Білім берудіізгілендіру оның дамуының жетекші тенденциясы ретінде білімнің адамға бет бұруын, оның даралығының көрінісі мен дамуына жағдай жасауды білдіреді. Ол адамды өзінің бірегейлігін жоғалту қаупінен, өмірден, табиғат пен мәдениет әлемінен алшақтаудан қорғауға арналған, адамның ең жоғары қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған: өзін-өзі жүзеге асыру, өзін-өзі жүзеге асыру, рухани қажеттіліктер, әлеуметтік және кәсіби даму.
Білім беруді гуманитаризациялау ізгілендіру құралы болып табылады және ең алдымен кәсіптік білім беру мазмұнының сипатын өзгертуге қатысты. Бұл оқу жоспарының құрылымындағы гуманитарлық пәндер үлесінің артуы. Олардың саны әрдайым жаңа сапаға ауыса бермейді.
Білім беруді ізгілендіру, ең алдымен, оқушыны мәдениетке, өзін және табиғат әлеміндегі, адамдар арасындағы қарым-қатынастағы, техникадағы орнын тануға жетелейтін жол. Оның мәні – білімді «гуманизациялау», оны жеке тұлғаның рухани дамуының құралына айналдыру.
Білім беруді гуманитаризациялау ізгілендіру құралы болып табылады және ең алдымен кәсіптік білім беру мазмұнының сипатын өзгертуге қатысты. Бұл оқу жоспарының құрылымындағы гуманитарлық пәндер үлесінің артуы ғана емес, олардың саны әрдайым жаңа сапаға ауыса бермейді.
Бұл процесс гуманитарлық пәндерді оқып-үйрену кезінде ғана емес, сонымен қатар арнайы курстардың гуманитарлық бағыты, олардың құндылық-семантикалық толықтығы арқылы жүзеге асырылуы мүмкін және жүзеге асырылуы керек:
- оқытылатын оқу материалының рухани-адамгершілік, эстетикалық мүмкіндіктерін өзектендіру;
- адам мен табиғаттың, адам мен техниканың өзара байланысына назар аудару;
- студенттердің тек теориялық емес, эмоционалды және бейнелі ойлауын белсендіретін шығармашылық тапсырмаларды ұсыну;
- когнитивті (танымдық) мәселелерді эмоционалды, жеке маңызды мәселелерге аудару.
Білім беруді демократияландыру ізгілендірудің салдары болып табылады және педагогикалық процестің барлық қатысушыларының, ең алдымен студенттердің құқықтарын кеңейту ретінде қарастырылады, оларға білім беру қызметтерінің алуан түрін, білім алудың баламалы түрлерін (жеке оқыту, экстернат, қашықтықтан оқыту және т. б.) ұсыну; білім беру мекемесінде туындайтын ұйымдастырушылық мәселелерді шешуде студенттердің рөлін арттыру, студенттік өзін-өзі басқаруды дамыту.
Білім беруді демократияландыру оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде әрбір оқушының педагогикалық өзара әрекеттесуіне белсенді және тең дәрежеде қатысуынан да көрінеді. Қарым-қатынастардың демократиялық сипаты студенттерге гуманистік жалпыадамзаттық құндылықтарды: бостандық, теңдік, бауырластық, жақсылық беру үшін қажетті тең диалог, серіктестік жағдайын жасауға мүмкіндік береді.
Бұл тенденцияның бір көрінісі – оқу курстарын, оқытудың жеке жолдары мен құралдарын еркін таңдау арқылы жүзеге асырылатын білім беруді даралау мен саралау.
