М., Бекiш Р., (ћџраст.) 2005 "Мектеп" баспасы, к#ркем безендiрiлуi, 2013 Барлыћ ћџћыћтары ћорѕалѕан Басылымныѓ мљлiктiк ћџћыћ тары "Мектеп" баспасына тиесiлi

83
7) Пикет  жасау  немесе  пикет  жасауѕа  итермелеу,  пикет
жасауѕа  љндеу  тастаймын  деп  ћорћыту  арћылы  жалдау-
шыны  бџл  жџмысшы  џйымын  тануѕа  немесе  оныѓ  "кiл-
дерiмен  келiсс"з  жљргiзуге  мќжбљр  ету...
§ 163.  Ереуiлге   шыѕу   ћџћыѕын    саћтау
Бџл  тараушада  еш  нќрсе,  егер  тiкелей  атап  к"рсетiл-
меген  болса,  ереуiл  жасау  ћџћыѕына  ћол  сџѕу,  кедергi
жасау,  кемсiту  немесе  сол  ћџћыѕына  байланысты  тежеу-
лер  мен  ескертулер  деп  тљсiндiруге  болмайды...
§ 188.  Мемлекеттiк    ћызметкерлердiѓ    ереуiлi
Америка  Ћџрама  Штаттары  љшiн  жалданып  жџмыс
атћарушы жекетџлѕаныѓ немесе ћандай да болсын  џйым-
ныѓ  ереуiлге  ћатысуы  заѓсыз  деп  жарияланды.
Тафт-Хартли заѓы 1947 жылы  23  маусымда  ресми  тљрде  Вагнер
заѓына тљзету  есебiнде  кљшiне ендi.  Тафт-Хартли  заѓы  монопо-
лияныѓ талабына  сќйкес  Вагнер  заѓыныѓ  негiзгi  ережелерiн  жоћћа
шыѕарды.
Сборник документов по истории госу-
дарства  и  права  зарубежных  стран.
Сост.  Б. Баланик,  В.Н. Струнников.
М.,  1971.
МАККАРЭН  ЗАЃЫ
23  ћыркљйек,  1950  жыл.
 § 2. Сенат  пен  "кiлдер палатасыныѓ ќртљрлi коми-
теттерiне  тапсырылѕан  куќлiктерден  Конгресс  мынадай
ћорытынды  жасады:
1)  5зiнiѓ  шыѕу  тегi,  дамуы  жќне  аѕымдаѕы  ћызметi
жаѕынан  революцияшыл  болып  табылатын  коммунистiк
ћозѕалыс  бљкiл  дљниежљзiнде  бар...
§ 12. (а) Осымен ћастандыћ  ќрекеттердi  баћылау  коми-
тетi  ћџрылады  жќне  ол  бес  мљшеден  тџрады...  Комитеттiѓ
мiндеттерi:
1)  Ќдiлет  министрiнiѓ  немесе  кез  келген  басћа  џйым-
дардыѓ  "тiнiшi  бойынша...  аталмыш  џйымныѓ  “комму-
нисше ћимылдайтын  џйым”...  немесе  “коммунистiк  май-
данныѓ  џйымына”  жататын-жатпайтындыѕын  аныћтау.
§ 22. ... Мына т"менгi санаттардыѓ бiрiне жататын шетел-
дiктердiѓ  ешћайсысына  АЋШ-ћа  келуге  рџћсат  етiлмейдi:

84
(1)  Америка  Ћџрама  Штаттарында  тек  ћана  тљпкiлiктi
болмаса  анда-санда  елдiѓ  тџрмыс  жаѕдайы  мен  ћауiпсiз-
дiгiне  ћатер  т"ндiретiн  немесе  ћоѕамдыћ  мљдделерiне
зиянын  тигiзетiн  iстермен  айналысћысы  келетiн  шетел-
дiктер;
(2)  Кез  келген  уаћытта  мына  санаттарѕа  жатћан  немесе
жататын  шетелдiктер:
а) анархистер  болып  табылатын  шетелдiктер;
б) басћарудыѓ  џйымдасћан  тљрлерiне  ћарсы  шыѕуды
ћуаттап,  насихаттаушы  болмаса  осындай  џйымдардыѓ
мљшелерi  немесе  осындай  џйымдармен  байланысы  бар
шетелдiктер;
в) I) АЋШ  компартиясыныѓ,  II)  АЋШ-тыѓ  басћа  да
тоталитарлыћ  партияларыныѓ,  III)  коммунистiк  саяси
ћауымдастыѕыныѓ,  IV)  АЋШ-тыѓ  кез  келген  штатыныѓ,
кез  келген  шетелдiѓ,  ћандай да   болсын  географиялыћ  не
саяси  б"лiмдерiнiѓ  коммунистiк  немесе  кез  келген  тота-
литарлыћ  партиясыныѓ  мљшесi  болып  саналатын  шетел-
дiктер...
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и  мате-
риалы.  М., 1961. Т. 3.  Ч.1.  С. 413.
ХЭМФРИ-БАТЛЕР  ЗАЃЫ
24  тамыз, 1954  жыл.
 § 2.  Осымен  Конгресс  Ћџрама  Штаттардыѓ  коммунис-
тiк  партиясы  саяси  партия  емес,  шын  мќнiсiнде  Ћџрама
Штаттардыѓ  љкiметiн  ћџлатуды  дайындаушы..,  ћастан-
дыћтыѓ  ћџралы  болып  табылады  деп  есептейдi.
Сондыћтан  да  коммунистiк  партия  заѓнан  тыс  деп
жариялануы  керек.
Хэмфри-Батлер заѓына  1954 жылы 24 тамызда  Эйзенхауэр  ћол
ћойѕан.  Ол сенатта  бiрауыздан  ћабылданды,  ал 'кiлдер  палатасында
оѕан  екi  дауыс  ћарсы  болды.
Сонда,  С. 429-430.

85
ДЕМОКРАТИЯЛЫЋ  ЖЌНЕ  РЕСПУБЛИКАЛЫЋ
ПАРТИЯЛАР  ТУРАЛЫ
Президент  Дж.Кеннеди:
“Басты  келiспеушiлiктер  (республикалыћ  жќне  демо-
кратиялыћ  партиялар  арасындаѕы  —  ћџраст.)  шын  мќнi-
сiнде  жалпы  саяси  маћсаттар  саласында  емес,  ќрдайым
пайда  болып отыратын проблемаларѕа наћтылы к"зћараста
болып  отыр”.
Профессор  К. Росситер:
“Екi  партияныѓ  арасындаѕы  кљрес  к"бiнесе  президент
орынтаѕы  љшiн  т"белеске  айналып  кетуде”.
Тарихшы  А. Шлезингер:
“Республикалыћ партияларѕа бiрден-бiр тќн нќрсе — ол
ћџлдыћћа ћарсы кљрестiѓ бiрнеше  жылын  есептемегенде,
жалпыѕа  бiрдей  сќттiлiктiѓ  бiздiѓ  ћоѕамымыздыѓ  аса
ћуатты  тобы — iскер  топтардыѓ  "ркендеуiмен  теѓестiруi”.
Кезектi президенттiк  наућандардыѓ  бiрiнде американдыћ  газет
“Республикалыћ  жќне  демократиялыћ  партиялардыѓ  арасындаѕы
айырма  неде?”  деген  сџраћћа  џтымды  жауап  љшiн  бќйге  жария-
лады.  Бќйге  “Республикалыћтар демократиялыћ  партияныѓ  љкiметi
бизнес  љшiн  жаман  деп  ойласа,  демократтар “бизнес  љшiн  жаман
нќрсе — республикалыћ  партияныѓ  љкiметi”, — деп  жауап  берген
ќйелге  бџйырыпты.
Хрестоматия  по  новейшей  истории.
Документы  и  материалы.  М., 1976.
Т. 3. Ч. 2.  С. 130.
ДЕМОКРАТИЯЛЫЋ  ПАРТИЯНЫЃ  САЙЛАУ
ПЛАТФОРМАСЫНАН
15  шiлде,  1960  жыл.
...Демократиялыћ  партияныѓ  жаѓа  љкiметi  бiздiѓ  шет
мемлекеттерге  к"мек  к"рсету  жоспарымыздыѓ  маћсаттары
мен  ћџралдарын  аныћтап,  оны  iске  асырады...
...Атлантикалыћ  бiрлестiк  бойынша  достарымыз  бен
ќрiптестерiмiзге  бiз  бџрынѕыдан  да  г"рi  кеѓ  тљрде,  жан-
жаћты  к"мек  џсынамыз,  бiз  ортаћ  саяси,  экономикалыћ
жќне  мќдени  мљдделерiмiздiѓ  соншалыћты  тереѓ  жќне
кљштi  екендiгiн  мойындаймыз.  Бiз  таяу  арадаѕы  еуро-

86
палыћ  ынтымаћтастыћћа  баѕытталѕан  ћадамдарѕа  љмiтпен
ћараймыз  жќне  оларды  ћџттыћтаймыз...  Бiз  ћазiргi
кезеѓде  коммунистiк  Ћытайды  БЏЏ-ѕа  ћабылдауѕа  батыл
ћарсы  шыѕамыз.
...Ћџћыћтар  туралы  экономикалыћ  билль. (Партия
мiндеттенедi) ..,  пайдалы  жџмысћа  ћџћыћты  ћамтамасыз
ету..,  елде  жќне  шетелдерде  жаѓа  "неркќсiп  монополияла-
рын ћџру... Ќрбiр  отбасыныѓ лайыћты баспанаѕа ћџћы...
Салауатты  дамыѕан  экономика  бiзге  жыл  сайын  2  млн
љй  салуѕа  мљмкiндiк  бередi...
Бiздiѓ  экономикамыз  жыл  сайын  5
%  "сiп  отыруѕа
мљмкiндiгi  бар  жќне  солай  "суге  тиiс,  бџл  1953  жылѕы
"су  ћарћынымен  салыстырѕанда  екi  есе  к"п.
1960  жылѕы  президент  сайлауында  Демократиялыћ  партияныѓ
кандидаты, сенатор  Д. Кеннеди к'пшiлiк дауыстыѓ азѕантай ѕана  айыр-
машылыѕымен  Республикалыћ  партияныѓ  кандидаты — вице-прези-
дент  Р. Никсонды  жеѓiп  шыћты.
Хрестоматия  по  новейшей  истории.
Документы  и  материалы.  М., 1961.
Т. 3.  Ч. 1.  С. 435.
РЕСПУБЛИКАЛЫЋ  ПАРТИЯНЫЃ  САЙЛАУ
ПЛАТФОРМАСЫНАН
28  шiлде,  1960  жыл.
...Бiз  теѓдесi  жоћ  соѕыс  кљшiн  ћолдамаћпыз...
Бiз  ћарттардыѓ  мљдделерi  љшiн:  1) ќлеуметтiк  ћамсыз-
дандыру  жљйесi  бойынша  кейбiр  т"лемдердi  бџл  жљйенiѓ
ћаражат  ж"нiнен  берiктiгiне  кљмќн  келтiрмейтiндей
негiзде  кеѓiтуге  мiндеттенемiз...
Республикалыћ  партия  жеке  ынталылыћты  алмас-
тыруды  емес,  сљйемелдеуге   баѕытталѕан  мынадай  шара-
ларѕа  ћолдау  к"рсетуге  мiндеттенедi:  1) лашыћтарды  жою,
2)  арнайы  тљрдегi  тџрѕын  љйлер  (мысалы,  жасы  келген
адамдар  љшiн)  салу,  3)  пќтер  аћыны  кемiту...  Бiз  азамат-
тардыѓ  елiмiздiѓ  барлыћ  аймаћтарында  дауыс  беру  ћџћы-
ѕын  ћамтамасыз  ету  љшiн  азаматтыћ  ћџћыћтар  туралы
заѓдардыѓ  пќрмендi  тљрде  iске  асырылуын  жалѕастыра
беремiз  деп  мiндеттенемiз.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и  мате-
риалы. М., 1961. Т. 3. Ч. 1. С. 435-436.

87
АМЕРИКАНЫЃ  БАРЛАУШЫ-ЏШЋЫШЫ  ПАУЭРСТIЃ  IСI
ЖMНIНДЕГI  ШЫЅАРЫЛЅАН  ЉКIМНЕН
Тамыз,  1960  жыл.
...Сот  мќжiлiсiнде  ћаралѕан  iс  материалдары  негiзiнде
мыналар  аныћталды:
1960 жылдыѓ  1 мамыры  кљнi  Мќскеу уаћыты  бойынша
5 саѕ  36  мин-та Тќжiк  КСР-i  Кировобад  ћаласында  орна-
ласћан  Кеѓес  Одаѕыныѓ  ќуе  шабуылынан  ћорѕану  ќскери
б"лiмi  азаматтыћ  авиация  џшаћтары  жете  алмайтын
20 000 м-лiк  биiктiкте Кеѓес Одаѕыныѓ мемлекеттiк  шека-
расын  бџзѕан  белгiсiз  џшаћты  байћайды.  Ќуе  шабуылынан
ћорѕаныс  ќскери  б"лiмдерi  iрi  "неркќсiп  орталыћтары
мен  маѓызды  ћорѕаныс  нысаналарыныѓ  љстiнен  џшып
бара жатћан џшаћтыѓ ћимылдарын ћыраѕы баћылап  отыр-
ды, тек  ћана  шекара  бџзушы  џшаћ  Кеѓес  Одаѕыныѓ iшкi
кеѓiстiгiне  2000 шаћырым тереѓдеп  кiргеннен  кейiн,  ал
бџл  џшудыѓ  арам  ниеттi  сипаты  осыныѓ  термоядролыћ
дќуiрде  жалпыѕа  бiрдей  бейбiтшiлiк  iсi  љшiн  аса  ћауiптi
болѕандыћтан, Кеѓес љкiметiнiѓ бџйрыѕымен зенит  зымы-
рандарыныѓ батареясы 8 саѕ  53  мин-та  басћыншы  џшаћты
Свердловск  ћаласыныѓ  аймаѕында  атып  тљсiрдi.
Џшаћ џшћышы парашютпен  секiрдi,  жерге  тљскен  кезде
тџтћынѕа алынды. Тергеуде ол  "зiн  Америка  Ћџрама  Штат-
тарыныѓ  азаматы  Пауэрс  Фрэнсис  Гарримiн  деп  атады.
Џшћыш Пауэрс тџтћынѕа алынып, Кеѓес  Одаѕына  ћарсы
барлаушылыћпен  айналысты  деген  айыппен  ћылмыстыћ
жауапћа  тартылды...
...КСРО  Жоѕарѕы  Сотыныѓ  ќскери  коллегиясы  амери-
каныѓ  ќскери-тыѓшы  џшаѕыныѓ  басып  кiруi  халыћара-
лыћ  ћџћыћтыѓ  ќлем  таныѕан  принциптерiн  ћылмысты
бџзу  екендiгiн  ескердi...
...Бџдан  соѓ  Америка  басшылары — президент  Эйзен-
хауэр,  вице-президент  Никсон  жќне  мемлекеттiк хатшы
Гертер  американ  џшаћтарыныѓ  кеѓес  аумаѕыныѓ  љстiмен
барлаушылыћ  маћсаттаѕы  џшулары  “Америка  Ћџрама
Штаттарыныѓ кљнiбџрын жоспарланѕан саясатыныѓ бiр
б"лiгi”  деп  мойындады...
...Сонымен  ћатар  осы  iстiѓ  барлыћ  егжей-тегжейiн
"зара  байланыста  ћарастыра  келiп  жќне  Пауэрстiѓ  "з
кiнќсiн мойындаѕанын  жќне  оныѓ  iстеген  iске  шын  "кi-
нетiндiгiн  ескерiп,  РКФСР  Ћылмыстыћ-процессуалдыћ

88
кодексiнiѓ  319  жќне  320  баптарын  басшылыћћа  ала
отырып,  КСРО  Жоѕарѕы  Сотыныѓ  Ќскери  коллегиясы
Пауэрс  Фрэнсис  Гарридi  КСРО-ныѓ  “Мемлекеттiк  ћыл-
мыстары  љшiн  ћылмыстыћ  жауапкершiлiк  туралы”
заѓыныѓ  2-бабына  сќйкес  10  жыл  мерзiмге  бас  бостан-
дыѕынан  айыруѕа,  оныѓ  алѕашћы  љш  жылын  ћамауда
"теуге  кестi.
Судебный  процесс  по  уголовному  делу
американского летчика-шпиона  Фрэн-
сиса  Г. Пауэрса. М., 1960. С. 175—183.
АЋШ ПЕН КУБА АРАСЫНДАЅЫ ЋАТЫНАСТАРДАН
РЕВОЛЮЦИЯ КОМАНДАНТЕНI ЖЕЃДI
Дќуiр аяћталды. Бљкiл дљниежљзiнде алмастырылмай-
тындай болып к"рiнген кубалыћ к"шбасшы Фидель Кастро
басшылыћ лауазымдардан оппозицияныѓ немесе сыртћы
кљштердiѓ ћысымымен емес, "з еркiмен кеттi. Ол кубалыћ-
тарѕа  арналѕан  жазбаша  љндеуiнде  елдi  "зiнiѓ  “жоћты-
ѕына” дайындауды борышы деп есептегенiн жќне сондыћ-
тан да "зiнiѓ ћызметтен кетуiн џзаћ уаћыт баяулатћанын
мойындайды.
Куба революциясыныѓ к"шбасшысы бљкiл дљниежљзiн-
дегi саяси шолушылар кейбiр жерде алаѓдаушылыћпен,
кейбiр жерде асыѕа кљткен "з шешiмi ж"нiнде елдiѓ бљкiл
мемлекеттiк БАЋ арћылы таратылѕан љндеуiнде жариялады.
“Granma” газетiнiѓ бас маћаласы бљкiл дљниежљзiндегi
аћпарат агенттiктерiне тљскен найзаѕайдай болды. “Маѕан
парламенттiѓ мљшесi болып сайлану ћџрметiн берген
ћымбатты отандастарым... “Мен сiздерге Мемлекеттiк Кеѓес
т"раѕасы мен жоѕары бас ћолбасшылыѕы лауазымына
џмтылмайтынымды немесе иеленбейтiнiмдi айтћым келедi”.
“Ћарапайым салауатты ой — менiѓ жџмысым, менiѓ
жетiстiгiм екендiгiн нџсћады. Басћа жаѕынан сол салауатты
ойдыѓ љнi менi алаѓдатты да, "йткенi егер менiѓ денсаулыѕым
туралы айтып, барлыћ ћиялдарды шетке ћарай лаћтырар
болсаћ, ћолайсыз нќтиже бiздiѓ халыћ љшiн шайћас орта-
сындаѕы ћайѕылы жаѓалыћћа айналар едi. (Елдi) менiѓ
жоћтыѕыма психологиялыћ жќне саяси жаѕынан  дайын-
дау — мiне, менiѓ соншама жылдыћ кљрестен кейiнгi еѓ басты
мiндеттемем осындай болды”, — деп мойындады кубалыћ
к"шбасшы.

89
Фидель Кастро саяси тџраћтылыћтыѓ нышаны болудан
ћалды — тоѕыз американдыћ президент пен бес кеѓестiк бас
хатшыныѓ билiгiне куќ болѕан билеушi ешбiр алмастырусыз
жарты ѕасыр иеленген барлыћ басшылыћ ћызметтерден "з
еркiмен кеттi.
АЋШ тарапынан дереу ћарсы ќрекет жасалды. Африка
елдерiн аралап жљрген Джордж Буш: “Мен Кубада Фидель
Кастроныѓ билiктен бас тартуынан кейiн демократияѕа "ту
басталуѕа тиiс екендiгiне сенiмдiмiн”, — деп мќлiмдедi.
АМЕРИКАНДЫЋ ХАЛЫЋ
Иммигранттар    џлты
Ћџрама Штаттарды к"бiнесе иммигранттар џлты деп
атайды. Мџныѓ орынды себептерi де бар. Бiрiншiсi — ел
иммигранттар мен олардыѓ џрпаћтарыныѓ алмасуынан
ћџралды. Екiншiсi тiптi бљгiнгi Американыѓ кез келген басћа
елге ћараѕанда иммигранттарды к"птеп ћабылдауын жал-
ѕастырып жатћанымен байланысты. Американдыћ ћоѕам-
ныѓ  бљкiл  дљниежљзiндегi  еѓ  белсендi  ћоѕамдардыѓ  бiрi
болып есептелетiнi таѓдандырмайды. “Бiз, халыћ”  џѕымы
толып жатћан мќдени дќстљрлерден, этникалыћ бейiмдi-
лiктерден, нќсiлдiк жќне дiни сенiм-нанымдардыѓ айырма-
шылыћтарынан  ћџралады.
“Орташа    американдыћ”
Негiзiнде  американдыћ  џлт  ћалыптасћан  мќдениеттер-
дiѓ, этникалыћ тљп-тамырлардыѓ жќне иммиграция тќжi-
рибесiнiѓ алуантљрлiлiгi соншама, орташа американдыћ-
тыѓ бейнесiн жасау "те ћиын. Орташа американдыћтыѓ
аћ болуы мљмкiн, бiраћ терiнiѓ аћ тљсi ол љшiн ћалыпты
кљй болып табылмайды. Американдыћтардыѓ к"пшiлiгi
христиандар, бiраћ Американы христиандар елi деп атауѕа
келмейдi.
Американдыћтардыѓ к"пшiлiгi "здерiнiѓ шыћћан тегi
еуропалыћ деп мќлiмдеуi мљмкiн, бiраћ бџл тџтастай алѕанда
олардыѓ "здерi с"йлейтiн тiл сияћты наћты емес.
Ћџрама Штаттар — ресми мемлекеттiк тiлi жоћ аздаѕан
елдердiѓ бiрi. Аѕылшын тiлi заѓ бойынша емес, оныѓ кеѓ

90
ћолданылуына  байланысты  ортаћ  тiл  болып  табылады.
30 млн-нан астам американдыћтар "з љйлерiнде ћандай да
бiр басћа тiлде с"йлеседi. Егер де сiз Нью-Мексико штатында
испанша с"йлейтiн американдыћты кездестiрсеѓiз, онда ол
АЋШ-ћа бiрнеше жыл бџрын келген иммигрант, АЋШ-ћа
ХIХ ѕасырда ћоныс аударушы испандыћтыѓ немесе мек-
сикалыћтыѓ џрпаѕы болуы мљмкiн. Дегенмен шетелдiк
акцент аталатын ерекшелiк ќрћашан да адамныѓ шетелдiк
(немесе бџрынѕы уаћытта шетелдiк болѕандыѕын) болып
табылатынын  бiлдiрмейдi.
Стивенсон Д. К. Америка: народ и
страна. М., 1993.
ЏЛЫБРИТАНИЯ
ЛЕЙБОРИСТIК ПАРТИЯНЫЃ САЙЛАУ АЛДЫНДАЅЫ
“БОЛАШАЋЋА БЕТБЏРЫС” БАЅДАРЛАМАСЫНАН
1945 жыл.
Сайлауда  не  шешiлмекшi?
Лейбористiк  партия  дiни  наным,  с"з,  баспас"з  бостан-
дыћтарын  жаћтайды.  Ол  бiзге  осы  бостандыћтарды  саћтап
ћалуды  жќне  ќрi  дамытуды,  кезiнде  соѕысћа  ћџрбандыћћа
берген  жекебас  ћџћыћтарын  ћайтадан  пайдалануымызѕа
ћамћорлыћ жасайды.  1927  жылѕы  "ндiрiстiк  дау-жанжал-
дар  мен  тредюниондар  туралы  заѓмен  бџзылѕан  кќсiподаћ-
тардыѓ  бостандыѕы  ћайтадан  ћалпына  келтiрiлуi  керек.
Елiмiз  зауыттарды,  машина  жабдыћтарын,  љйлердi,
мектептердi  орасан  зор  кљрделi  ж"ндеуден  "ткiзуге,  олар-
ды  жаѓарту  мен  ћайта  ћџру  жоспарына  мџћтаж.  Лейбо-
ристiк  партия  не  iстемекшi?
1.  Бiздiѓ  барлыћ  џлттыћ  ћорларымыз,  жерiмiз,  шикiзат
жќне жџмысшы кљшi толыћ пайдаланылуы ћажет. 5ндiрiс
жоѕары дќрежеде дамып, сатып алу ћабiлетiне теѓесуi керек.
2.  Жоѕары  жќне  тџраћты  сатып  алушылыћ  ћабiлетi
жаћсы жалаћымен, ќлеуметтiк  ћамсыздандыру  жќне  ћауiп-
сiздендiрумен, халыћтыѓ табыс дќрежесi т"мен топтар  љшiн
салыћ ауыртпалыћтарын жеѓiлдетумен сљйемелденуi
ћажет...

91
3.  5ндiрiстiѓ  маѓызды  салаларына  тџрѕын  љй,  мектеп,
аурухана,  ћоѕамдыћ  мекемелер  ћџрылыстарына  жоспар-
лы  тљрде  iрi  к"лемде  ћаржы  жџмсау.
4.  Аѕылшын  банкi  мемлекет  меншiгiне  берiлуi  ћажет,
ал  басћа  ћалѕан  банктердiѓ  ћызметi  "неркќсiптiѓ  ћажет-
терiмен  љйлестiрiлуi  керек.
Лейбористiк  партия  —  социалистiк  партия,  оныѓ  тљпкi
маћсаты  —  Англияда  социалистiк  ћоѕам,  азат,  демокра-
тиялыћ,  жоѕары  "нiмдi,  прогрессивтiк,  ћоѕамныѓ  жалпы
ортаћ  мљдделерiне  ћамћорлыћ  жасайтын,  материалдыћ
ћорлары  халыћћа  ћызмет  ететiн  ћоѕам  ћџру.
Притт   Деннис   Ноэль.  Очерки  внешней
и  внутренней  политики  лейбористов
в  1945—1951 гг.  М.,  1964.  С. 17—25.
КMМIР  MНЕРКЌСIБIН  МЕМЛЕКЕТ  МЕНШIГIНЕ
АЛУ  ТУРАЛЫ  ЗАЃ
1945  жыл.
Шахталарын  сатып  алып,  "неркќсiптiѓ  осы  саласын
басћару  жќне  оныѓ  тиiмдi  дамуын  ћамтамасыз  ету  љшiн
ћџрамы  тоѕыз  кiсiден  тџратын  к"мiр  "неркќсiбiнiѓ  џлттыћ
басћармасы  ћџрылады.  Басћарма  отын  жќне  энергетика
министрлiгiнiѓ  жалпы  басшылыѕына  баѕынады.
Заѓныѓ  ережелерi  ћазiргi  кезде  дайындалып  жатћан
к"мiр  "ндiрiсiн  ћайта  ћџру  жоспарыныѓ  ћџрамды  б"лiгi
болып  табылады.  Олар  тек  к"мiрдi  "ндiру  мен  б"лудi
мемлекет  меншiгiне  алумен  шектелмейдi,  сонымен  ћатар
к"мiр  "ндiрiсiне  байланысты  кокстеу  пештерi,  жасанды
отын "ндiру зауыттарын, электрстансыларын, к"лiк  кќсiп-
орындарын,  жылжымайтын  мљлiктермен  сауда  жасайтын
компанияларды  жќне  ќлеуметтiк  ћамсыздандыру  мекеме-
лерiн  де  мемлекет  меншiгiне  алуды  к"здейдi...
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1961. Т. 3. Ч. 1. С. 436-437.

92
ХАЛЫЋ  MКIЛДIГI  ТУРАЛЫ  АКТ
1969  жыл.
1. (1)  Халыћ  "кiлдiгi  туралы  актiнiѓ  маћсаттарын
iске  асыру  љшiн  тџлѕа  сайлауѕа  ћатысуѕа  байланысты
ћажет  жасћа,  егер  ол  18  жќне  одан  љлкен  жасћа  толѕанда
ѕана  жеттi  деп  есептелiнедi...
Хрестоматия  по всеобщей  истории
государства и права зарубежных стран.
М.,  1984.  С. 346-347.
ФРАНЦИЯ
РЕНО   ЗАУЫТТАРЫН   МЕМЛЕКЕТ   МЕНШIГIНЕ
АЛУ   ТУРАЛЫ   ОРДОНАНС
16  ћаѓтар,  1945  жыл.
1-бап. Рено  зауыттарыныѓ  акционерлiк  ћоѕамы  тара-
тылады.  Ол  ћоѕамныѓ  актив  жќне  пассив  мына  т"менгi
белгiленген  жаѕдайлардыѓ  негiзiнде  осы  жоѕарыдаѕы
ордонанс  жарияланѕан  кљннен  бастап  мемлекет  ћарама-
ѕына  алыну  жолымен  жойылады...
7-бап.  Рено  зауыттарын  џлттыћ  басћару  деген  атпен
азаматтыћ  ћџћыћћабiлеттiлiгi  бар  жќне  ћаржы  дербес-
тiгiмен пайдаланатын, "неркќсiп "ндiрiсi министрiнiѓ  бас-
шылыѕы  жќне  баћылауымен  жџмыс  iстейтiн  индустрия-
лы-саудалыћ  сипаттаѕы  кќсiпорын  џйымдастырылды.
Хрестоматия  по  всеобщей  истории
государства и права зарубежных стран.
М., 1984. С. 376.
ЌУЕ  КMЛIГIН  МЕМЛЕКЕТ  МЕНШIГIНЕ  АЛУ  ТУРАЛЫ
  ОРДОНАНС
26  маусым,  1945  жыл.
1-бап.  1944  жылдыѓ 1 ћыркљйегiнен бастап  “Эр-Франс”
компаниясы  капиталыныѓ  акциялары  меншiк  ћџћыѕы —
мемлекет  иелiгiне  "тедi.  Сонымен  бiрге  осы  ордонанстыѓ
3-бабында  ћарастырылѕан  декреттi  жариялаѕан  кљннен
бастап  осы  декрет  жарияланѕан  уаћытта  мемлекетке  де,

93
“Эр-Франс”  компаниясына  да  тиiс  емес  “Эр-Блю”  жќне
“Эр-Франс-Атлантик” компаниялары акцияларыныѓ  мен-
шiк  ћџћыѕы  да  мемлекет  иелiгiне  "тедi.
Хрестоматия  по  всеобщей  истории
государства  и  права зарубежных
стран.  М.,  1984.  С. 377.
ФРАНЦУЗ  БАНКIН  ЖЌНЕ  IРI  БАНКТЕР  МЕН  НЕСИЕ
ЋОЅАМДАРЫН  МЕМЛЕКЕТ  МЕНШIГIНЕ  АЛУ  ТУРАЛЫ  ЗАЃ
2  желтоћсан,  1945  жыл.
1-титул.
1-бап.  1946 жылдыѓ  1 ћаѓтарынан  бастап  француз
банкi  мемлекет  ћарамаѕына  алынды.  Ол  метрополияныѓ
барлыћ  аумаѕында  банк  билеттерiн  шыѕаруды  жалѕас-
тыра  бередi.
Банктiѓ  акциялары  мемлекетке  "тедi  де,  ол  акциялар
меншiк  ћџћыѕына  ие  болады.  Кеѓесшiлер  мен  регенттер
"з  мiндеттерiн  атћаруды  1945  жылдыѓ  31  желтоћсанында
тоћтатады...
Хрестоматия  по  всеобщей  истории
государства и права зарубежных стран.
М.,  1984.  С. 377.
ФРАНЦУЗ  РЕСПУБЛИКАСЫНЫЃ  1946  ЖЫЛЅЫ
КОНСТИТУЦИЯСЫ
 Преамбула.
Азат халыћтардыѓ адамныѓ жекебасын  ћорлап,  оларды
ћџлдыћћа  тљсiруге  тырысћан  режiмдердi  жеѓгеннен  кейiн
француз  халћы  ќр  адам баласы нќсiлiне, дiнiне  жќне  сенiм-
дерiндегi айырмашылыћтарѕа ћарамастан одан  ажыра-
тылмайтын  жќне  ћасиеттi  ћџћыћтарѕа  ие  дегендi ћайталап
жариялайды. Ол  таѕы  да  1789  жылѕы  ћџћыћтар  Деклара-
циясында  белгiленген  адам  мен  азаматтыѓ  ћџћыћтары
мен  бостандыћтарын  республика  заѓдарында  мойындалѕан
негiзгi  принциптерiн  салтанатты  тљрде  жариялайды.
Ол  сонымен  бiрге  бiздiѓ  заманымызда  аса  ћажет  болып
отырѕан  мынадай экономикалыћ,  саяси  жќне  ќлеуметтiк
принциптердi  жариялайды:

94
Заѓ  ќйелдерге  барлыћ  салада  ерлермен  теѓ  ћџћыћ-
тарды  ћамтамасыз  етедi.
5зiнiѓ бостандыћ мљдделерiне  баѕытталѕан  ћызметi  љшiн
ћудалануѕа тљскен  ќрбiр  адам  республика  аумаѕынан
баспана  табуѕа  ћџћылы.
Ќркiм  жџмыс  iстеуге  мiндеттi  жќне  белгiлi  бiр  лауа-
зымѕа  ие  болуѕа  ћџћылы.  Ешкiм  "з  ћызметiнде  "зiнiѓ
шыѕу  тегi,  к"зћарасы  жќне  дiни  нанымдарына  байланыс-
ты  ћысымшылыћ  к"руге  тиiс  емес.
Ќрбiр  адам  "з  ћџћыћтары  мен  мљдделерiн  кќсiподаћ
џйымыныѓ  к"мегiмен  ћорѕай  алады  жќне  "з  ћалауымен
кќсiподаћћа  ћосыла  алады.
Ереуiлдерге  ћатысу  ћџћыѕы  оларды  реттейтiн  заѓдар-
дыѓ  шеѓберiнде  iске  асырылды...
II  тарау.  Парламент  туралы.
5-бап.  Парламент  Џлттыћ  жиналыс  жќне  Республика
Кеѓесiнен  тџрады...
7-бап.  Џлттыћ  жиналыстыѓ  келiсiмiнсiз  жќне  Респуб-
лика  Кеѓесiнiѓ  алдын  ала  берген  ћорытындысынсыз  соѕыс
жарияланбайды...

жүктеу/скачать 0,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: