Сабақ: Қазақ тілі- қазақ халқының әдеби тілі және мемлекеттік тіл Мектеп: күні
жүктеу/скачать 4,89 Mb.
|
Сан есімдер-сандық ұғымды білдіретін сөздер. Олар екі түрлі қызметте жұмсалады.
Есептік сан есімдер тек заттық ұғымда жұмсалғанда ғана түрленеді: көптелеі, септеледі, тәуелденед, жіктеледі. Жинақтық сан есімдер көптік, септік, тәуелдік, жіктік жалғауларының бәрін қабылдайды. Бөлшектік сан есімдер әр түрлі септік жалғауларын қабылдай береді,, бірақ көптелмейді, тәелдік жалғауларын қабылдамайды. Жіктік жалғауларын қабылдаса, заттық ұғымда жұмсалады. 88- жаттығу. Мәтіндердегі заттық ұғымда жұмсалып тұрған сан есімдерді тауып, қалай түрленіп тұрғанын түсіндіру. 89-жаттығу. Мәтіндерді оқып шығып, сан есімді мағыналық түріне қарай ажырату. ІІІ бөлімдегі сан есімдерді цифрмен жазып, емлесін айту. Сан есімдер сандық мөлшерін білдіпі тұр ма, әлде заттанып тұр ма ажырату. 10 шақты, 50-60-тай, 7-8, 1,3.,3,5., 7-еу, 100-100-ден, 5-5-тен, 23-ші, 1956, 2-топ, 1975 жыл, 10-15-тей, 12-де, 37-де, 100 шамалы, 60-қа таяу, 17-ден асты. 90-жаттығу. Цифрмен берілген сан есімдерді сөзбен жазу, құрамына қарай талдау. Он екі, жеті, он сегіз, екі жүз отыз алты, алпыс-жетпіс, бір мың тоғыз жүз он екі, жүз жиырма үш мың үш жүз қырық алты, алпыс бір мың тоғыз жүз он, үш мың, бір мың алты жүз алпыс төрт.
Жаңа материалды бекіту. Қорытынды. Сан есімдер нені білдіреді және сұрақтары қандай? Сан есім құрамына қарай қандай түрге бөлінеді? Сан есімнің мағыналарына қарай қандай түрлері бар және олар қалай жасалады? Үйге тапсырма. 91-жаттығу. Оқып шығып, сан есімдерді құрамына, мағынасына қарай талдап, емлесін түсініп, сөйлем құрау. 92-жаттығу. Мәтіндегі сан есімдерді тіркескен сөздерімен бірге жаттап келу. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Сан есімнің сөйлемдегі қызметі Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: Сан есімнің сөйлемдегі қызметімен танысады, әр түрлі жаттығу жұмыстары арқылы сөйлемді мүшелерінен қарай талдау дағдылары қалыптасады, . Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару. Үй тапсырмасын сұрау. Үйге берілген жаттығудың орындалысын тексеру. Ой қозғау Сан есімнің түрленуі дегеніміз не? ІІ.Жаңа сабақ
Сан есім зат есіммен я қатыстық сан есіммен тіркесіп келіп сөйлемнің күрделі мүшесі қызметін атқарады. Мысалы: Біз үш түрлі ( қандай?) кедергіден өттік. Гектарынан 15 центнер (қанша?)бидай орылды. (анықтауыш) 93-жаттығу. Мәтінді оқып шығып, құрамындағы сан есімдерге сұрақ қойып, қай мүше екенін, қандай сөзбен тіркесінін атаңдар. Үлгі: Қанша үйлі жан?- жиырма- анықтауыш, есептік сан есім. 94-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып, сан есімдердің қай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұрғанын астын сызып көрсетіңдер. 95-жаттығу. Мәтінді түсініп оқу. Мәтіннен сан есімдерді тауып, тұлғасына және мағынасына қарай талдаңдар. Қорытындылау. Үйге тапсырма. «Уақыт -таразы» деген тақырыпта сан есімдерді түрлендіре жұмсап, мақала жазып келу. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Диктант «Дала» Сабақтың мақсаты: Сауаттылықтарын тексеру, жазу дағдыларының қалыптасуын қадағалау; Есте сақтау қабілеттерін арттыру; сауатты, әдемі жазуға баулу. Сабақтың әдісі: баяндау, жаздыру. Пайдаланылған әдебиет: Диктанттар жинағы М.С.Атабаева «Білім» баспасы, 2006 Сабақ барысы. І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды түгендеу, жазба жұмысына дайындық, оның ерекшелігімен, мақсатымен, шартымен таныстыру. ІІ. Мәтінді оқу. Дала шіркін, кең пейіл, аңқылдаған мырза жігіттей бүкпесі жоқ, ашық-жарқын-ау! Айнала тып-тыныш, тосын дыбыс құлаққа шалынбайды. Далада не шу болсын. Ұшқан құстың шырылы, жазық төсін еркін аралаған ерке желдің сусылы, ақ селеу, көде, ақ шидің әлсіз сыбдыры шу болып па! Ақ дала сұлқ түсіп, монтиып, бұйығып жатыр. Бірақ осының бәрі бір қарауға ғана. Шырқау биікте шаншылып қалықтап қыран жүр. Оның кең дүниені шолуы тегін емес. Даланың иесіз, тыныш жатуы алдамшы нәрсе. Тып-тыныш мүлгіп жатқан алуан өмірде, алып дүниеде қаптаған тіршілік бар. Қыранның қалықтауы тегін болмағаны ғой. Дала сыртынан тыныш көрінгенімен, жайбарақат жатқан дүние жоқ. Қыран көзінен дала төсінде қыбырлаған қалт кетпейді. Әне, биіктен төмен қарай тастай құлдырап, шүйіле жөнелді. Ендеше даланың тыныш жатқаны бекер болды ғой. (Б.Тілегенов, 121 сөз.) ІІІ. Жазба жұмысын оқушылардың өздері тексеруі. Ү. Жазба жұмыстарын жинап алу. ҮІ.Үйге тапсырма. Мәтіннен алған әсерлеріңді жазып ой толға. Өз елестетулерің бойынша даланың суретін салу. І тоқсан Тақырыбы: Есімдіктердің түрленуі. Жіктеу есімдігі Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: есімдіктердің түрленуі, ерекшеліктерін, жіктеу есімдіктерінің ерекшеліктерін айыра біледі, сөйлеу мәдениетін дамытады, өздігінен және жұппен, топпен жұмыс істеуге қалыптасады, сауаттылықа, ұқыптылыққа, адамгершілік қасиеттерге тәрбиеленеді. Сабақтың барысы: Ι. Ұйымдастыру кезеңі. ΙΙ. Үй тапсырмасын сұрау. Ой қозғау. -Есімдіктер дегеніміз не? Есімдіктер-есім сөздердің орнына жүретін сөз табы.
ΙΙΙ. Жаңа сабақ. Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады Жіктеу есімдіктері зат есімнің орнына жүріп, зат есімдерше септеледі және жіктеледі.
Жіктеу есімдіктерінің жіктелу үлгісі
Мәтінмен жұмыс. 97-жаттығу. Өлеңді оқып, есімдіктерді табыңдар. Олар есімдіктердің қай түрі екенін айтыңдар, түрлену жолдарын түсіндіріңдер. Тапсырма. Ақынның кімді құрметтеңдер деп тұрғанын әңгімелеңдер. 98-жаттығу. Мәтінді мәнерлеп оқып, Баубек Бұлқышев жайында естеріңе түсіріңдер. Батыр жазушы нені өсиет етті? Мәтіннен ашық және жасырын қолданылып тұрған есімдіктерді тауып, қандай тұлғада келгендігін талдаңдар. Өздік жұмысы. Мәтінді оқып, Мағжан ақынның ақындық қасиетін өзіңе үлгі ет, ұлы адамдардың ізгі істері- үлкен тәрбие деп түсін. Мағжан- алдымен сыршыл ақын. Мағжан сөзіндей «тілге жұмсақ, жүрекке жылы тиетін» үлбіреген нәзік әуез қазақтың бұрынғы ақындарында болған емес. Ол жүректің қобызын шерте біледі, оның жүрегінен жас пен қаны аралас шыққан тәтті сөздері өзгенің жүрегіне тәтті у себеді. Мағжан не жазса да, сырлы, көркем, сәнді жазады. Оқушының жүрегіне әсер ете алмайтын құрғақ өлеңді, жабайы жырды Мағжаннан таба алмайсың. Қай өлеңін оқысаң да, не ақынмен, не өз жүрегіңмен, не ел жүрегімен сырласқандай боласың. Ақынның өзі көрінбейтін өлеңдерін оқысаңыз да, еріксіз бір сезім туғыады. (Ж.Аймауытов) Қарамен жазылған сөздердің мағыналарын анықтап, олардың қай сөз табына жататынын айтып беріңдер. Есімдіктерді табыңдар. Сабақты қорытындылау. -Есімдік дегеніміз не? - Есімдіктің басқа сөз таптарынан ерекшелігі неде? - Жіктеу есімдігі септелгенде қандай ерекшелік байқалады? - Жіктеу есімдігі тәуелдене ме?
Мәтінді оқып, мазмұнын сұрақ-жауап әдісімен әңгімелеңдер. Мәтінге байланысты сұрақтар дайындап келу. Мәтіндегі жіктеу есімдіктерін тауып, қалай түрленіп тұрғанын дәлелдеңдер. Тақырыбы: Сілтеу есімдіктерінің түрленуі ( тәуелдену үлгісі) Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: Оқушылар сілтеу есімдіктерінің түрленуін, ерекшеліктерін және тәуелденуін, септелуін меңгереді, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ажыратады, сөйлеу мәдениетін дамытады, сабаққа деген ынтасы, қызығушылығы арттырады, өздігінен, топпен жұмыс істеуге баулынады. Сабақтың барысы: Ι. Ұйымдастыру кезеңі: ΙΙ. Үй тапсырмасын сұрау. Жіктеу есімдігін ата. Жіктеу есімдіктерінің септелуін ата. ΙΙΙ. Жаңа сабақ. Сабағымыздың мақсаты сілтеу есімдіктерінің тәуелденуі мен септелуін ажыратып, түсініп, оның ерекшеліктерін байқау және осыған байланысты жаттығу жұмыстарын орындау. Сілтеу есімдіктері зат есімнің орнына жүріп, зат есімше тәуелденеді және септеледі. Сілтеу есімдіктері септелгенде заттанып, зат есімнің орнына жұмсалады. Септелгенде олардың мынандай рекшеліктері байқалады: Бұл, ол, сол деген сілтеу есімдіктері мен, сен, ол деген жіктеу есімдіктері сияқты септеледі; а) ілік, табыс, жатыс септіктерінде түбірдегі л дыбысы түсіп қалады. ә) жатыс септікте түбірдегі л дыбысы н дыбысына айналады. б) көмектес септікте түбір мен жалғаудың арасында ы дәнекері пайда болады.
Барыс септік жалғауы – ған түрінде осы, мына, ана деген сілтеу есімдіктеріне де жалғанады; 3. Осы, бұл, ол, сол сілтеу есімдіктері табыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктерінде тұрып толықтауыш қызметін атқарады. Сілтеу есімдіктері сөйлемде атау септікте тұрып, бастауыш болғанда сызықша қойылады. Мысалы:
1)Бұлар - станцияның маңдай алды құрылысшылары. 2) Бұл – аңыраған ана Наталья. Сілтеу есімдігінің тәуелдену үлгісі
Септелу үлгісі
100 – жаттығу (ауызша талдау) Мәтінді оқып, жіктеу, сілтеу есімдіктерін табу және олар қандай тұлғада тұрғанын көрсету. 101 – жаттығу жазбаша. ΙV. Бекіту. Үлестірмелі парақшалар. Сол, бұл, ана сілтеу есімдіктеріне сөйлем құра. Мен мұнда бұрын болмаппын. Бұл ғажап екен. Менің жүрегімде бір үлкен сезім қалды. Мына сөйлемдердің ішінен сілтеу және жіктеу есімдіктерін тап. Мен сіздерді көргенім қандай тамаша. Бұған өзім де сенер – сенбестей болып аң – таң қарап қалыппын. Мына сөйлемдердің ішінен жіктеу есімдігін тап. V. Үй тапсырмасын беру. 1. 102 – жаттығу. 2. Сілтеу есімдігіне байланысты 5 сөйлем құрау. 3. Ережені оқу. VΙ. Бағалау. Үй тапсырмасын айтып, сұраққа жауап берген, сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау. Сабақтың тақырыбы: Өздік есімдігінің түрленуі Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: өздік есімдігінің түрленуін әр түрлі жаттығу жұмыстары арқылы меңгеру, сақтау, логикалық ойлауын дамыту. Оқу ресурстары: интерактивті тақта,слайдтар, кестелер Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару. Үй тапсырмасын сұрау. 
102-жаттығу. Берілген сұрау есімдігін қатыстырып сөйлем құрап жазу. Кімнің, қайсымыз, нешеуі, кімдермен, нешеуден, кімсіздер, қандаймыз. Мысалы: Сен кімнің баласысың? 103-жаттығу. Нешінші, қайсысы деген сұрау есімдіктерін жіктеп және тәуелдеп жазып, мағыналық, тұлғалық жағынан салыстырыңыздар. Жіктеу І нешіншімін, қайсымын ІІ нешіншісің, қайсысысың нешінсіз, қайсысыз ІІІ нешінші, қайсысы Тәуелдеу І нешіншім, қайсысым ІІ нешіншің, қайсысың нешіншіңіз, қайсысыңыз ІІІ нешіншісі, қайсысы Жаңа сабақ. Өз есімдігі тәуелденіп барып септеледі. Өздік есімдігінің септелу үлгісі (оқулықта берілген) Өздік есемдігі тәуелденіп барып жіктеледі. Өздік есімдігінің жіктелуі (оқулықта берілген) Өзім есімдігін септеп, біреуіне сөйлем құра. Атау септік өзім Ілік септік өзімнің Барыс септік өзіме Табыс септік өзімді Жатыс септік өзімде Шығыс септік өзімнен Көмектес септік өзіммен Өзің есімдігін жіктеп, біреуіне сөйлем құра. І. Өзіңмін, өзіңбіз ІІ. Өзіңсің , өздеріңсіңдер Өзіңсіз, өздеріңсіздер ІІІ. Өзің
Өзім- тәңірі табынамын ........(өзіме) Сөзім-құран, бағынамын.......! (сөзіме) Бұзушы да, түзуші де.......(өзіммен) Енді, ескілік, келдің өлер..........! (кезіңе) Мағжан Жұмабаев Керекті сөздер: сөзіме, өзіме, өзіммін, кезіңе Тапсырма: өздік есімдігін тауып, олардың қалай түрленіп тұрғанын анықта. Өзім- түбірі өз,- ім тәуелдік ж.І жағы Өзіме- түбірі өз,-ім тәуелдік ж.І жағы, е барыс септігі Өзіммен- түбірі өз,-ім тәуелдік ж. І жағы, -мін жіктік ж. І жағы. Мақал-мәтелдерді сөйлем мүшесіне талда. Хас сараң өз затын өзінен қызғанады. Қорқақ өзінің көлеңкесінен де қорқады. Тәуелсіз Қазақстан Отант деген не? Бұл сөзді әрқайсымыз күн сайын әлденеше рет естіп жүрміз. «Отан от басынан басталады» дейді халық. Отан дегеніміз- әр адамның туып-өскен жері, туған-туысқандарымен, жақындарымен, бүкіл дос-жарандарымен бірге тұратын мекені. Қазақ елінде тұратын барлық адамның Отаны- Қазақстан Республикасы. 1991 жылы 16 желтоқсан біздің еліміз Қазақстан тәуелсіз республика болып жарияланды. Осы күнге жету үшін қазақ халқы қаншама қиыншылықты бастан өткізді. Әр мемлекеттің дербес, тәуелсіз ел болуы- барша бақыттың бастауы. Елдің өз құқы өз қолында, ешкімге тәуелді емес. Бұл күнде дүние жүзінің барлық елі Қазақстанды тәуелсіз мемлекет ретінде танып отыр. Осы бақыт әр қазақстандықтың жүрегіне нұр құяды. «Қазақстан тарихынан» Тапсырма: есімдіктердің түрлерін анықтап теріп жазу. Жаңа материалды бекіту. Логикалық диктант Өздік есімдігіне қандай сөз жатады? (өз) Өзісіздер есімдігі қандай тұлғада тұр? (түбірі өз, -і- тәуелдік жалғаудың ІІІ жағы, -сіз- жік.ж. ІІ жағы (сыпайы түрі), -дер-көп.жалғау) Өзіңмен қай септікте тұр? (қөмектес) «Өз үйім-өлең төсегім» деген мақалда өздік есімдігі қай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұр? (анықтауыш) Өздік есімдігі бар бір мақал жаз. Қорытынды. Кластер стратегиясы. Үйге тапсырма Эссе жазу «Менің қиялымдағы болашақ Қазақстан» (есімдіктерді, әсіресе өздік есімдіктерін қолдану) Тест құрастыру. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Диктант «Қызғалдақ» Сабақтың мақсаты: Сауаттылықтарын тексеру, жазу дағдыларының қалыптасуын қадағалау; Есте сақтау қабілеттерін арттыру; сауатты, әдемі жазуға баулу. Сабақтың әдісі: баяндау, жаздыру. Пайдаланылған әдебиет: Диктанттар жинағы М.С.Атабаева «Білім» баспасы, 2006 Сабақ барысы. І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды түгендеу, жазба жұмысына дайындық, оның ерекшелігімен, мақсатымен, шартымен таныстыру. ІІ. Мәтінді оқу. Қаратау өңірінің гүл-гүл жайнап, құлпыратын шағы-сәуір, мамыр. Бұл кезде осы өңірдегі дүниелік қайта туып, қайта жасарғандай, тегіс балауса тартады. Таудың жота-жота, бел-белі, қолдың саласындай қара күрең беткейлері ал қызыл түрікмен кілеміндей жайнайды. Жан-жағыңа көз салып назар тіксең, бір ғана қызғалдақтың өзінен көз тұнады. Жауқазын бүршігінен жаңа ғана ашылған дала қызғалдақтары көңілдің хошы, көздің нұры секілді, жүректі қытықтайды. Қызғалдақ! Қызғалдақ! Бұл-таудың көктемгі көркі. Бүкіл күніскей бетті алып жатқан ақ,көк, сары, көгілдір, шұп-шұбар, қара ала қанат көбелектерге ұқсаған тау гүлдерінің түрі көп-ақ. Міне, бүгін гүл теруге шыққан бір топ қыз-келіншек Хатағының қауқиған қара төбесіне өрмелеп бара жатты. Бұлар ерте тұрған. Күн шықпай-ақ тау беткейіне жеткен. Таңертеңгі таза ауамен дем алған көңілді топ тау төсіне өрмелеп, ұзай түсті.
Есімдіктерді қатыстырып «Менің сүйікті достарым» тақырыбына шағын шығарма жазып келу. Сабақтың тақырыбы: Осы шақ. Нақ осы шақ. Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: етістіктің шақтары туралы білім-біліктерін дамытады, осы шақтың, нақ осы шақтың мағынасын ұғынады; етістік шақтарының мән-мағынасын түсініп пайдалану жолдарын үйренеді; байланыстырып сөйлеуге жаттығады; жаттығу жұмыстарын орындау арқылы етістіктің шақтары туралы ойын дамытады. Оқу ресурстары: интерактивті тақтағы слайдтар, кестелер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. ІІІ. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айқындау. ІҮ. Тақырыптық байланыс болуын ескеріп, өткенді еске түсіру. Сұрақ-жауап арқылы өтілген материалдар еске түсіріледі. Етістіктің қолдану аясы да, мағынасы да кең сөз табы екені ескеріледі. Ү.Жаңа материалдың мазмұнымен таныстыру. Осы шақ болатын етістіктердің мағыналық белгілері Сөйлеп тұрған кездегі Әрдайым болып тұрған кездегі іс-әрекетті білдіреді дағдылы іс-әрекетті көрсетеді Түрлері Нақ осы шақ Ауыспалы осы шақ
Сабақтың маңызды белгілері мен ерекшелігін ажырату. Нақ осы шақ Қалып етестіктерінің жіктелу үлгісі
Күрделі нақ осы шақтың жіктелу үлгісі
Оқулықпен жұмыс. 126-жаттығу. Оқып шығып, нақ осы шақты білдіріп тұрған етістіктерді табыңдар. Қалай жасалып тұрғанын түсіндіріңдер. Үлгі: опырайып тұр- негізгі етістік пен тұр деген көмекші етістіктің тіркесуі арқылы жасалған. Тапсырма: Тақырыптың неліктен «Ер ана» атанғанын әңгімелеңдер. Шығармашылық жұмыс. 127-жаттығуды диктант ретінде жаздыру. Тапсырма: Нақ осы шақтың күрделі түрлерінің астын сызып, қалай жасалып тұрғанына көңіл бөліңдер. 128-жаттығу. Әңгімеге тақырып қойыңдар. Оқиғаның нақ осы шақта болып жатқанын қандай етістіктер дәлелдейді. Сабақты бекіту. Жазып отыр , айтып жатыр етістіктерін жіктеу. Қорытынды. Етістіктің шақтары дегеніміз не? Осы шақтың мағыналық түрлерін ата. Осы шақтың түрлері. Үйге тапсырма. 129- жаттығу. Нақ осы шақтың (отыр, тұр, жүр) жалаң түрі мен оқып отыр, желбіреп тұр, ұшып жүр деген күрделі түрлерін қатыстырып бірнеше сөйлем құрастыру. Ережені оқу. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Ауыспалы осы шақ Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: етістіктің шақтары туралы түсініктерін дамытадыу. Осы шақтың, ауыспалы осы шақтың мағынасын меңгереді; етістік шақтарының мән-мағынасын түсініп пайдалану жолдарын үйренеді; байланыстырып сөйлеуге жаттығады; жаттығу жұмыстарын орындау арқылы етістіктің шақтары туралы ойын дамытады. Оқу ресурстары: интерактивті тақтағы слайдтар, кестелер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Тақырыптық байланыс болуын ескеріп, өткенді еске түсіру. Сұрақ-жауап арқылы өтілген материалдар еске түсіріледі. Етістіктің қолдану аясы да, мағынасы да кең сөз табы екені ескеріледі. Ү.Жаңа материалдың мазмұнымен таныстыру. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айқындау. Ауыспалы осы шақ қимыл, іс-әректтің дағдылы қалыпта болып тұруын білдіреді. Ауыспалы осы шақ тұлғасы (яғни көсемшенің жіктелген түрі) сөйлемде екі түрлі мәнде қолданылады: Бірде дағдылы қимылды білдіріп, осы шақ мағынасын береді. Енді бірде алда болатын қимылды білдіріп, келер шақ мағынасын береді. Ауыспалы осы шақ түрінің жіктелу үлгісі
Оқулықпен жұмыс. 130-жаттығу. Көшіріп жазып, ауыспалы осы шақты білдіріп тұрған етістіктердің астын сызыңдар. Тапсырма: Өздеріңмен бірге оқитын оқушылардың достығы туралы не айтар едіңдер? 131-жаттығу. Сөйлемдерді оқып шығып, нақ осы шақ етістікті бір бөлек, ауыспалы осы шақ етістікті бір бөлек жазыңдар. 132-жаттығу. Мәтінді мәнерлеп оқып шығып, автордың айтпақ ойларын таратып түсіндіріңдер. Мәтіндегі ауыспалы осы шақты білдіретін етістіктерді тауып құрамына қарай талдаңдар. Етістік (талдау) Құрамына қарай : бір, екі, үш құрамды Тұлғасына қарай: негізгі, туынды Құрылысына қарай: дара, күрделі Лексикалық мағынасы Грамматикалық мағыналары Сұрағы Мағыналық топтары Салт,сабақты Шақтары Қорытынды. Ауыспалы осы шақ қалай жасалады? Мысал келтір. Кері байланыс Үйге тапсырма. 133-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып, ауыспалы осы шақты тауып, оны нақ осы шаққа айналдырып жазыңдар. Табиғаттан алған әсерлеріңді суреттеп шағын шығарма жазу. Ережені оқу. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Келер шақтың түрлері. Болжалды келер шақ. Сабақтың Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: етістіктің шақтары туралы білім-дағдыларын дамытады. Келер шақтың түрлері туралы білімді меңгере отырып, өзіне тән ерекшеліктерін ұғынады. Етістік шақтарының мән-мағынасын түсініп пайдалану жолдарын үйрену; байланыстырып сөйлеуге жаттығады. Адамгершілікке, еңбекке баулынады. Оқу ресурстары: интерактивті тақтағы слайдтар, кестелер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 133-жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып, ауыспалы осы шақты тауып, оны нақ осы шаққа айналдырып жазыңдар. Табиғаттан алған әсерлеріңді суреттеп шағын шығарма жазу. Тақырыптық байланыс болуын ескеріп, өткенді еске түсіру. Сұрақ-жауап арқылы өтілген материалдар еске түсіріледі. Етістіктің шақтары дегеніміз не? Осы шақтың түрлерін ата. Нақ осы шақ пен ауыспалы осы шақтың ерекшелігі неде? Ү.Жаңа материалдың мазмұнымен таныстыру. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айқындау. 
Болжалды келер шақтың жіктелу үлгісі
Ескерту. Болжалды келер шақ-с жұрнағы арқылы болымсыз етістіктен жасалғанда, қимыл, іс-әректтің болмауын болжай, күмән келтіре айтудан, білдіруден гөрі жігерлі, үзілді-кесілді мән беруге бейім болады: Бар-ма-с-пын, кел-ме-с-пін. Кейде І жақ жіктік жалғауы –пын, -пін ықшамдалып , -н түрінде ғана жұмсалады. Мысалы, бар-ма-с-пын- бар-ман, сөйле+ме+с+пін-сөйле+мен болып та қолданыла береді. Мұндай тұлғалы етістіктер поэзияда жиі кездеседі.
Сабақты қорытындылау. Келер шақтың түрлері Келер шақ дегеніміз не? Болжалды келер шақ қалай жасалады? Үйге тапсырма. 139-жаттығу. Берілген етістіктерді жекеше, көпше түрде жіктеп, әрқайсысына сөйлем құрап жазу. Ж.Аймауытұлының «Әнші» әңгімесінен етістіктің шақтарына 2-3 мысал жазып келу. Ережені оқу. Бағалау. Сабақтың тақырыбы: Мақсатты келер шақ Сабақта меңгерілетін оқу, дағдылық мақсаттары: етістіктің шақтары туралы түсінікті дамытады. Мақсатты келер шақтың түрлері туралы білім ала отырып, өзіне тән ерекшеліктерін ұғынады. Етістік шақтарының мән-мағынасын түсініп пайдалану жолдарын үйренеді; байланыстырып сөйлеуге жаттығады; жаттығу жұмыстарын орындау арқылы етістіктің шақтары туралы ойын дамытадыу; адамгершілікке, еңбекке баулынады. Оқу ресурстары: интерактивті тақтағы слайдтар, кестелер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 139-жаттығу. Берілген етістіктерді жекеше, көпше түрде жіктеп, әрқайсысына сөйлем құрап жазу. Ж.Аймауытұлының «Әнші» әңгімесінен етістіктің шақтарына 2-3 мысал жазып келу. Тақырыптық байланыс болуын ескеріп, өткенді еске түсіру. Сұрақ-жауап арқылы өтілген материалдар еске түсіріледі. - Етістіктің шақтары дегеніміз не? - Келер шақтың түрлерін ата. - Болжалды келер шақ қалай жасалады? Мысал келтір.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айқындау. Мақсатты келер шақ қимылдың, іс-әрекеттің келешекте мақсат етіле орындалатынын білдіреді. Жасалуы:
Каталог: uploads -> doc -> 0e8f doc -> Сабақ тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша» романы Сабақ мақсаты: ҚР «Білім туралы» doc -> Сабақтың тақырыбы Бала Мәншүк ( Мәриям Хакімжанова) Сілтеме doc -> Ана тілі №2. Тақырыбы: Кел, балалар, оқылық Мақсаты doc -> Сабақ жоспары «Сәулет және дизайн» кафедрасының арнаулы пән оқытушысы, ҚР «Еуразиялық Дизайнерлер Одағының» мүшесі: Досжанова Галия Есенгелдиевна Пәні: Сурет және сұңғат өнері doc -> Сабақ Сабақтың тақырыбы : Кіріспе Сабақтың мақсаты : «Алаштану» курсының мектеп бағдарламасында алатын орны, Алаш қозғалысы мен Алашорда үкіметі тарихының тарихнамасы мен дерекнамасына қысқаша шолу doc -> Тәрбие сағаттың тақырыбы: Желтоқсан жаңғырығы doc -> Сабақтың тақырыбы : Әбунасыр Әл- фараби Сабақтың мақсаты doc -> Сабақ жоспары Тақырыбы: Үкілі Ыбырай Мектеп:№21ом мерзімі 0e8f -> Сабақтың технологиялық картасы Биология. 9 сынып айы, күні: Тақырыбы: Тіршіліктің пайда болуы туралы түсініктердің қалыптасуы. Мақсаты 0e8f -> “Бақытты сәт” 6 “а,б,в” сыныптар Биология пәні мұғалімі Хасанова Назгуль Сафаргалиевна жүктеу/скачать 4,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||