бірыңғай пысықтауыш

D)Бірыңғай бастауыш

E)Бірыңғай баяндауыш

436_

Бірыңғай мүше қатысқан сөйлем

B) Ықылас Дүкенұлы асып туған қобызшы болды.

C) Қобыз – әулетіне қонған бақ екен.

D)Қыздың сұлулығына жұлдыз да, ай да, күн де теңесе алмады.

E) Әнші тау жақтан күшті жел соғып тұр.

437_

A) Қызыл отау.

B) Су төгілмес жорға.

C) Құздың астында тоғай бар.

D) Баянды ғұмыр.

E) Таудың ұшар биігі.

438_

Сұраулы сөйлем

B) Есік ашылып, үйге шешем кірді

C) Барлығың да Дариғамен сыныптаспысыңдар

D) Ештеңенің керегі жоқ, маған тек нан тауып бер

E) Айналайын, туған жер, сені де көретін күн болады екен-ау

439_

A) Аңырып тұрып қалды да, тез таныды

B) Құанбайдың қамқоры Алшынбай бопты ғой

C) Уай, жарандар, мен бір ақыл айтайын ба

D) Шәке, қайда қаласың, өзің таңда

E) Үй иесі ішке қарай жүгіріп кетті

440_

Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрі

B) Жалаң сөйлем

C) Жай сөйлем

D) Хабарлы сөйлем

E) Атаулы сөйлем

441_

A) Сен қашан қайтасың.

B) Пойыз бекетке тоқтады.

C) Қызыл күрең шай.

D) Тоғызқұмалақ жарысы.

E) Кешке кімдер қатысты.

442_

Тиянақты ойды білдіретін синтаксистік бірлік

B)Күрделі сөз

C) Сөйлем

D)Тұрақты тіркес

E) Еркін тіркес

443_

A) Мен жастарға сенемін.

B) Ас – адамның арқауы.

C) Мұңлық пен Зарлық.

D) Ақжүністен Ардаби деген ұл туды.

E) Жазғытұрым барамын.

444_

Хабарлы сөйлем

B) Үйден шығыңыз

C) Тәттіңіз қандай болды

D) Тәттім шырын болды

E) Атаңа сәлем берсеңші

445_

A) Ұшаққа қашан мінеміз?

B) Ауа-райы қалай?

C) Театрға сен де барамысың?

D) Өзің ше?

E) Қойылым ұнады ма?

446_

Сұраулы сөйлем

B) Дүйсенбіге дейін боспын.

C) Жиналыс қашан аяқталатынын білмеймін.

D) Сен осында келгенбісің

E) Тойға Дүрия да келіпті-мыс

447_

A) Мынау аттан түсіп жатқан кім

B) Жұрт ду күліп, қошеметтей жөнелді

C) Абайжан-ай,қайдағыны айтқыздың-ау

D) Ол жерге сіз де бардыңыз ба

E) Құнанбай баласының осы көңілін анық таныды

448_

Бұйрықты сөйлем

B) Сен осы қай күшіңе сенесің

C) Ғабит, сені телефонға шақырып жатыр

D) Жанып тұрған от екенсің

E) Жігіт өнерлі болса, қадірлі болады

449_

A) Жетек сұрақтар арқылы жасалып, ой толымсыз болады

B) Көңіл-күйді білдіреді, одағай сөздердің қатысуымен жасалады

C) Ерекше сезіммен айтылады, көтеріңкі сезімді білдіреді.

D) Іс-әрекеттің белгілі бір шақта жүзеге асатындығын білдіреді

E) Ма, ме, ба, бе, па, пе шылауларының қатысуымен жасалады

450_

Бұйрық не шартты райға –шы,-ші жұрнағының жалғануы ақылы жасалған сөйлем түрі

B) Лепті

D) Бұйрықты

E) Атаулы

451_

A)Бір нәрсе жайында сұрап білу мақсатында айтылған сөйлем

B)Сөйлем соңында дауыс ырғағы көтеріңкі айтылатын сөйлем

C) Бірдеңені талап ету мақсатамен айтылған сөйлем

D) Баяндау,суреттеу мағынасында айтылған сөйлем

E) Тілек,өтініш ету мақсатымен айтылған сөйлем

452_

Одағай арқылы жасалған лепті сөйлем

B) Уа, аруақ! Ақжол ата!

C) Тарыны жапырып кетті-ау,тарыны!

D) Майда тілдің бізге бір тиынға керегі жоқ!

E) Сұлтан! Дума мүшесі! Дала өлкесіне депутат!

453_

A) Мен не қылдым, япырмау

B) Қаныш – қазақтың тұңғыш академигі

C) Ол көп ойланады, аз сөйлейді.

D) Арыңды жасыңнан сақта

E) Іздесең мені кімде - кім,

Сол жерге келіп көрінгін!

454_

A) Жаса, жаңар, жас өмір,

Толған айдай жарқыра

B) Мал тауға қарай жайылып барады.

C) Жоғары, төмен үйрек-қаз,

Ұшып тұрса сымпылдап

D) Ол қарамағындағылардың пікірімен санасты

E)Өз есеңді ешкімге жіберме

455_

Демеулік шылау қатысқан лепті сөйлем

B) Ол бір қызық дәурен екен - ау!

C) Ал, қарындасым, сахараның сандуғашы!!

D) Балуан, сені Паң шақырады,тез жүр!

E) Жай қолыңды! Батамды берейін...

456_

A) Шіркін, ауылдың ауасы!

B) Саматтың жүгіріп жетіп келмесі бар ма!

C) Абылай!Абылай!

D) Тәуекел, тағы бір шабалық!

E) Бәсе, менің қырандарым осылай болса керек-ті!

457_

Сұраулы сөйлем

B) Ауру ма, сау ма белгісіз, жүзі адам көргісіз

C) Бүгін ауа райы қандай тамаша

D) Жүректе қайрат болмаса, ұйықтаған ойды кім түртпек

E) Күн алай-түлей боран болды, күткен адамдарымыз келмейтін де шығар

458_

A) Аһ, дүние-ай, өтеріңді білдім бе?

B) Әбілғазы қайдан келдің?

C) Уа, шіркін, ән деп осыны айт?

D) Шіркін, қазақтың келіндері-ай

E) Өкінішке орай, олар кетіп қалды.

459_

Одағай арқылы жасалған лепті сөйлем

B) Пай-пай, мына суреттің кереметін-ай!

C)Неткен айтқыш тіл!

D) Осының-ақ қадір-қасиетіңді тануға жетіп тұр!

E) Аты ат-ақ екен!

460_

A) Сөйлемде -ақ,- ау, ғой, -ай шылауларының қатысуымен жасалады.

B) Етістіктің бұйрық райының ІІ жақ жекеше, көпше түрі мен ІІІ жақ түрі

C) Көңіл күйді білдіретін одағай сөздердің қатысуымен жасалады.

D) Сөйлемнің етістік формалары арқылы жасалады.

E) -қы,-ғы,-кі,-гі формалы қалау райлы етістіктен жасалады..

461_

Хабарлы сөйлем

B) Туған жер қандай тамаша

C) Әмірқан кісіге үйір болатын

D) Атаңнан бата ал, балам

E) Бұл кітапты оқығанбысың

462_

A) Осының бәрі рас, Абай аға!

B) Менің тілімді алсаң, мектепке кір, оқы.

C) «Қош бол, Гүлсары!» шығармасы

D) Жамалдың елден апасы келе жатыр.

E) Ел ішіне сау келсең, тағлым айтпас ер ме едің!

463_

Атаулы сөйлем

B) Бүгін күн біресе жылынды, біресе суытты.

C) Көзге түртсе көрінбейтін қараңғы түн.

D) Мынау – өзен.

E) Өзен бойындағы ел қайда?

464_

A) Шахмат үйренгім келеді.

B) Ауылға қайтқаның жөн.

C) Концертке қатысуға тура келді.

D) Ілімнің қайнар көзі – кітап.

E) Сабаққа дайындалуым керек.

465_

Жақсыз сөйлем

B) Дос жүрегіне сенемін.

C) Менің айтқаным келді.

D) Өткелден аман-есен өттік.

E) Біз саяхатқа бардық.

466_

A) Балалар көлге кесек-кесек тас лақтыруда.

B) Өмір бойы осындай қиындықтың шырмауында жүр.

C) Амал не, көнуге тура келеді.

D) Абайдың Шұбарға жаны ашығандай болды.

E) Көлдегі құстар дамылсыз қиқулайды.

467_

Жалаң сөйлем

B) Нұрмағанбет киіне бастады.

C) Ай ақырын-ақырын толысты.

D) Ол ойын-сауықтың сәні болатын.

E) Сапабек ауылға сәлем беруге келді.

468_

A) Жалаң

C) Толымды

D) Жайылма

E) Жақсыз

469_

Толымды сөйлем

B) Қарлығаштар тағы келді.

C) Қайта-қайта кешірдім.

D) Аққағаз шебер еді.

E) Мұқағалидың шығармалары

470_

A) Мінезі жақсы төрге озар.

B) Дос адам артық сұрамайды.

C) Досыңды барда да, жоқта да сына.

D) Қатты қиналды.

E) Ауылнайды кім сайлайды?

471_

Жалаң сөйлем

B) Жақсыда жаттық жоқ.

C) Бір тойда екі жар жоқ.

D) Жарқ етіп шам жанды.

E) Бұлар жүріп кетті.

472_

A)Жаңбыр сіркіреп тұр.

B)Қаһарлы сөз қамал бұзар.

C)Нұрмағанбет көзге түсті.

D)Қар жауып тұр.

E)Сөз атасы – құлақ.

473_

Жай сөйлем

B) Ақ болсаң қараға жуыма: аққа қара тез жұғады.

C) Қадырдың киімі жұқа әрі денсаулығы да онша емес

D) Түскі үзілістен соң ағаш отырғызу қызу жүргізілді.

E) Басқарма мәжілістен шығып, Мамыттың пәтеріне қарай беттеп келеді.

474_

A) Бүгін де үлкен-үлкен кемелер толқынды теңізді тіліп келеді.

B) Бұлардың қасына томпаңдап кішкентай бала келді.

C) Биік ағаш бұрын құлайды

D) Жаңбыр сіркіреп тұр.

E) Өзен құлдилап ағады.

475_

Жайылма әрі жақсыз сөйлем

B) – Күн шығып, ел тұра бастады, - Нұрлан әлі көрінбейді.

C) Алыстан мұнартып тау көрінді.

D) Едіге ұзақ жол жүрді.

E) Саусақтары жетпейді.

476_

A) Бір кезде жарық жарқ ете қалды.

B) Жаппар көз шырымын алды.

C) Ол байқамады.

D) Апасы күтіп отыр.

E)Түс болды.

477_

Жалаң сөйлем

B) Хан уәзірлерімен бірге қарап тұр.

C) Ол бүгіп қала алмады.

D) Назар аударды.

E) Бәрі де тап-тұйнақтай.

478_

A) Мырзаның өзі тұр.

B) Тез сөнді.

C) Әлдеқандай тұспал іздейді.

D) Әр сөзі аңдулы.

E) Өңінде бір жылылық бар сияқты.

479_

Атаулы сөйлем

B) Қасы мен қабағына қарайды.

C) Маңай тым-тырыс.

D) Оның жақсы көретіні осындай түндер

E) Самсаған көп шатырда сес жоқ

480_

A) Одан артық қандай рахат керек.

B) Бәрі жіптіктей, бәрі момақан.

C) Ертеңіне ертемен басталғалы тұрған ду-ду сайран.

D) Әлдеқайдан шілделік шырылдайды.

E) Төңірегінің бәрі көк майса.

481_

Жақсыз сөйлем

B) Мұнда болсаң, ел көресің, сөз ұғасың, тәлім-тәрбие аласың

C) Үйде қаршыға бар еді, құс мол екен.

D) От әлі маздап жанып жатыр.

E) Біраздан соң көз байлануға айналды.

482_

A) Күн бата берген кезде аттарын қан сорпа қып Қарашоқыға жетті.

B) Ауыл сыртында кішкене тостақ төбе бар еді.

C) Қара бие тыныштық ала алмай кермені сүзе тартып тұр.

D) Мал сырын бұлжытпай білетінкөреген көзге сол белгінің өзі де жеткілікті.

E) Төбеде жүрген жау самолеттері сирей бастады.

483_

Толымды сөйлем

B) Бірақ ондай сәтті кезеңдер сирек кездеседі.

C) Тас қабаққа жұмсақ қана сүйеніп, демалып отырғандай.

D) Ақынның құйындатқан тобын қайтаруға дәрмені жетпеді.

E) Сәлден кейін не болғаны айқындала берді.

484_

A) Мына кісінің кім екенін білмеді.

B) Ақырын тыныс алады.

C) Әдепкіде түк көрмеді.

D) Жиекте екі қара киімді жүр екен.

E) Мұндай әділетсіздікке көнбеген Әділдің сағы сынды.

485_

Толымды сөйлем

B) Шашы көзін жауып кете барды.

C) Ызғырып тұрған жел шекесінен өтіп бара жатты.

D) Аяз қысқан денесі қалшылдап жаурай бастады.

E) Еламан сүйменді лақтырып жіберді.

486_

A) Теңіз үстінің дауылы тым қатты еді.

B) Ауылда қалған жігіттер жаяу-жалпылап көмекке жүгіріп кетті

C)Пеш түбінде құндақтаулы жатқан балаға қолын созды.

D) Кәлен қолына көптен домбыра ұстамаған-ды.

E) Аздан соң үлкен баласының маңдайынан шып-шып тер шықты.

487_

Атаулы сөйлем