Бақылау сұрақтар мен тапсырмалар

Түзету (коррекция) ұғымы – психикалық жəне дене бітімдік дамудағы кемшіліктерді, психологиялық – педагогикалық жəне емдеу – сауықтыру шараларының жүйесі көмегімен түзету. Бұл жүйе, баланың психикасының, дене бітімінің ауытқуларын жеңілдетуге жəне жоюға бағытталады. Дефектологияда «коррекция» («педагогикалық коррекция») терминін, мінез – құлық ауытқуы бар балаларға қатысты, алғаш рет В.П.Кащенко енгізді. Кейінірек бұл термин, ақыл – ойы кем балаларға қатысты қолданыла бастады. Қазіргі кездегі көмекші мектептер қызметінің мазмұны, коррекциялық – тəрбиеленушілік тұрғыда құрылады. Оқудағы коррекциялық немесе түзетушілік бағыт, арнайы білім беру мекемелері жұмысының негізгі қағидаларының бірі болып табылады. Ағылшын тілді елдерде, «коррекция» термині, арнайы білім беру саласында қолданылмайды, дамудағы кемшіліктерді психологиялық – педагогикалық жолдармен түзету, «remediation» сөзімен түсіндіріледі. Ондағы түзету немесе коррекциялық педагогика – бұл құқық бұзушылық жəне оның алдын – алу мəселесімен айналысатын педагогика саласы. Дамудағы ауытқуды түзету немесе коррекция жасаудың тұтас тұжырымдамасын алғаш рет итальян педагогы М.Монтессори (1870-1952) жасады, ол сезімдік тəжірибе мен моториканың дамуы (сенсомоторлық коррекция), автоматты түрде ойлауды дамытады, себебі, олар ойлаудың алғышарттары деп есептейді. Коррекция идеясының бұдан кейінгі дамуы, бельгиялық педагог Декролиге (1871-1933) тəн. Ол ақыл – ойы кем балалармен жүргізілетін коррекциялық жұмыстың үш кезеңнен тұратын жүйесін жасайды. Бірінші кезең - бақылау, бұл кезең Монтессоридің сенсорлық мəдениетті қалыптастыру идеясына сəйкес келеді. Екінші кезең – ассоциацияларды қалыптастыру – ана тілін үйрену мен жалпы міндетті пəндерді меңгеру барысында, ойлау қабілетін қалыптастыру. Үшінші кезеңде – баланың сөйлеу, сурет салу, еңбек ету, əн салу, қимыл – қозғалыс қабілеттерін қалыптастыру. Мұнда оқу материалының мазмұны, балалардың инстинктері мен қарапайым физиологиялық үдерістеріне сай келуі керек. Ресейде түзету жұмысының теориясы мен тəжірибесін дамытуда жетекші рөлді А.Н.Граборов (1885 - 1949) атқарды. Ол ақыл – ойы кем балалармен жүргізілетін сабақтардың біртұтас жүйесін жасады, бұл жүйенің құрамына ойлау, есте сақтау үдерістерін дамытуға ықпал ететін ойындар, қол еңбегі, топсаяхаттар тəрізді, маңызды əлеуметтік мазмұндағы жұмыстар енеді. Ақыл – ойы кем балалармен жүргізілетін түзету жұмысының əріқарай дамуы мен зерттелуі, Г.М.Дульневтің атымен байланысты.