-оқушы: Ия, бүгін «Тілдің мерейі-елдің мерейі»-атты сынып сағаты болады. 2-оқушы

Сол тілммен дүниені атадым,

Таптым бүкіл тіршіліктің атауын.

Жатты онда уыз сүті ананың,

Жатты онда аманаты атаның.

Сол тіліммен махабатқа тіл қаттым,

Сол тіліммен талай гүлді жинап тым

Сол тіліммен сәбилерді сөйлеттім,

Сол тіліммен көз жастарын құрғаттым.

Сол тіліммен аспан көрдім, жер көрдім.

Сол тіліммен көгергенше жер бердім.

Сол тіліммен дүниеден кетемін,

Сол тіліммен дүниеге мен келдім.

6-оқушы: Керемет екен. Ал Әбділда Тәжібаев атамыздың мына өлеңі естеріңізде ме?

Туған тілім –тірлігімнің айғағы, 

Тілім барда айтылар сөз ойдагы.

Өссе тілім-мен де бірге өсмін,

Өшсе тілім мен бірге өшемін.

7-оқушы: Ана тілім-бәрің сөйлер шежірем,

Тілсіз нені білдіре алам,не білем?

Тілім барда ғанамынау ғаламның,

Кілтін табар саналысы сезінем.

О,адамдар,қадіріне жетіңдер,

Ана тілін-анаң, сыйлап өтіңдер!

Ана тілін білмеген,

Ақылы жоқ желік бас.

Ана тілін сүймеген-

Халқын сүйіп жарытпас.

10- оқушы: Ал халқымыздың кемеңгер жазушысы Ғ.Мүсірепов атамыз: «Ана тілін ұмытқан адам өз халқының өткенінен де,болашағынан да қол үзеді.Ана тілін өгей ұлдар ғана менсінбейді»деген,сондықтан өз тілімізге, өз ұлтымызға өгей болмайық, достар!

11-оқушы: Біздің ана тіліміз-қазақ тілі.Ол тек отбасы,ошақ қасының тілі емес,мемлекеттік тіл ғой.

      -Бәрекелді,балалар, тіл туралы қаншама пікірталаптар,әңгіме жүргізіп жатсыңдар оларың дұрыс екен.

-Ал мен сендерге тіл туралы жалпы түсінік бере кетейін.

-Дүние жүзінде халық та, тіл де көп,ұлттарды бір-бірімен ажыратып бөлетін де жақындаттырып туыс ететін де басты белгісі оның тілі.

Тіл әр ұлттың ұлт ретінде сақталуының кепілі.

Сұрақ:

-Қандай тілдерді білесіңдер?

-Біздің президентіміз Нұрсұлтан Ә.Н., үш тілді бірдей меңгер-дейді:-ол қандай тілдер?  Қазақ,орыс,ағылшын.

-Бірақ Қадыр Мырзаәлі былай дейді «Өзге тілдің бәрін біл өз тіліңді құрметте».

Біздің ата жазушыларымыз, данышпандарымыз Әл-Фараби, Олжас Сүлейменов, Ш.Уалиханов, Мұхтар Әуезов бірнеше тілді меңгерген.Барлық мемлекеттердің президенттері негізгі 7 тілде  бір-бірімен қарым-қатынас жүргізеді: Орыс , ағылшын ,араб,қытай ,француз ,япон,испан тілі.

Сөз жұмбақ шешу.  

Сұрақтар:

1.Біздің Республикамыз қалай аталады?

2.Біздің ел ордамыз қалай аталады?

3.Өте жақсы оқитын оқушыны басқаша қалай атаймыз?

4.Ең алғаш мектеп ашқан адамның аты?

5.Бізге көрші мемлекеттердің бірі?

6.Әкеміздің әкесін кім деп атаймыз?

7.Мектепке не алу үшін келеміз?

8.Бізге жақын орналасқан кең орны?

9.Біздің Ақмола облысы қандай шаруашылықпен айналысады?

-Біздің мемлекеттік тіліміз-қазақ тілі.

Қазақ тілі әлемдегі тілдер арасынан көркемдігі мен бейнелігі,тазалығы мен сөздік құрамының молдығы жөнінен ойып орын алған тілдердің бірі.                              

Қазақ тілі қазақ халқының тілі ретінде таным,дәстүр,рухани құндылықтарды сақтаушы,ұрпақтан ұрпаққа жеткізуші қызметін де атқарып келеді.Кез келген ұлт,халық ең бірінші рухани өресімен,жан байлығымен өлшенеді.Ал халықтың өнері мәдениеті-тілінде. Біздің мақсатымыз-ата баба аманат еткен тілді қадірлей білу көркемдігі мен байлығын сақтап келесі ұрпаққа жеткізу.

4-1 , 1-2,6-2,1-1,У,6-4,10-2,5-3,6-4,8-5,9-2, Й,4-1,3-1,П,8-1,1-2,8-5.

                     Ата рухын жаныма қондырасың.

Өзіңменен таныдым тарихымды,

                     Кемелденген өзіңмен толды жасым.

                     Тілім менің сарқылмас қазынасың,

                     Бір сенімен болмыстың назы басым.

                     Көне тарих сөйлейді өзің болып,

                     Жыр - ғұмыр боп бүгінде жазыласың.

                     Жасаған елім, ер халқым,

                     Отан - өлең, Отан-жыр,

                     Көтерген көкке ел даңқын.

                      Ұятың боп тұр бетте.

                      Өзге тілдің бәрін біл,

                      Өз тіліңді құрметте!

  Ән орындалады: «Анамның тілі-аяулы үн»

Ұранымыз: Ақпыз,қара,сарымыз,

Сабақтың мақсаты:

Қазақстан Республикасындағы халықтардың ынтымақтастықпен, бірлікпен, тең құқықпен өмір сүріп жатқандығын және оны үлгі етіп, әр халықтың салт-дәстүрлерін сақтап келе жатқан қаншама ұлттардың салт-саналарынан хабардар ету, балалардың өз өнерлерін көпшілік ортаға салу арқылы шығармашылық білімдерін көрсету, балалардың жаңа қырларын ашу.

Көрнекілігі: плакат, әр ұлт өкілдерінің киім үлгілері.

Жүргізуші: «Сәлеметсіздер ме, оқушылар, ұстаздар қауымы.Бүгінгі біздің «Халықтар достығы-ел бірлігі» деп аталатын мәдени-мектепішілік тәрбие сағатымызға қош келдіңіздер!

Жеңімпаздарды құттықтай отыра мына өлең жолдарын сіздерге арнаймыз:

• 
  оқушыларды әдептіліктің алтын ережелерін қастерлеуге, өмір заңдылықтарын білуге үйрету.
  
• 
  Адамгершілік қасиеттерге тәрбиелей отырып, оқушылардың рухани көзқарасын байыту.
  
• 
  Адамгершілік қасиеттерді сезіне білуге және үлгі етуге тәрбиелеу.
  

Сабақтың алдында қағаздан қиылған жүрекшелер қобдишаға  салынып қойылады.

-  Балалар мен бүгінгі сабақта көргеніме қуаныштымын. Сендердің күлімдеген жүздеріңді көріп, сүйсініп тұрмын. Сол себептен мен сендерді көңілашар сәтіне шақырамын! Бұнда түрлі-түсті жүрекшелерге толы. Есімізде түстерді сақтайық. Олар адамның құнды қасиеттерін білдіреді екен. Қызыл-адамгершілік, сары-адалдық, қызғылт- мейірімділік, көгілдрі- сүйіспеншілік, жасыл- әдептілік, көк-ізеттілік, ақ- қайырымдылық.

- Балалар осы жүрекшелерді алып, биікке ұшыруға тырысайық. Балалар жүрекшелерді аспанға лақтырады.

- Қараңдаршы қандай керемет! Біздің сыныптың іші осы құнды қасиеттерге  толды. Балалар бұл түрлі-түсті қағаздан жасалған жүрекшелердің ұшқанын неге ұқсаттыңдар?

Балалардың жауаптары.

- Ондай болса бәріміз бірге әдептілік, мейірімділік сыйлайтын күнмен сәлемдесейік.

Сәлем Күн-Анамыз! /қол жоғарыда/

Қуанатын күн бүгін / қол ұстасады/

Қайырлы таң! Қайырлы күн! /қол көкіректе/

Күліп шықты күн бүгін! /қол жоғарыда/

Шығармашылық жұмыс

   Парталарыңыздың үстінде екі парақ қағаздың біріне адам бойындағы жаман қасиеттерді жазыңыздар. Екінші параққа адам бойындағы жақсы қасиеттерді жазасыздар.

    Жазып болсақ, жаман қасиеттерді жазған қағаздарыңызды бүктеп қоямыз да ал жақсы қасиеттерді оқимыз.

Топтастыру стратегиясы.

адалдық әдептілік әділдік имандылық

жақсы қасиеттері Әдептілік қанағатшылық

мейірімділік ізеттілік қайырымдылы қ                          

Балалар, енді әдептілік алтын ережелері туралы не айта аласыңдар?

 Оқушы: Әдептілік амандасудан басталады. Амандасу үшін айтылатын сөз: Сәлеметсіз бе? Ассалаумағалейкум, Қайырлы таң, Қайырлы күн? Кеш жарық…

Балалар амандасудың тәртібі туралы не айта аласыздар?

• 
  Үлкендермен амандасу
  
• 
  Қол алысып амандасқанда, қолғапты шешу керек.
  
• 
  Таныс адам алыс жерден келсе, оған барып амандасу.
  
• 
  Үлкендермен және қыздармен сөйлескенде түзу түрып, дұрыс жауап беру керек.
  
• 
   Қолыңды екі қалтаңа салып, шіреніп тұру сыйламаушылықтың белгісі.
  

Мақал –мәтел жарысы:

Әдептілік, ар-ұят—адамдықтың белгісі,

Тұрпайы мінез, тағы жат—надандықтың белгісі.

Әдепті бала—арлы бала,

 Әдепсіз бала—сорлы бала.

Әдепті елдің баласы

Алыстан сәлем береді.

Әдептілік белгісі –иіліп сәлем бергені,

Жақындықтың белгісі—келіп –кетіп жүргені.

Е. Өтетілеуовтың «Әдептілік –әдемілік » өлеңін оқу

Мұғалім :Әдеп әліппесі туралы кім не біледі

Ә – әрпі

Әдеп, тәртіп білемін,

Әдеппен сөйлеп күлемін.

Әрқашан жұрт алдында

Әдеппен сөйлеп жүремін.

Д –әрпі

Досты сыйлау салтымыз,

Достық жасап бар елмен,

Достасады салтымыз.

И –әрпі

Иман- сенім әдепке.

Иманды жан біледі,

имандылық әдетті.

С – әрпі

Сабырлы жетер мұратқа,

Сабырсыз қалар ұятқа.

Сабырлық ақыл туындай

Сабырдың туын құлатпа.

Бой сергіту жаттығуы: өлеңді қимыл арқылы жасау

Көрініс: « Жаман әдет » .

Мақал – мәтел:

оқушы: Жаман бала –өле жейді

Жақсы бала бөле жейді.

оқушы: Жаман туғаның болғанша,

Жақсы жолдасың болсын.

оқушы : Жаманнан жирен ,

Жақсыдан үйрен.

Ж- жақсы бол

А – ақылды бол

Қ – қамқор бол

С - сабырлы бол

Ы – ынтымақты бол

Ә –әдепті бол

Д - дос бол

Е – еңбекшіл бол

Т – тәртіпті бол

                                               Дөңгелек үстел 5 бөлімнен тұрады:

1. 
   Күнделікті көрініс
   
2. 
   Мен заңды қаншалықты білемін.(яғни сіздерге бірнеше жағдайлар оқылады.Мұның ішінен оқылған жағдайды қылмыс деп тапсаңыздар оң қолды көтересіздер де, себебін айтасыздар, егер қылмыс емес деп тапсаңыздар сол қолды көтересіздер себебін тағы айтасыздар.
   
3. 
   Ешқандай заңы жоқ арал.(бұл сіздердің алдарыңызға плакат беріледі соған өз ойларыңызды сурет арқылы бейнелеп түсіндіріп бересіздер.)постер әдісі деп аталады
   
4. 
   Қызыл, сары ,көк ауыл атты тренинг
   
5. 
   Қылмыскер бала қайдан шығады деп аталады.(Ой қозғау)
   

1. 
   Арал аудандық Жасөспірімдер аға капитаны Гүлнар Есенжолова
   
2. 
   Мектеп басшысы Қалия Дәулетова
   
3. 
   Мектебіміздің тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Лиман Исаева
   
4. 
   Мектебіміздің оқу ісі жөніндегі орынбасары Дәуіржан Жұбанов
   

• 
  Кім қалай заң бұзды?
  
• 
  Ата – ана,сіздің тарапыңыздан қандай жауапсыздық кетті
  
• 
  Мұндай жағдайға мұғалім кінәліме, әлде ата – ана ма? Пікірлеріңізді айта отырсаңыздар.
  

1. 
   Дүкенде спирттік ішімдікпен бірге  есірткі  де  сатылады.
   
2. 
   Түнгі көшеде жастар  айқайлап  өлең  айтып  келе  жатыр.
   
3. 
   Сатушы сатып алушыға  байқамай  артық ақша  беріп  жіберді, ал  сатып алушы  өзіне  тиесілі  ақшадан  артық  екенін біле  тұра  қайтіп  бермеді.
   

5. 
   Химиялық завод өзінің  зиянды  өнімін  өзенге тастады, сол өңірдің ауасы  бұзылды.
   
6. 
   Жоғарғы сынып оқушылары төменгі сынып оқушыларының бір – бірінің заттарын ұрлауы
   

8. 
   Мектепте ұялы телефонды үнемі пайдалануы.
   

  Заңсыз  елде  әркім  өз  білгенін  істейді, тәртіп  сақталмайды.Сондықтан  адамдар  қалыпты  жағдайда  өмір  сүре  алмайды, ал  тәртіп  пен   заң  біздің  қалыпты  тіршілігіміз  үшін  қажет. «Тәртіпсіз  ел  болмайды, тәртіпке  бас  иген  құл  болмайды»  деген  Б.Момышұлының  сөзін  естен  шығармайық.

       Баяғы өткен заманда Арал деген шахарда адамдар тату тәтті  өмір сүріпті. Адамдар бір – бірімен дос, бауыр, бір –бірінен еш нәрсе аямапты. Бір күні  аспаннан әр түрлі  ленталар түсінті де адамдар үлгергенінше бірі көгін, бірі қызылын, бірі сарысын таласып алыпты. Күндердің күнінде қатты жел, боран соғып қызыл лента алғандар қызыл, көк лента алғандар көк болып шанхай, жаңа ауыл, автобаз деген ауыл – ауылға бөлініпті. Әр ауыл бөлек – бөлек қорған тұрғызыпты.Сөйтіп адамдар бір  – бірімен достықты ұмытып, бір – бірімен араласпай араларында алауыздық туындайды. Шанхай ауылында су бар азық жоқ, Жаңауылда азық бар су жоқ, Автобазда  азық та, су да бар от жоқ . Енді қалай өмір сүруге болады,не істейсіздер?  Бұл әңгіменің астарында бір жұмбақ жатыр, сол жұмбақты кім шешеді?

                  Арайлым:

Адамдар ауыл – ауыл , көше – көше болып бөлінгендіктен сол бөліну кезінде құқықтары бұзылады, бір – бірінің заттарын ұрлап осы жоқшылықтың кесірінен қылмыс туындайды.(құқық қызметкері сөйлейді)

Мұғалім:Бүгінгі күні қоғамды алаңдатып отырған жағдайлардың бірі ол – мектеп жасындағы балалардың қылмыс жасауы. Құқық бұзушылық істейтін жұмыстың жоқтығынан, Абай атамыз айтқандай «көйлегі көктік, тамағы тоқтық аздырар адам баласын» дегендей қазір сіздердің алдарыңызға екі сурет көрсетіледі. Біріншісі тіп – тік әдемі салынған үйдің суреті.Екіншісі – фундаментінен бастап кірпіші дұрыс қаланбаған, төбесі жарылып кеткен үйдің суреті. Бұл тек үйдің суреті ғана емес,бүгінгі күн тәртібіндегі жасөпірімдер арасындағы құқы қбұзушылықтың алдын алу бағытындағы  бала тәрбиесі туралы не айтуға болады?Яғни бала тәрбиесі үйдің фундаменті сияқты жас күнінен басталады ата – аналар назар аудару керек.

«Отбасы – барлығының басы, жан – жақты негізі болатын тәрбие институты. Ата – анамен баланың қарым – қатынасы нәтижесінде адамгершілік, эстетикалық, дене тәрбисінің алғашқы үлгісі қалыптасады. Ал әке мен шеше, ата мен әже,апа мен ағалар баланың алғашқы тәрбиешілері» – деп В. А. Сухомолинский айтқандай, алғашқы тәрбиешілердің алғашқы тәрбиесі ерте бастан яғни бесіктен басталуы тиіс. Яғни, келесі сурет бала тәрбиесінің о бастан дұрыс басталмағанын көрсетіп тұр.Суреттегі тау ортасынан көтерілгелі тұрған жанартауға қараңыздар, тау сіздің балаңыз болса, ал тауды жарып шыққалы тұрған жанартау балаңыздың қылмыскер болуы мүмкін дегенді білдіреді.

     Бала бір күнде қылмыскер болмайды. Жанартаудың атқылауына дейін қаншама процестер жүретіні  сияқты  бала  қылмыскер  болуы  үшін де   бірнеше  жағдайлар  әсер  етеді.Оған  ата-ананың  баланы  бақылауынсыз  жіберуі, баланың  нашар  топқа  кіруі, жақсы  жолдастарының  болмауы, деген сияқты.  Мұның барлығын  дер  кезінде  байқап, балаға  көмекке  ұмтылсақ, оны  сақтап  қалуға  болама  осы жөнінде  не айтасыздар ( Бұл бөлімде  ата-анаға  көп  сөз  беріледі,) Бұдан  соң  заң  қызметкерлері  сөйлейді.

                                                                                                             Қатысқаны – 25