Сабақтың тақырыбы: Оттекті органикалық қосылыстар. Спирттер. Сабақтың мақсаты

C₂H₅OH + CuO → CH₃ C=O + Cu + H₂O

Этанол қара | қызыл түсті

түсті H

Метанол, метил спирті, ағаш спирті, СН3ОН – иісі (этил спиртінің иісіне ұқсас) бар, түссіз сұйықтық;

тығызд. 0,7924 г/см3 (20ӘС-та),

балқу t – 97,9ӘС,

қайнау t 64,5ӘС.

Сумен (кез келген қатынаста), спиртпен, бензолмен, ацетонмен, т.б. органикалық еріткіштермен оңай араласады. Синтез-газдан катализдік реакция арқылы алынады. Формальдегид, сірке қышқылы, әр түрлі эфирлер алуда, бояғыш заттар мен дәрілік заттарды ерітуде, отынға қоспа ретінде қолданылады. Метанол жүйке және тамыр жүйесіне әсер ететін у.

Көпатомды спирттердің құрамында екі және одан да көп гидроксил топтары болады. Маңызды өкілдері этиленгликоль СН2ОН - СН2ОН және глицерин СН2ОН - СНОН - СН2ОН. Олардың құрамында гидроксил тобы болғандықтан, қасиеттері біратомды спирттерге ұқсас. Айырмашылығы — гидроксил тобының санына байланысты. Этиленгликоль синтездік талшық алу үшін және антифриз ретінде қолданылады. Глицерин былғары өнеркәсібінде, дәрі-дәрмек, қопарылғыш зат алуға, т.б. қолданылады.

Көпатомды спирттердің жиі кездесетін өкілі - Глицерин СН2ОН — СНОН — СН2ОН — тәтті дәмі бар түссіз, қоймалжың сұйықтық. Суды жақсы сіңіретін, гигроскопиялық зат. Сумен кез келген мөлшерде араласады. Атмосфералық қысымда 290^ᵒС-та қайнап, ыдырай бастайды, сондықтан оны белгілі бір қысымда айдайды. Глицеринді өнеркәсіпте пропиленнен алады. Көп мөлшерде химия және тамақ өнеркәсібінде қолданылады. Глицерин гигроскопиялық зат болғандықтан, теріні жұмсартатын қасиетіне байланысты парфюмерияда, былғары өнеркәсібінде пайдаланады. Сонымен қатар глицерин қопарылғыш заттар және дәрі-дәрмектер өндіруде медицинада қолданылады.

Соңында сабақтың негізгі теориялық сұрақтары қорытындыланады. Оқушылар көмегімен бірнеше тапсырмалар орындау арқылы тақырыпты нақтылаймыз.

1. 
   Спирттер деп қандай заттарды атайды?
   
2. 
   Спирттер қалай жіктеледі, мысал келтіріңдер.
   
3. 
   Көпатомды спирттер деп қандай қосылыстарды айтады, мысал келтіріңдер.
   
4. 
   Глицериннің қасиеттері мен қолданылуы.
   

1. 
   «Үшіншісі артық»
   

CH3OH	CH3Cl	CH3CH2OH
CH3CH2ONa	НО-CH2 -CH2-OH	CH3OH
CH3CH2OH	CH2-СН2-СН2 OH ОН ОН	CH3Cl

2. 
   Таңдамалы тест.
   

1. 
   Мына қосылыстардың ішінен спирттерді көрсет.
   

А) 1,2 Б) 2,3 В) 3,4 Г) 1,3

2. 
   Құрамында сутек атомы бар спирттің молекулалық массасы:
   

3. 
   Мына қосылысатрдың ішінен алкендерді көрсет:
   

a) 1,3 б) 1,2 В) 2,.3 Г) 2,4

4. 
   Спирттер класының фунционалдық тобы:
   

3. 
   Сәйкестендіру.
   

1. 
   Этиленгликоль А)CH₂-СН₂-СН₂
   

2. 
   Метанол Б) CH₃CH₂OH
   
3. 
   Глицерин В)НО-CH₂ -CH₂-OH
   
4. 
   Этанол Г)СН₃ОН
   

№2. Есеп

“Спирттердің адам денсаулығына пайдасы мен зияны туралы” эссе жазу.