ОҚулық Атыраулық заманауи жазушылардың қазақ және орыс тілдеріндегі шағын прозалық жинағы

42 43

Жекпе-жек күреспен басталып, төбелеспен аяқта- латын. Алайда алғашқы қан шыққанша жалғасатын. Көгерген көздер, сынған тістер, ұнға аунатқан котлет- терге, ұқсап шаңға аунаған денелер...
Және де, ешкiм бұны қатыгездiк деп қабылдамады! Көздері қыли және өздері кiр, қисық мұрын және тер сасыған ағайлар тағыларша айтақтап, айғырларша тарқылдап, бір-бірімізге бөлтіріктерше ырылдаған, тістескен, ызаланған біздерді айыра бастайтын.
Мұндай төбелестер бiз үшiн тiптi кәдiмгi күнделiктi iс болып кетті. Жеңiмпаздарды мақтайтын, жеңiл- гендерді жұбататын, оларды жаңа жеңiстерге үмiттен- діретін.
* * *
Дала қосында мен текенiң нашақорға айналуы және ондағы ағайымның рөлi туралы метаморфозаны барлығына әңгiмелеп бердiм.
Әсiресе, ол соғыс ардагерінің жесірі, балалары шексіз Кеңес одағының түпкір-түпкірінде жүрген, олардың өздерімен алып кеткісі келгендеріне көнбей, жыл сайын жаңартып, күйеуінің бейітін күтіп ұстап отырған, ошағының сақтаушысы, біздің аспазымыз Анастасияға қатты ұнады.

Әрине, ағайым өзінің ажырамас серігі және тамыры ретіндегі текені өзімен бірге шөп шабуға алып кеткен болатын.

Шөп шабушылар егістікте болған кезде теке еістік қосында сандалып әрі көбіне аспазшының қасында жүретін.
Ал аспазшы болса шөп шабушылардың түскі асқа кел- геннен кейін ашық аспан астында астан кейін тартып, жер-жерге лақтырып тастаған темекі тұқылдарын және оның бос қораптарын сыпырмайтынына мәз еді.

Меніңше, теке де темекіден болған сыбағасына астың қалдықтарын және көкөністің қабықтарын қосып, оның ас мәзірін байытқан Анастасияға риза болған болуы керек.
Ағайым мен аспазшы құрдас, яғни жастары қатар болғандықтан дәстүр бойынша да, тіпті ылғи да әзілдесіп жүретін. Анастасиясының әзiлдерi ұтқыр, шымшыма болса, ал ағайымдікі көбіне тұрпайы, ал тіпті кейде дөрекі ұятсыз мінез танытып жататын.
- Сенiң марқұм күйеуiң, оның аруағы менi кешiрсін, фашистің омыртқасын үздi, бiрақ сенiмен айқасқанда өзінікін сындырған, - бұл сөйлем ағайымның Анаста- сиямен қақтығысындағы тұрақты желі болатын.

Бои начинались с борьбы, заканчивались драками. Но до первой крови. Подбитые зенки, выбитые зубы, рас- квашенные носы, обвалявшиеся в пыли, как котлеты в муке, тела…

И никто не воспринимал эти явления, как жестокость! Косоглазые и грязные, кривоносые и потные дядень- ки улюлюкали, как варвары, ржали, словно кони, рас- таскивая нас, рычащих, озлобленных, вцепившихся друг в друга волчат.
Эти повседневные драки стали для нас обычным де- лом, даже привычкой. Победителей хвалили, побеж- дённых утешали, вселяли в них надежду на новые по- беды.
* * *
На полевом стане метаморфозу с превращением козла в наркоманы и дядюшкиной роли в этом я рассказал всем.
Особенно она понравилась нашей поварихе Анаста- сии, вдове ветерана войны, дети которой разбрелись по разным уголкам необъятного Союза, а она, не под- давшись уговорам поехать с ними и оставшись одна в наших краях, превратила себя в хранительницу очага и могилы мужа, которую она ежегодно обновляла и ухаживала за ней постоянно.
Разумеется, козла, как своего неразлучного спутника и приятеля, дядя забрал с собой и на сенокос.

Пока косари были в поле, он болтался на полевом ста- не и большую часть времени проводил в общении со стряпухой.

Она была довольна тем, что ей не приходилось под- метать окурки и пустые сигаретные пачки после на- шествия косарей к обеденному столу под открытым небом, за которым они после трапезы курили, а окур- ки швыряли, куда попало.
Козёл, по-видимому, был тоже доволен, так как Ана- стасия разнообразила рацион его питания, добавив к никотиновым порциям остатки пищи и кожуру от овощей.
Так как дядя и повариха были курдас, т.е. ровесни- ками, то традиционно и постоянно перешучивались. Шутки Анастасии были остроумны, с перчиком, но у дяди они чаще носили плоский, а порой принимали грубовато сальный характер.
- Твой покойный муж, да простит меня его прах, сло-

мал хребет фашисту, но в боях с тобой надорвал свой,

- эта фраза была устойчивой фабулой дядиной пере-

_{бранки с Анастасией.}

44 45

- Бұл ерлiк саған төніп тұрған жоқ, солярканың иісі және ешкінің жыны сіңіп кеткен, мына нашақұмардың жүнімен баттаса былғанған сені қандай әйел өзіне жақындатсын, - деп, оның қарсыласқан әрекетіне жа- уап беретін Анастасия.
- Иә, мен емес, оның өзi менiң артымнан қалмай жүрген, - деп шарасыздықтан сандырақтайтын өзін ақтағандай болып ағайым.
– Мен айтқым келгені, сен әлі күйіңдесің және басқа еркектердің де жонын сындыратын қауқарың бар. Саған төсектес болудан мен тiптi де бас тартпас едiм…
- Ал тұяқ серппей қаламын деп қорықпайсың ба? Сенсіз де менің көрпемнің астына кіріп, жанасқысы келетін қаңғыбас текелер жетеді.

Өмірден өткен жұбайымның рухын арамдағым келмейдi, адамның бекзаты болатын,- дегенде аспазшының дауысында сағынышы байқалып тұра- тын.

- Сен қойшы сондайды, оған жердің астынан енді мү- йіз шықпас.
- Ия, оған шықпас, ал саған... Мында текенің мүйізіне жабысып, өзіңе кигізетіндей өлшеп әрі өзіңе таққың келетін сияқты ақсиып жүрсің, ал келіншегің болса кентте жүр...
Ағайым мұндай шаншу сөзге шыдай алмай, өзінің түнерген күдiктерімен және ойларымен тұйықталып қалатын. Шамасы, аспазшыға сөзге жеңілгеніне өкпелеп, сөз тартысында келесіде қалай кек алу керектігін ойластыратын сияқты.
Бiр күнi ол трактор үшiн бір бөлшекті қырнаушыға жондыру қажеттiгін сылтауратып, мені өзімен бірге алып кентке жол тартты. Жолшыбай бiз қасапханаға кiрiп шықтық, онда ағайым мал союшылармен күбірлесіп, олардан бір кесек ет алды. Қайтар жол- да ол мысқылдап жымиып отырды, жүзінде ризалық қалыпы бар.
Анастасия кешкi ас үшін үлкен қазанға үлкендеу кесек- кесегiмен етті сала бастағанда, оған көмектескен бо- лып қазанның айналасында айналшықтап, сөйтіп өзі әкелген кесек етті қазанға білдіртпей салып жіберді.

Ауық-ауық ол сұқ саусағын ерніне апарып, басқа трак- торшылармен астыртын күбірлесіп жүрді. Ет піскен кезде оны табақшаға салды, ал сорпаға бесбармаққа арналған қамырды және дәмдеуіштерді салды.

Анастасия шебер тамақ дайындаушы болса да, оның малды мүшелеуден және анатомиялық білімі жоқ еді. Оның бесбармақты жеу кезінде белгiлi өлшемдер және

- Тебе этот подвиг не грозит, какая баба подпустит к себе, коль от тебя несёт запахом солярки, смешанной с козлиным духом, обляпан шерстью этого наркомана,

- парировала его выпад Анастасия.

- Да, не я, он сам увязался за мной, - беспомощно ле-

петал в своё оправдание дядя.

– Я просто хотел сказать, что ты ещё в соку и состо- янии ломать хребты и другим мужикам. В постель к тебе даже я бы не отказался…

- А откинуть копыта не боишься? И без тебя хватает вокруг бродячих козлов, норовящих протиснуться ко мне под одеяло. Не хочу осквернять память о супруге своём, благороднейшим был человеком, - скрипела тоска в голосе поварихи.

жүктеу/скачать 34,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: