Өздігінен тексеруге арналған сұрақтар

1. Мектеп жылыжайын жоспарлау және онда жұмысты ұйымдастырудың қандай бағыттарын білесің.

2. Мектеп аймағында бау-бақшаны құрастырудың қандай бағыттарын білесің.

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение».

2. «Биология в школе» журналы, №3 1988ж. №5 1973ж.бет 76.

3.Қайымов Қ. Суасты әлемінің айнасы. – Алматы: Қайнар, 1989.

4.Махлин.М.Д. Аквариум в школе. – М.: Просвещение, 1984.

№14 Дәріс

1. Экспедицияның мақсат, міндеттері және оған даярлық.

2. Экологиялық экспедицияның құрылымы.

Дәріс мақсаты: Эко-туристік экспедицияда оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру.

Ұғымдар: турис, экспедиция.

Негізгі сұрақтар және қысқаша мазмұны:

Экологиялық экспедиция-бұл экологиялық білім беру мақсатында,экологиялық тақырыпта материалдар мен объектілерді демонстрациялаудың арнаулы жеке формасы. Экологиялық экспедицяға табиғат мұражайы,жеке өлкетану мұражайы, ботаникалық және зоологиялық бақшалар,ұлттық парктер мен қорықтар жатады.Экологиялық экспозицияға адамдар жақсы көңіл күймен,өз еріктерімен барып,экологиялық хабарлар алып жақсы демалады. Бұндай ұжымдар кенеттен туатын экологиялық проблеманы тез қабылдап шара қолдана алады. .Экологиялық экспозицияны мұражайда қалаптастыруға келесі қалыптасқан жағдайлар қажет болады.1).Көлемі үлкен флористикалық,фауналық,және гео-минералдық материалдарды демонстрациялау,аралас ғылыми систематика принципіне негізделген.2)Жануарлар және өсімдіктердің биоценоздық бірлестігі принципінде, экологиялық сипаттағы ғылыми экспозиция құру.3)Жергілікті жердің қорғау аймағы туралы хабар,қорғауға алынған геологиялық объектілер,жануарлар,өсімдіктерді демонстрациялау. 4)Ағза деңгейінде, популяция ,бірлестік, экожүйе , биосфера жалпы бүгінгі таңдағы экологиялық ғылымға бағытталған проблемалық экспозиция.

5).Рациональды табиғатты пайдалану принципіне негізделген,«Табиғатты қорғау» тақырыбындағы экспозиция.Бұндай экспозиция 4 бөлімнен тұрады:экологиялық және социальдық аспектілерде табиғатты қорғаудың жалпы проблемалары;табиғат ресурстарын аймақтық және глобальды деңгейде пайдалану;табиғатты қорғаудағы жергілікті жер проблемасы;халықаралық және дүниежүзілік деңгейде табиғатты қорғау. Музей жанынан зоологиялық,ботаникалық,геологиялық үйірмелер құрылады.Экскурсияны музей қызметкері жүргізеді.Музейге келместен бұрын класта мақсат қойа отырып,жоспар жасалынуы керек.Экскурсияның маршруты ойланылуы керек,бір жерге 2-3рет оралмау үшін.Экспонатқа толықтай анализ беру қажет емес.Оқушылардың бақылауын арттырып,проблемалық сұрақтарға жауап беру маңызды.Музейдегі экскурсия ұзақтығы орта класс үшін 1-2сағат,жоғарғы классқа 1,5сағат. Экологиялық білім әр-түрлі эк-қ клубтарда жақсы қалыптасады.

Өздігінен тексеруге арналған сұрақтар:

1. Экспедицияның мақсат, міндеттеріне сипаттама бер.

2. Экологиялық экспедицияның құрылымы қандай.

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г.

2. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г. стр.66.

3. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г

№15 Дәріс

1.Фитокомпозиция туралы түсінік.

2.Фитокомпозицияның жіктелуі.

Әдебиет: «Биология және салауаттылық негізі» журнал №6,2005ж.

Дәріс мақсаты: Фитокомпозиция негіздері туралы түсінік беру және фитокомпозиция жасау әдістерін

меңгеру.

Кластан тыс жұмыстың негізгі бір түріне фитокомпозиция жатады. Сөзбе-сөз айтқанда фиоткомпозиция

гүлдесте. Гүлдерден әр түрлі гүлдесте жасау.Фитодизайн ежелден келе жатқан мен бізде 10-15 жылдың айналасында пайда болды. Өсімдіктерден құрылып жатқан шығармашылық туынды. Гүлдесте әр түрлі өсімдік бұтақтарын,жасыл жапырақтарын,жемістерін қолдана отырып жасалатын композиция. Гүлдердің адам өмірінде алатын орны ерекше. Гүлдестеннің сырт пішіні, көлемі, үйлесім тауып тұрған бояулары және аранжировкасы да белгілі бір заңдылықты орындағанда ғана шығады. Адамға фитокомпозиция көлемдігі емес, экзотикалық әдемі гүлдер түрлерінің жиынтығы емес, оның үйлесушілік бітімі үлкен болады.Фитопом. бірнеше стилде жасауға болады. Көлемді стиль-өзінің атана байланысты көлемді болады.Бұл стилде форма құрайтын негізгі қаңқа болады да оны толықтыратын көмекші құрал болады.

Бидермейер стилі-дөңгелек ыдысқа қойылатын дөңгелектеніп жасалатын композиция. Қойылатын гүлдер басы бір биіктікте дөңгелене қойылады да, сыртқы жиегі жасыл жапырақтармен көмкеріледі. Икебана – «гүлдерге жан бітіру» деген мағына білдіреді.Ол негізінен үш бағытта болады. Икебана стилі рикка, нагейра, морибана болып бөлінеді.

1.Фитокомпозиция дегеніміз не.

2.Фитокомпозицияның қандай түрлерін білесің.

3. Фитокомпозицияның маңызы неде.

2. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г. стр.66.

3. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г

4. «Биология және салауаттылық негізі» журнал №6,2005ж.

6. СЕМИНАР(ПРАКТИКАЛЫҚ) САБАҚТАРДЫҢ ЖОСПАРЫ.

№	Тақырып	Мазмұны	Апта	Әдебиет
1	Биологиядан жүргі- зілетін кластан тыс жұмыстардың формасы мен түрі.	1.Кластан тыс жұмыстардың жеке түрі.(ауызша) 2.Кластан тыс жұмыстардың жалпы түрі.(ауызша) 3.Кластан тыс жұмыстардың топтық түрі.(ауызша)	1	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.
2	Жеке кластан тыс жұмыстар.	1. Кластан тыс жұмыстардың жеке түріне сипаттама. 2. Жеке кластан тыс жұмыс- тардың биология пәніндегі орны.	2	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.
3	Топтық кластан тыс жұмыстар.	1. Кластан тыс жұмыстардың топтық түріне сипаттама. 2.Топтық кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны.	3	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.
4	Жалпы кластан тыс жұмыстар.	1. Биологиядан кластан тыс жұмыстардың жалпы түріне сипаттама. 2.Жалпы кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны.	4	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.
5	Биологиядан мектеп ішілік және мектеп аралық шаралар.	1.Мектеп ішілік шаралардың түрлері және оларды ұйымдастыру. 2.Мектеп аралық шаралардың негізгі формалары.	5	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г. 3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М, «Просвещение» 1974г. стр.17, таблица-5. 4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» стр.15-45.
6	Мектепте жүргізілетін үйірмелер.	1.Өсімдіктану пәнінде жүргізілетін үйірмелер. 2.Жануартану пәнінде жүргізілетін үйірмелер. 3.Тәнтану пәнінде жүргізілетін үйірмелер. 4.Тіршіліктану пәнінде жүргізілетін үйірмелер. .	6	1.А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М, «Просвещение» 1974г. стр.17, таблица-5. 2.Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» .
7	Кластан тыс жұмыстарды ұйымдастырудағы бөлме өсімдіктерінің маңызы.	1. Бөлме өсімдіктерін сабақта морфо-анатомиялық бағытта қолдану. 2. Бөлме өсімдіктерін сабақта физиологиялық бағытта қолдану.	7	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2.Н.И.Клинковская «Комнатые растения в школе» М, «Прос..» 1986г. стр.3-8, 12-44.
8	Бөлме өсімдіктері- нің көбеюі.	1.Бөлме өсімдіктерінің тұқыммен көбеюі. 2. Бөлме өсімдіктерінің вегетативті көбеюі.	8	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г. 2. Н.Клинковская «Комнатые растения в школе» М, «Прос..»1986г. 86-88бет.
9	Экологиялық соқпақ.	1. Экологиялық соқпақ туралы түсінік. 2. Экологиялық соқпақта кластан тыс шараларды өткізу.	9	1.А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии»М, «Просвещение» 1974г. 2. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М, «Просвещение» 1974г. стр.66.
10	Фенологиялық бақылау.	1.Фенологиялық бақылау және оны ұйымдастыру. 2. Оқушылар жұмысының көрмесін өткізу.	10	1.Фенологиялық бақылау және оны ұйымдастыру. 2.Оқушылар жұмысының көрмесін өткізу.
11	Биологиялық әдебиеттер.	1. Кластан тыс жұмыстарды ұйымдастырудағы биологиялық әдебиеттер.(ауызша) 2. Дәріс материалдарын пайдалана отырып белгілі бір тақырыпта реферат жазу әдістемесін меңгеру.	11	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение». 2. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М, 1974г. стр.104. 3. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» стр.118.
12	Биология апталығы.	1. Биология апталығын жоспарлау және ұйымдастыру.(ауызша) 2. Биология апталығының жоспарын құру және өткізу.	12	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение». 2.Н.Задорожный «Предметная неделя биологии в школе» Ростов-на-Дону «Феникс» 3. «Биология в школе» журналы, №3, 1991ж.
13	Тірі табиғат бұрышындағы жан- уарлардың құрлымы	1. Аквариум және оның құрлымы. 2. Инсектарий, террариум, вольерлер туралы түсінік.	13	1.Қайымов Қ. Суасты әлемінің айнасы. – Алматы: Қайнар, 1989. 2.Махлин.М.Д. Аквариум в школе. –М.: 1984. Просвещение,
14	Туристік-өлкелік экспедиция экологиялық тәрбие формасы ретінде.	1.Экологиялық мәдениетке тәрбиелеудің қазіргі таңғы проблемасы. 2.Экспедицияны өткізу жағдайы.	14	1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 19 2. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М, «Просвещение» 1974г. стр.66.
15	Фитокомпозиция.	1. Көлемді стиль 2. Икебана стиль 3. Аралас стиль	15	1. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии»М, 1979г 2. «Биология және салауаттылық негізі» журнал №6, 2005ж.

6. Семинар (практикалық) сабақтардың әдістемелік нұсқаулары:

1 апта

№1 практикалық жұмыс

2. Кластан тыс жұмыстардың жалпы түрі.(ауызша)

3. Кластан тыс жұмыстардың топтық түрі.(ауызша)

Кластан тыс жұмыстардың мазмұны оқу бағдарламасымен шектелмейді, оқушының қызығушылығына негізделе отырып сабақ бағдарламасынан тыс материалдарды да қамтиды. Кластан тыс жұмыста мұғалімнің қызығушылығы емес, оқушының қызығушылығы ескерілуі керек.(мыс:кейбір мұғалім гүл өсіруге қызығып, оқушыларды да осы бағытта жұмыстандырады) Биологиядан сабақтан тыс жұмысты, сабақтан тыс уақытта мұғалімнің тапсырмасы бойынша барлық класс оқушылары орындайды

2. Кластан тыс жұмыстардың жалпы түрі дегеніміз не?

3. Кластан тыс жұмыстардың топтық түрі дегеніміз не?

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г.

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г.

4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г.

2 апта

№2 практикалық жұмыс

2. Жеке кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны.

Жеке форма - жеке оқушының биологияға қатысты қызығушы - лығынан туған сұрақтарға жауап береді. Тәжірибелі биолог мұғалім -өз алдына белгілі бір мақсат қойады және оған жету үшін оқушының қызығушылығын анықтап, жеке тапсырма беріп, оны сол немесе басқа бағытта дамыту үшін тапсырма мазмұнын күрделендіріп, кеңейтіп қадағалап отырады. Оқушылардың кл.тыс жұмыстарға тартылуы мұғалімге байланысты.Жеке тапсырманы орындау оқушының зерттеу жұмыстары кезінде білім мен біліктілігін арттырады.

Методикалық нұсқау: Жеке кластан тыс жұмысқа таблица толтыру.

Сұрақтар: 1. Мектепте биологиядан қандай жұмыстар жүргізіледі ?

2. Мектепте жүргізілетін биологиялық жұмыстарға кім жауап береді?

3. Кластан тыс жұмыстар қандай уақатта жүргізіледі?

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г.

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г.

4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г.

3 апта

№3 практикалық жұмыс

2. Топтық кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны.

Топтық форма бұл-анықталған белгілі бір уақыт (2-3жыл) аралығында, биологияға қызығушылығы бар тұрақты оқушы- лар тобымен жүргізілетін жұмыс. Топтық кл.тыс жұмыстың эффектілігі мен маңызды- лық дәрежесі оны дұрыс жоспарлауға байланысты.Кл.тыс жұмыстың топтық формасы- ның бағдарламалық материалдары, мақсаты бар әр түрлі жұмыс түрлерімен толықтырылу керек. Жұмыс жоспары сондай жұмыс түрін қамту керек, нақтылы жағдайда оқушылар- дың күші жететіндей болу.

Методикалық нұсқау:Топтық кластан тыс жұмысқа таблица толтыру.

Сұрақтар: 1.Топтық кластан тыс жұмыстарға не жатады?

2. Топтық кластан тыс шаралардың маңызы неде?

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г.

4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г.

4 апта

№4 практикалық жұмыс

2. Жалпы кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны.

Жалпы формаға - көптеген оқушылардың жиынтығымен жүргізілетін жұмыс түрлері жатады. Олар көптеген тәрбиелік бағыттағы, қоғамдық-пайдалы бағыттағы жұмыстар. Жалпы жұмыс натуралистік бағытта биология мұғалімінің ұсынысымен ұйымдастырылады.Жалпы кл.тыс жұмысқа бірнеше кластың, бүкіл мектептің оқушылары тартылады.Барлық жалпы кл.тыс жұмыстар қоғамға пайдалы бағыттағы сипатқа тән.

Методикалық нұсқау: Әдебиеттегі таблицаны толтыру, бет17.

Сұрақтар: 1. Жалпы кластан тыс жұмыстардың биология пәніндегі орны қандай.

2. Жалпы кластан тыс жұмысқа мысал келтір.

3. Жалпы кластан тысқа жоспар құр.

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г.

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г. стр.17, таблица-5.

4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» М, 1979г.

5 апта

№5 практикалық жұмыс

2. Мектеп аралық шаралардың негізгі формалары.

Дәстүрлі түрдегі мереке құрылымы:

1. Мерекенің салтанатты ашылуы және қатысушыларды құттықтау.

2. Аудан мектеп ұжымының жетістігі туралы қысқа хабарлама.

3. Аудандағы мектеп юннаттарының жасаған жұмыстары туралы бұйрықтарын тапсыру.

4. Аудандағы мектеп көрмелерін тексеру.(әрбір мектеп өсімдіктер экспонаты бар стенды көрсетеді) 5. Мерекелік концерт, карнавал.(мектеп мереке тақырыбына байланысты бірнеше номерлермен шығады)

6. Үздік қатысушыларды іріктеу.(іріктеуді арнайы комиссия жүргізеді, олар көрмені тексереді, жүргізілген жұмыстарының бұйрықтарын тексереді және әдеби өзіндік іс- әрекеттері тексеріледі)

2. Мектеп ішілік шараға мысал келтір.

3. Мектеп аралық шұараға мысал келтір.

Әдебиеттер:1. А.Н.Никишов «Внеклассная работа по биологии» М, «Просвещение» 1974г.

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. А.Н.Захлебный «Экологическое образование школьников во внеклассной работе» М,

«Просвещение» 1974г. стр.17, таблица-5.

4. Д.И.Трайтак «Как сделать интересной внеклассную работу по биологии» стр.15-45.

6 апта

№6 практикалық жұмыс

2.Жануартану пәнінде жүргізілетін үйірмелер.

3.Тәнтану пәнінде жүргізілетін үйірмелер.

4.Тіршіліктану пәнінде жүргізілетін үйірмелер.

Үйірме юннаттарының құрамы жасерекшелігі бірдей оқушыларды біріктіреді. Егер үйір меде әр түрлі класс оқушылары жұмыс жасаса, онда оларды секцияға бөледі. 5-6 класс оқушыларын біріктіріп, өсімдіктанумен, өсімдікшаруашылығымен, 6-7 класс оқушыла рын жануартанумен т.б.осылай мақсаттарын қарай топтайды. Егер мектепте бір биолог мұғалім болса,жалпы натуралистік үйірме ұйымдастырып оны секцияларға бөлген жөн, мыс:жас өсімдікшілер, жас жануартанушылар, жас физиологтар т.б.Сонымен бірге мектепте қандайда болмасын үлкен бір үйірме құруға болады.

Методикалық нұсқау: үйірме жоспарын құру.

Сұрақтар: : 1.Өсімдіктану пәнінде жүргізілетін үйірмелерді ата

2.Жануартану пәнінде жүргізілетін үйірмелерді ата.

3.Тәнтану пәнінде жүргізілетін үйірмелерді ата.

4.Тіршіліктану пәнінде жүргізілетін үйірмелерді ата.

2. М.И.Панкина «Молодому учителю биологии» г.Уральск, 1998г.

3. Н.И.Клинковская «Комнатые растения в школе» М, «Прос..»1986г.стр.9