Садық деректі фильмнен үлкен киноға дейін астана 2004 ж. Садық М



бет11/13
Дата25.12.2016
өлшемі3,11 Mb.
#5252
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13

8. Қорытынды ережелер

8.1. Шарт тараптар қол қойған кезден бастап заңды күшіне енеді.

8.2. Осы шарт жасалғаннан кейін оның алдында жүргізілген келіссөздер мен осы шарт реттеген мәселелер бойынша хат алмасу күшін жояды.

8.3. Осы шартқа өзгерістер мен толықтырулар жазбаша түрде енгізіліп, екі тараптың да қолдары қойылады.

8.4. Осы шартта реттелмеген барлық мәселелер Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңының негізінде шешіледі.

8.5. Мекен-жайлары мен реквизиттері өзгерген жағдайда тараптар бұл жөнінде бір-біріне хабарлауға міндетті.

20___ “____” ______________ 2 дана етіліп ___________________ тілінде / тілдерінде жасалады.

Продюсердің мекен-жайы, есепшоты, қолы мен мөрі.

Сазгердің мекен-жайы, жеке куәлігінің (төлқұжат) мәліметтері, қолы.

Қосымша: Продюсердің тапсырысы.


Бұрын жасалған туындылардың авторларымен мәмілелер туралы

ШАРТ
(бұрын жасалған музыкалық туындыны дыбыс-бейнежазу туындысында пайдалануға құқықтарды беру жөнінде)
Бір тараптан бұдан әрі “Тең авторлар” деп аталатын музыка Авторы _______________________ мен мәтін Авторы (мәтінді музыкалық туынды үшін) және екінші тараптан Жарғы негізінде әрекет ететін, бұдан әрі “Продюсер” деп аталатын ______________________ атынан ____________________________________________________________

осы шартты жасасты.

(Музыка авторы мен сөз авторы мәтінді музыкалық туындының (ән, романс, кантата және т.б) тең аворлары болып табылады. Егер мәтінді музыкалық шығарма дыбыс-бейнежазу туындысына арналып жазылған болса, онда ҚР АҚ және СҚ туралы заңының 13-бабының 1-тармағы бойынша тұтас алғанда сазгер ғана фильмнің авторына айналады. Ал, мәтін авторының тек өз туындысына (музыкалық туындыға арналған сөз) құқығы болады. Егер фильмде бұрын шығарылған ән пайдаланылса, онда продюсермен қатынас барысында музыка авторы мен сөз авторы толық мәнінде тең авторлар ретінде көрінеді).


  1. Шарт нысанасы

1.1. Тең авторлар Продюсерге өздері бұрын жасаған, ұзақтығы __________ минут, __________________________ мәтінде музыкалық туындысын (аты)

немесе оның үзінділерін (бұдан әрі қарай – Туынды) Продюсердің бастамасымен жасалып жатқан “__________________________” деген алдын-ала атауы бар дыбыс-бейнежазу туындысына (бұдан әрі қарай Фильм) (сценарий авторы - _____________________ режиссері - ____________________ ) пайдалануға құқықтарды береді.

(Шарттың нысаны мүліктік құқықтардың бір бөлігін беру болып табылатындығына назар аударыңыздар. ҚР АҚ және СҚ туралы Заңының 30-бабының 4-тармағына сәйкес осы шарт бойынша берілетін құқықтар айрықша емес сипатта болады. Себебі шартта, керісінше жағдай тікелей қарастырылмаған. Яғни тең авторлар кез-келген уақытта осындай құқықтарын өздерінің музыкалық туындысы ретінде басқа фильмде пайдалану үшін өзге продюсерлерге айрықша құқықтар ретінде беруге мүдделі. Алайда біріншіден, олар қымбатқа түседі, екіншіден, шарт жасасу кезінде тараптар бұл терминді қосуды ұмытып кетіп жатады, сөйтіп өздерін айрықшаландырудан айырылып қалады).

1.2. Осы шарттың мазмұнында пайдалануға берілетін құқықтар деп фильмдегі туындыны қайта шығаруға, таратуға, көпшілік үшін орын дауға, оның ішінде кабель арқылы жалпы жұрт назары үшін хабарлауға, эфирге беруге және басқа да кез-келген көпшілік үшін хабарлауға құқықтар түсініледі.

1.3. Осы шарт бойынша тікелей берілмеген барлық құқықтар тең авторларда болады.




  1. Мерзімі мен аумағы

Осы шарттың 1-тармағында көрсетілген құқықтар Фильмге авторлық құқықтың әрекет ету мерзімінде Продюсердің иелігіне өтеді және әлем елдерінің бүкіл аумағына таралады.




  1. Ерекше жағдайлар

3.1. Тең авторлар осы шартқа қол қойылған кезден бастап ________ күн ішінде Продюсерге туындыны мынадай түрде ұсынады: ____________________________________________________________

(магнитофон лентасындағы, ДАТ-таспадағы, жазбалар, клавир, т.б.)

3.2. Продюсердің бастамасымен фильмді жасау үшін Туындыны жаңадан жазу қажет болған жағдайда жұмыстар Продюсердің есебінен жүзеге асырылады.

3.3. Туындыны Фильмде пайдалану үшін оның аранжировкасын жасау, оркестрге лайықтау немесе басқаша қайта өңдеу қажет болса, онда Тараптар қайта өңдеуге құқықтарды беру және Тең авторлардың Туындыны қайта жасауға қатысуы мәселелерін реттеу үшін осы шартқа қосымша келісім жасайды.


  1. Кепілдіктер

4.1. Тең авторлар, туынды авторлары болып табылатындықтарына (егер Туынды белгілі бір ұйымда тіркелген болса, онда куәліктің нөмірін көрсетуге немесе оның көшірмесін осы шартқа тіркеуге болады) және осы шарттың 1-тармағына сәйкес берілетін құқықтар өздеріне тиесілі әрі үшінші тұлғалардың талаптарынан тәуелсіз екендігіне кепілдік береді.

4.2. Туыныдыға және оған құқықтарға тікелей байланысты даулар туындаған жағдайда Тең авторлар оларды өз бетінше, Продюсерді қатыстырмай шешеді.

4.3. Продюсер Туындыны Фильмде пайдалану кезінде оны бұрмалауға, Тең авторлардың беделіне нұқсан келтіретін басқа да әрекеттерге жол бермейтіндігіне кепілдік береді.

4.4. Үшінші тұлғалардың тарапынан Туындыға тікелей қатысы жоқ талаптар туындаса Продюсер оларды өз бетінше, Тең авторларды қатыстырмай шешуге міндеттенеді.


  1. Продюсердің міндеттері

5.1. Берілген құқықтар үшін Продюсер Тең авторларға осы шартқа қол қойған кезден бастап _________________ күн ішінде __________________ теңге мөлшерінде бір жолғы сыйақы төлеуге міндетті.



(Шартта көзделген сыйақыны тең авторлар арасында бөлу шарттың өзінде белгіленуі мүмкін, немесе ҚР АҚ және СҚ туралы заңы 10-бабының 2-тармағындағы келісім арқылы анықталуы мүмкін).

5.2. Продюсер Тең авторлардың аты-жөндерін Фильмнің ақырғы титрлерінде көрсетуге міндетті.

5.3. Продюсер Фильмді кез-келген тұрғыда пайдаланса, сондай-ақ дыбыс-бейнежазу туындысының данасын және оны пайдалануға құқықтарды эфирлік немесе кабельдік хабар тарату, кино тарату ұйымдарына және басқа да пайдалануға берумен бір мезгілде мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқаруды жүзеге асыру үшін, Тең Авторлар мен Туынды туралы мәліметтерді ұсынуға міндеттенеді.


  1. Құқықтарды ұжымдық негізде басқару

Осы шарттың 1.1.-тармағына қарамастан, Сазгер ҚР АҚ және СҚ туралы Заңы 13-бабының, 3-тармағына сәйкес дыбыс-бейнежазу туындысын, оның ішінде эфирге беріп немесе кабель арқылы тарату кезінде өз Туындысының көпшілік үшін орындалғандығына пайдаланушыдан авторлық сыйақы алу құқығын сақтап қалады.




  1. Жауапкершілік

7.1. Фильмді пайдалануға Продюсер шарттар жасасқаннан басқа реттерде, шарт бойынша алған құқықтары мен міндеттерін екінші тараптың жазбаша түрдегі келісімінсіз беруге құқығы жоқ.

7.2. Осы шартты орындауға байланысты үшінші тараптармен барлық қатынастарда Продюсер өз атынан әрекет етеді. Продюсердің үшінші тұлғалармен келісімдері бойынша Тең авторлар жауапкершілік алмайды.

7.3. Осы шарт бойынша реттелмеген барлық мәселелер, оның ішінде осы шартты орындамаса немесе ойдағыдай орындамаса, жауапкершілік Қазақстан Республикасы қолданыстағы Заңнамасына сәйкес шешіледі.




  1. Даулар

Осы шарттан туындаған дауларды тараптар келіссөздер арқылы реттей алмаса Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасына сәйкес сотқа жүгіну арқылы шешіледі.




  1. Қорытынды ережелер

9.1. Шарт оған тараптар қол қойған кезден бастап күшіне енеді.

9.2. Осы шарт жасалғаннан кейін оның алдындағы келіссөздер мен осы шартқа қатысты мәселелер бойынша хабар алмасулар күштерін жояды.

9.3. Осы шартқа өзгерістер мен толықтырулар жазбаша түрде енгізіліп, тараптардың қолдары қойылады.

9.4. Мекен-жайлары немесе басқа да деректемелері өзгерген жағдайда тараптар бұл жөнінде бірін-бірі хабардар етуге міндетті.

Осы шарт _____ж. “_____” ______________ 2 данада _____________ тілінде / тілдерде жасалды.

Продюсердің мекен-жайы, есеп шоты, қолы мен мөрі, Тең авторлардың мекен-жайлары, төлқұжат деректері, қолдары қойылып көрсетіледі.

Көптеген жағдайларда бұрын жасалған музыкалық туындының авторымен, сол туындыны өзгертпей, автордың мүліктік және өзіндік мүліктік емес құқықтарына нұқсан келмейтіндей шарт жасалады. Мұны авторлық құқық теориясында “туындыға қол сұқпау құқығы” деп атайды.

Сондықтан сценариймен жұмыс көп жағдайда оның әдеби түпнұсқасы авторының қатысуымен немесе бақылауымен жүргізіледі. Бірақ іс жүзінде дүниеден өткен авторлардың, қоғам игілігіне айналып үлгермеген туындыларын экранға шығару жиі кездеседі. Мұндай жағдайларда құқықты иемдену жөніндегі шарт автордың мұрагерлерімен жасалады. Осы негізде жоғарыда айтылған өзіндік мүліктік емес құқықты қорғау кезінде мұрагерлер өкілеттіктерінің шегі туралы мәселе туындайды. Яғни, әдеби шығармашылыққа қатысы жоқ мұрагердің, сценарий жазу процесіне белсене кірісіп, мұра қалдырушының туындысына қол сұқпауды қадағалайтындығын желеу етіп, әйтпесе шартты бұзатындығын, әдеби түпнұсқаны экранға шығаруға жол бермейтіндігіне қатысты сотқа жүгіну жағдайлары жиі ұшырасады. Сондықтан шартта әр тараптың өкілеттігі мен ортақ жұмыс тәртібі анық көрсетілуі тиіс.
ШАРТ

(әдеби туындыны экрандау құқығын беру жөнінде)
___________ қаласы 20___ “____”_____________
Бір тараптан бұдан әрі «Автор» деп аталатын _____________________________________ және екінші тараптан Жарғы негізінде әрекет ететін, бұдан әрі «Продюсер» деп аталатын ___________________________ атынан __________________________ осы шартты жасасты.


  1. Шарт нысанасы

1.1. Автордың «__________________________» романын (бұдан әрі (аты)

Туынды) экрандау айрықша құқығын Автор береді, ал Продюсер қабылдайды.,

1.2. Осы шарттың негізінде экрандау құқығы деп (сценарий авторы - _______________) мен қайта жасалған Туындыны, түрі ___________________, жанры _________________, режиссері ____________________, ұзақтығы _____________ “________________________________” деген алдын-ала атауы бар дыбыс-бейнежазу туындысын (бұдан әрі - Фильм) кинематографиялық тұрғыдан пайдалану құқығы туындайды.

1.3. Продюсер осы шарт бойынша алған құқықтарын үшінші тұлғаларға тек Автордың жазбаша рұқсатымен қайта бере алады.

1.4. Осы шарт бойынша Туындыға тікелей берілмеген барлық құқықтар Авторда қалады.

1.5. Фильмге барлық құқықтар оның авторымен жасалған шарттардың негізінде Продюсердің иелігінде болады. Автор Фильмге қандай да бір құқықтардан, соның ішінде Продюсердің оны пайдаланудан тапқан табыстарынан пропорционалды сыйақы алмайды.


  1. Кепілдіктер

2.1. Автор Туындының авторы екендігіне, осы шарттың 1-тармағына сәйкес Продюсерге берілетін құқықтардың, осы секілді айрықша емес құқықтардың үшінші тұлғаларға қайта берілмейтіндігіне, үшінші тұлғалардың тарапынан Туындыға (авторлық құқықтар, ар-намысты, абырой-ожданды, беделді қорғау, коммерциялық немесе жеке құпияны жария етпеу мәселелері, т.б.) тікелей қатысты талаптар туындаса, Продюсерді қатыстырмай шешетіндігіне кепілдік береді.

2.2. Продюсер осы шарттың 1-тармағына сәйкес алған құқықтарын тек осы шарттың негізінде пайдаланатындығына, үшінші тұлғалардың тарапынан тұтас Фильмге немесе оның құрамдас бөлігіне айналған жеке туындыларға, соның ішінде әдеби сценарийге қатысы бар, бірақ Туындыға тікелей қатысы жоқ талаптар туындаса, оларды Автордың құқығына нұқсан келмейтіндей етіп шешетіндігіне кепілдік береді.



  1. Мерзімі мен аумағы

Осы шарт оған тараптар қол қойған кезден бастап күшіне енеді және ________ жыл бойына қолданыста болып, ҚР аумағында әрекет етеді.




  1. Тараптардың құқықтары мен міндеттері

4.1. Автордың құқықтары.

Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасында тікелей көзделген құқықтардан басқа, Автор:

4.1.1. сценарийдің жазылу процесін бақылауға, жеке кейіпкерлер мен көріністерді түсіндіру жөнінде кеңестер беруге;



(Көзқарастар үйлеспеген жағдайда Автордың пікірі шешуші болады).

4.1.2. Жазылып біткен сценариймен танысуға, өзінің беделін қорғау құқығын қамтамасыз етудің ауқымында сценарийге ескертпелер жасауға және қайта өңдеуді талап етуге құқылы.

4.2. Продюсердің құқықтары.

Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасында тікелей көзделген құқықтардан басқа, Продюсер:

4.2.1. Әдеби сценарийді жазу үшін өз қалауы бойынша сценарий авторын, кеңесшілерді, диалогтар авторын және басқа тұлғаларды шақыруға;

4.2.2. Тиісті шарттардың негізінде әдеби сценарий мен тұтас фильмді өз қалауы бойынша пайдалануға құқылы.

4.3. Автордың міндеттері.

4.3.1. Осы шарттың қолданыста болу мерзімінде және оның барлық әрекет ету аумағы бойынша үшінші тұлғаларға берілген құқықтарды беруге құқығы жоқ.

4.4. Продюсердің міндеттері.

4.4.1. Туындыны осы шарттың ауқымында пайдалануға;

4.4.2. ‡шінші тұлғалармен өзінің келісімдік қатынастарын Автордың құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтірмейтіндей және оның жағдайын осы шартта көрсетілгеннен нашарлатпай құруға;

4.4.3. Осы шарт бойынша алған құқықтарын Автордың жазбаша түрдегі рұқсатынсыз өзгелерге бермеуге міндетті.




  1. Есеп айырысулар

5.1. Осы шарттың 1-тармағына сәйкес құқықтарды бергені үшін Продюсер Авторға ________________ теңге мөлшеріндегі сыйақыны мынадай тәртіппен төлейді:

Осы шартқа екі тарап қол қойған сәттен бастап ______ күн ішінде ___________ % (аванс);

әдеби сценарий қабылданғаннан кейін _______ күн ішінде _________ %;

фильм өндіріске жіберілгеннен кейін ________ күн ішінде _________ %;

5.2. Автордың әдеби сценарий жазу немесе түсіру тобының жұмысына қатысу қажеттігі болса, бұл іс-шара қосымша сыйақы негізінде және тараптар жасасатын жеке шарттар бойынша жүзеге асады.




  1. Жауапкершілік

Осы шарт бойынша өз мойындарына алған міндеттемелерді орындамаған немесе ойдағыдай орындамаса тараптар ҚР АҚ және СҚ туралы Заңына сәйкес жауапкершілік алады.




  1. Шартты өзгерту мен бұзу жағдайлары

7.1. Осы шартқа өзгерістер мен толықтырулар тек тараптардың ортақ келісіміне сәйкес енгізіледі. Олар жазбаша түрде ресімделіп, осы шарттың ажырамас бөлігі болып табылады.

7.2. Осы шарт оның 3-тармағында көрсетілген әрекет ету мерзімі аяқталуына байланысты тоқтатылады.

7.3. Осы шарт екі тараптың ортақ ниетіне сәйкес бұзылуы мүмкін.

7.4. Осы шарттың адам еркінен тыс жағдайларға байланысты өзгертілуі мен бұзылуының барлық жағдайлары ҚР қолданыстағы заңнамасына сәйкес қаралады.

7.5. Продюсер:

а) сот Авторда Туындыны жасаудағы адал еместігін таныса;

ә) Автор осы шарттың 4.3.1.-тармағын бұзса, шарт бойынша төленген соманы өндіріп алуға құқылы.

7.6. Продюсер осы шарттың 4.4.3.-тармағын бұзса Автор осы шартты біржақты бұзып, 5-тармаққа сәйкес өзіне төленуге тиісті ақыны талап ете алады.

7.7. Продюсер Авторға қатысы жоқ себептермен Фильмді жасаудан бас тартса, Автор осы шарттың 5.1.-тармағында көрсетілген ақыны алу құқығын сақтайды.

7.8. Автор Продюсердің фильмді жасап шығару және/немесе таратуға кеткен барлық шығындары мен шартты бұзу нәтижесінде айырылып қалған пайдасы өтелген жағдайда шартты бұза алады.

7.9. Шарттың бұзылу жағдайында сценарийге барлық құқықтар Авторға қайтарылады.




  1. Ерекше жағдайлар

Автордың аты-жөні фильмнің басқы титрлерінде, сондай-ақ фильмді жасап шығаруға, жарнамалауға, көбейтуге және жалға беруге байланысты барлық жарнамалық-ақпараттық материалдарда сценарийшінің аты-жөнімен қатар (ілгері не кейін) тура сондай өлшемдегі әріптермен көрсетіледі. Бұл ескерту «_____________________ романы бойынша» деген тұжырымда келтіріледі.

Қайта өңдеудің деңгейіне байланысты автор «________________________ романының желісі бойынша» деп көрсетуді, ал кей жағдайда өз аты-жөнін титрден алып тастауды талап етуі мүмкін.


  1. Даулар

Осы шартты орындауға байланысты туындаған барлық дауларды тараптар келіссөздер арқылы шешуге міндеттенеді.

Дауларды бейбіт жолмен реттеу мүмкін болмаса, олар жауапкер орналасқан жердегі соттың қарауына беріледі және ҚР қолданыстағы материалдық және процессуалдық заңнамасының нормаларына сәйкес шешіледі.


  1. Қорытынды ережелер

10.1. Осы шартта реттелмеген барлық мәселелер Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамасының негізінде шешіледі.

10.2. Осы шарт екі данада _________________ тілінде/тілдерінде жасалған, тараптарға бір-бірден тапсырылады. Екі дананың заңдық күші бірдей.

10.3. Осы шарт қолданысқа енгеннен кейін барлық алдын-ала келісімдер мен хат-хабар алмасулар күшін жояды.

Тараптардың мекен-жайлары, банк деректемелері, қолдары қойылып, мөрлері басылады, шарттың жасалған орны мен уақыты көрсетіледі.
ҚАРАЖАТ ТАРТУ Ж¤НІНДЕГІ

ШАРТТАР ТУРАЛЫ
Дыбыс-бейнежазу туындысын жасау, үлкен ақшалай шығындарды қажет етеді. Продюсердің фильмді жасап шығаруы мен тарату процесін түгелдей өз бетінше қамтамасыз ету мүмкіндігі өте сирек кездеседі. Сондықтан түсірулер үшін қаржы іздестіру көбіне фильмді қатарға қосудағы ең маңызды әрі шешуші фактор болып табылады. Бұрын кино өндірісі мемлекеттің құзырында болды. Сондықтан қаржыландырудың негізгі көзі мемлекеттік бюджет болатын. Фильмдерді түсіруге қажетті қаражатты Мемлекеттік кино құрылымы бөлетін. Жалпы мемлекеттік қаржыландырудың өз жеңілдіктері бар және көптеген шетелдік Продюсерлер мен инвесторлар мемлекет тарапынан қолдау таппаған жобаны қаржыландырудан бас тартады.

Сондықтан мемлекеттік қаржыландырудың үлесін кемітіп, оны шын мәнінде қажет салаларда ғана негізгі қайнаркөз ретінде қалдырып (дебют-фильмдер, киношежіре және т.б.), басқа қаражатты келесі бағыттар бойынша іздестіру ұсынылады:

- тұтынушыдан: кинобилеттерді сату; сатылған немесе жалға алынған бейнетаспалар; ақылы арналарды пайдаланғаны үшін абоненттік төлем; кинокөрсетілімдер кезіндегі жарнамалық уақытты сату; киноәдебиет пен оған қосымша тауарларды сату; қызмет түрлерін сату (көрермендерге кинозалдарда қызмет көрсету);

- фильмдер мен қызмет түрлерін сатудан: отандық телеарналар (мемлекеттік және жекеменшік); шетелдік телеарналар; шетелдік дистрибьютерлер; шетелдік киноөндірушілер;

- шетелдік қаржы көздері: шетелдік фирмалармен бірлесіп өнім шығару; мәдени жобаларды қаржыландыратын шетелдік қорлардың, қоғамдық және басқа ұйымдардың көмегі; Қазақстандық кино, бейне, тележобаларға жеке инвестицияларды тарту; шетелдік фирмалардың есебінен кинотеатрларды салу және қайта жөндеу; шетелдік қаржы ұйымдарының несиелері;

- телеарналармен бірлескен қызмет: бірлескен өнім, қызмет түрлерін ұсыну; өткен жылдардың фильмдерін пайдалану;

- жеке инвестициялар: киноөндірісті қаржыландыру; кино жүйесін қаржыландыру (кинотетрларды салу мен қайта жабдықтау): дистрибьютерлік қызметті қаржыландыру; кинокәсіпкерлік қызметке жұмсалатын несиелер; демеушілік пен меценаттық әдістерді қолдану тиімді.

ШАРТ

(дыбыс-бейнежазу туындысын жасап шығару,

қаржыландыру және пайдалану жөнінде)
Осы шарт _____ж. «____» ______________ күні «_______________» (бұдан әрі мәтін бойынша – “Продюсер”) пен «________________» арасында (бұдан әрі «Инвестор») жасалды.


  1. Шартта пайдаланылатын негізгі ұғымдар



Туынды – шығармашылық еңбекпен және Продюсер шақырған шығармашылық және техникалық қызметкерлердің техникалық көмегімен жасалған түпнұсқа, бұрын жасалмаған дыбыс-бейнежазу туындысы. Бұл туынды жалпы жұрт назары үшін эфирлік және кабельдік, ақылы немесе ақысыз мемлекеттік (қоғамдық) әйтпесе жеке меншік телеарналарда хабарлау жолымен пайдалануға, сондай-ақ бейнетасымалдаушылармен таратуға (рұқсат етілген пайдалану) арналған “__________________” деген шартты атауы бар бағдарламалар сериясы болып табылады.

Туындының бірнеше нұсқасы жасалады, олардың әрбірі авторлық құқықтың объектісі болып табылады және тіркелуі, сақтауға берілуі әрі жеке пайдаланылуы мүмкін.



Туындының бастапқы нұсқасы _________________________ тасымалдаушыға түсірілген (түпнұсқа), жалпы ұзақтығы _________ минуттан кем, _____________ минуттан артық емес, әрбірінің ұзақтығы _________ минуттан артық, __________ минуттан кем емес сериялардан тұратын түрлі-түсті және ақ-қара түсті кадрлардың сабақтас жиынтығы болып табылады. Бұл нұсқаны Продюсер Туындының ақырғы нұсқасына айналдыру үшін оның бастапқы әдеби материалы (көркемдік тұжырымдамасы) негізінде жасайды.

Бастапқы әдеби материал авторлық құқықтың объектісі болып табылады, оған барлық құқықтарды заңның күшіне қарай және/немесе бұл әдеби материалды жасаушымен шарт негізінде Продюсер иемденеді. Бастапқы әдеби материалды Продюсерге шарт бойынша жалданған тұлға жасайды, оның соңғы нұсқасын тиісті жағдайларда режиссердің, сондай-ақ шақырылған Продюсердің келісімі бойынша Продюсер бекітеді.

Туындының соңғы нұсқасы оның бастапқы нұсқасының негізінде жасалған, тасымалаушыға (түпнұсқа) түсірілген, рұқсат етілген қолданысқа әзір, аяқталған дыбыс-бейнежазу туындысы болып табылады. Туындының соңғы нұсқалары Туындыны пайдаланушылармен шарт ережелеріне сәйкес жасалады. Егер Туындының ақырғы нұсқасын жасау үшін арнайы жасалатын немесе бұрыннан бар қосымша дыбыс-бейнежазу материалдары қажет болса, Продюсер тапсырыс беруді немесе оларға құқықтарды заңды түрде алуды қамтамасыз етеді және олар Туындының соңғы нұсқасына енгізіледі.

Жарнамалық ролик Туындының бастапқы нұсқасы негізінде ______________________ тасымалдаушысында ұзақтығы _________ минуттан артық, ________ минуттан кем емес, туындыны насихаттау мен таныту үшін жасалған, аяқталған дыбыс-бейнежазу туындысы. Жарнамалық ролик мұндай пайдаланудан тікелей пайда табу мақсатында іске қолданылмайды.

Осы шарттың мәтінінде нұсқасы көрсетілмеген “Туынды” атауы деп Туындының бастапқы және соңғы нұсқаларына қатысты жалпы ережелер түсініледі.



Фильмнің жалпы және аралық сметалары Туындының бастапқы және соңғы нұсқаларын жасау мен таратуға байланысты барлық, оның ішінде күтпеген шығындар да, нақты шығындардың есебі мен негіздемесі болып табылады. Жалпы және аралық сметаларды Продюсер жасайды, олар Инвестормен келісіледі. Келіспеушіліктер туындаған жағдайда Продюсердің пікірі шешуші болады.

Күнтізбелік жоспар жұмыстардың жүргізілу орны мен уақыты және бұл үшін қажетті материалдар мен жабдықтар көрсетілген әрбір (дайындық, өндірістік және монтаждау) кезең кестесінің сипаттамасы ретінде көрінеді.

Күнтізбелік жоспар мен сметалар осы шарттың ажырамас бөлігі және осы шарт бойынша Инвестордың өз міндеттерін орындауының негізгі құжаты болып табылады. Адам еркінен тыс жағдайлардың (форс-мажор) ықпалымен бұзылатын реттерде болмаса, тараптар жоспар мен сметалардан ауытқымауға міндеттенеді.



Адам еркінен тыс жағдайлар (форс-мажор) - тараптарға байланысты емес себептерден туындаған және олар алдын алуы немесе тосқауыл қоюы мүмкін болмаған жағдайлар. Жалпы ережелер бойынша мұндай жағдайларға өрт, зілзала, су тасқыны, аурудың таралуы, апаттар, жарылыстар, бақытсыз жағдайлар, ереуілдер немесе өндірістік процестің тоқтатылуы, қауіп-қатерлер, жаппай жұмыстан шығарулар, тәртіпсіздіктер, тұрғындардың азаматтық толқулары, эмбарго, төтенше немесе әскери жағдай, мобилизация жариялау, сондай-ақ билік пен басқарудың муниципалдық немесе мемлекеттік ұйымдары, сот және сот-орындаушы органдары тарапынан жасалатын іс-әрекеттер жатады.
2. Шарттың нысаны
Тараптардың Туындыны жасап шығару, қаржыландыру және пайдалану жөніндегі бірлескен қызметі осы шарттың нысаны болып табылады.


  1. Бірлескен қызмет пен міндеттерді бөлісу

Фильмді жасап шығару, қаржыландыру және пайдалану жөніндегі бірлескен қызмет Тараптардың Туындыны бастапқы және соңғы нұсқаларын осы шартта рұқсат етілген барлық тәсілдермен жасауға, көбейтуге, жарнамалауға және пайдалануға бағытталған жекелеген, сондай-ақ көп мәрте іс-әрекеттерін жүзеге асыру барысында тараптар арасындағы негізгі міндет бөлінісі, шығармашылық және қаржы салаларын ажыратудан көрінеді. Міндеттерді бөлісуге сәйкес өзгерістер тараптардың жазбаша түрде ресімделген келісімінің негізінде енгізіледі.

Бірлескен қызметтің шығармашылық бөлігін Продюсер өз мойнына алады. Бірлескен қызметтің қаржылық бөлігі Инвесторға жүктеледі.

3.А. Бірлескен қызметтің шығармашылық жағы.

Осы шартқа сәйкес Продюсердің міндетіне мыналар кіреді.

3.А.1. Туындыны жасап шығарудың дайындық кезеңін ұйымдастыру:

а) бастапқы әдеби материалға (Туындының көркемдік тұжырымдамасына) тапсырыс беру;

ә) Туындыға бұрыннан бар, қорғалатын туындыларды және олардың үзінділерін қосу арқылы пайдалану құқықтарын іріктеу және иемдену;

б) Туындыға бұрыннан бар, сабақтас құқық объектілерін қосу арқылы пайдалану құқықтарын іріктеу және иемдену;

в) Туындыда пайдаланылуы немесе аталып өтуі мүмкін азаматтық құқықтардың басқа да объектілерін пайдалануға құқықтарды иемдену;

г) Туындыны жасау үшін шығармашылық топ жасақтау;

ғ) Туындыны жасау үшін техникалық топ жасақтау;

д) қажетті мамандар мен кеңесшілерді шақыру;

е) Туындының бастапқы және соңғы нұсқаларының жалпы және аралық сметаларын жасау;

ж) өндірістік кезеңдегі жұмыс жүргізудің күнтізбелік жоспарын жасау;

з) өндірістік кезең үшін қажетті техника мен жабдықтарды алу және жалдау;

и) Туындыны жасап шығару үшін қажетті қызмет көрсету түрлерін таңдау;

к) Туындының режиссерлік тұжырымдамасын жасау;

қ) Туындыға құрамдас бөлік ретінде қосуға қажетті авторлық және сабақтас құқықтар объектілерін жасауға тапсырыс беру;

л) Продюсердің дайындық кезеңіндегі қызметі бойынша тіркеу мен есеп беруді жүзеге асыру;

3.А.2. ¤ндірістік процесті ұйымдастыру;

а) түсірулерді жүргізу үшін баспана жалдау;

ә) аталған баспананы қажетті саймандармен жабдықтау;

б) Туындыны жасап шығарудың күнтізбелік жоспарын сақтауды қамтамасыз ету;

в) түсіру тобының шығармашылық және техникалық құрамының барлық қажетті мүшелерінің қатысуын қамтамасыз ету;

г) түсірулер кезеңінде кеңестер мен түсініктемелер беру үшін қажетті мамандарды шақыру;

ғ) алынған және жалданған материалдар мен жабдықтарды тиісінше қоймаға қою мен сақтауды қамтамасыз ету;

д) түсірілген материалдарды тиісінше тіркеу мен сақтауды қамтамасыз ету;

е) алынған және жалға алынған материалдар мен жабдықтарды сақтандыру;

ж) _______________________________ сақтандыру;

з) түсірілген материалдарды сақтандыру;

и) түсіру тобының шығармашылық және техникалық құрамының еңбек етуіне қалыпты жағдайлар жасауды қамтамасыз ету;

к) шақырылған мамандар мен кеңесшілердің еңбек етуіне қалыпты жағдайлар тузғызу;

л) түсірулер аяқталған соң әр күн сайын түсірілген материалдардың көрілімін ұйымдастыру;

м) Туындыны түсіру барысында мүліктік, сондай-ақ өзіндік мүліктік емес сипаттағы азаматтық құқық объектілеріне құқықтарды сақтауды қамтамасыз ету;

н) өндірістік кезеңдегі шығармашылық қызметтің тіркелуі мен есептілігін қамтамасыз ету;

3.А.3. Туындының бастапқы нұсқасын монтаждау кезеңін ұйымдастыру:

а) Туындының бастапқы нұсқасын монтаждау үшін (алдыңғы кезеңдерге қатыспаған) шығармашылық және техникалық қызметкерлерді, сондай-ақ басқа да мамандар мен кеңесшілерді таңдау және шақыру;

ә) Туындының бастапқы нұсқасын монтаждауды жүзеге асыру үшін қажетті жабдықтармен қамтамасыз ету;

б) барлық түсірілген материал мен құрастырылатын нұсқаның сақталуы мен тіркелуін қамтамасыз ету;

в) Туындының бастапқы нұсқасын монтаждауды жүзеге асыруға қатысты күнтізбелік жоспардың тиесілі бөлігін сақтауды қамтамасыз ету;

г) Туындының бастапқы нұсқасын монтаждауға қатысушылардың еңбек етуі мен тынығуы үшін қалыпты жағдайларды жасау;

ғ) Туындының бастапқы түпнұсқасын осы шарттың 1-тармағында белгіленген сипаттамаларға сәйкес жасау;

д) Туындының бастапқы түпнұсқасын сақтандыру;

е) Монтаждау кезеңіндегі қызметтің тіркелуі мен есептілігін қамтамасыз ету;

3.А.4. Туындыны жарнамалауды және пайдалануды ұйымдастыру:

а) тұтынушыларға көрсету мақсатында және Туындыны жарнамалау мен танытуға басқаша да пайдалану үшін Туындының бастапқы нұсқасының негізінде жарнамалық ролик жасау;

ә) Туындының жарнамалық материалдарын жасау мен тарату;

б) Туындыны жарнамалау мен таныту үшін қажетті кеңесшілерді тарту;

в) Туындыны телебазарларда және тұтынушылардың немесе дистрибьютердің алдында көрсету;

г) Туындының соңғы нұсқаларын пайдалануға құқықтарды беру жөнінде шарт жасасу;

ғ) Туындының соңғы версияларының түпнұсқаларын нақты тұтынушылармен шартқа сәйкес жасау;

д) Туындының соңғы нұсқаларының көшірмелерін әзірлеу;

е) Туындының соңғы нұсқаларының көшірмелерін тарату;

ж) Туындының соңғы версияларының түпнұсқаларын сақтандыру;

и) Туындыны тіркеу, даналарын сақтауға беру және басқа да міндеттемелерді орындау;

к) Туындының ақырғы нұсқаларын пайдалану жөніндегі нақты шарттардың тоқтатылуына байланысты барлық қажетті іс-әрекеттерді жүзеге асыру;

қ) Туындыны жарнамалау мен пайдалану жөніндегі қызметтің тіркелуі мен есептілігін қамтамасыз ету.



(Ескерту:

1. Осы міндеттерді жүзеге асыруға байланысты Продюсер үшінші тұлғалармен шарттар жасасады, олар осы шартқа қосымша ретінде рәсімделеді. Осы шарттың ережелеріне толық сәйкес келген жағдайда бұл қосымшалар заңды күшке ие болады және осы шарттың ажырамас бөлігі болып саналады.

2. Осы шартты орындау мақсатында Продюсердің үшінші тараптарымен жасасқан шартқа сәйкес кез-келген төлемдерді жүзеге асыру үшін Инвестордың есепшотын көрсетеді.

3. Түсіру тобының шығармашылық және техникалық құрамын, монтаждау тобын жасақтауды, мамандарды, кеңесшілерді және қажетті қызметтерді тартуды Продюсер өз бетінше немесе үшінші тұлғалармен шарттар негізінде шешеді. Егер Продюсер тартқан жеке немесе заңды тұлғалардың жоғарыда көрсетілген шарттар бойынша міндеттемелерін орындауға байланысты әрекеттеріне қатысты үшінші тұлғалардың тарапынан талаптар туындаса, Инвестордың араласуынсыз және оған ешқандай да нұқсан келмейтіндей етіп шешіледі).

3.А. Туындының нұсқаларын тіркеуді, оның даналарын сақтауға беру және басқа да міндеттерді орындауды Продюсер заңға сәйкес жүзеге асырады. Мұндай әрекеттерді жасау Туындыға авторлық құқықтық немесе оны қорғаудың пайда болуына байланысты немесе Туындыны кез-келген пайдаланудың объектісі болып табылатын жағдайларда көзделеді.

3.Б. Бірлескен қызметтің қаржылық жағы.

Осы шартқа байланысты Инвестордың міндеттеріне мыналар кіреді:

а) бірлескен қызметті жүзеге асырудағы барлық шығындарды төлеу;

ә) осы шарттың әрекет ету мерзімінде бірлескен қызметтің бухгалтерлік есебімен есептілігін жүргізу;

б) бірлескен қызметтен түскен пайданы осы шартқа сәйкес есептеу және бөлу;

в) бірлескен қызметтен туындаған залалдарды осы шартқа сәйкес есептеу және бөлу;

г) заңнамада белгіленген барлық салықтар мен алымдарды төлеу.

(Ескерту:

Бірлескен қызметті жүзеге асыру барысындағы барлық шығындарды Инвестор Продюсердің жалпы және аралық сметаларды, есеп қағаздарын, бірлескен қызметті орындау үшін өзіне алған белгілі бір қаржылай

міндеттемелерді және т.б. көрініс тапқан үшінші тұлғалармен шарттарды ұсынуы бойынша төлеп, қажетті соманы Продюсер көрсеткен есепшотқа аударады. Бұдан басқа, осы шарттың 3.А.-бабына ескертудегі 3-тармақта көрсетілген жағдайлардан өзге реттерде, Инвестор барлық күтпеген шығындарды да, оның ішінде сот шығындарын, сот шешімі бойынша айыппұлдар мен өтемақыларды төлейді).
4. Тараптардың өзара қарым-қатынастары

4.1. Продюсер мен Инвестор өзара бір-бірімен және үшінші тұлғалармен қатынастарын бір тараптың осы шартқа байланысты әрекеттері мен міндеттемелері келесі тарапқа моральдық немесе мүліктік нұқсан келтірмейтіндей етіп құруға міндеттенеді.

4.2. Мұндай жол беру бірлескен қызметке, оның шығармашылық және қаржылық нәтижелеріне, тараптардың өздеріне немесе үшінші тұлғаларға нұқсан келтірмейтін жағдайда, тараптар өздерінің осы шартты орындауға байланысты құқықтары мен міндеттерін үшінші тұлғаларға толық немесе ішінара беруде туындауы мүмкін.

4.3. Осы шартты орындауға байланысты туындаған барлық дауларды, тараптар келіссөздер арқылы шешуге міндеттенеді.


5. ¤зара есеп айырысулар
5.1. Осы шартты орындауға байланысты барлық қаржылық қызмет көрсетулер Инвестор және оның есепшоты арқылы жүргізіледі. Бірлескен қызметті және Туындыны пайдалануды жүзеге асыруға, ең алдымен Туындыны пайдалануға байланысты барлық түсімдер (осы шарттың 1-қосымшасын қараңыз) Инвестордың есепшотына аударылады және заңнамада белгіленген салықтар мен алымдар төленгеннен кейін тараптар арасында мынадай ретпен бөлінеді.
Жалпы табыс сомасынан –

Инвесторға – _____%

Продюсерге – _____%

Продюсердің үлесі Инвестордың есепшотында қалады және Продюсер көрсеткен есепшотқа оның бірінші талабы бойынша аударылады.

5.2. Туындыны пайдалануға байланысты барлық шығындар мен залалдарды Инвестор есептейді және олар келесі көрсетіліммен бөлінеді.

Залалдың жалпы сомасынан –

Инвесторға – _____%

Продюсерге – _____%



(Ескерту:

Осы тармақта көрсетілген залалдарға туындыларды пайдалануға байланысты үшінші тұлғалардың күтпеген талаптары кіреді және олар Туындыны жасау мен жарнамалау жөніндегі, оның ішінде осыған сәйкес күтпеген шығындарды, сондай-ақ Туындыны пайдалануға байланысты шығындарды қамтымайды).
6. Авторлық және сабақтас құқықтар
6.1. Жасалатын Туынды, оның бастапқы және соңғы нұсқалары қолданыстағы ұлттық заңнамаға және халықаралық шарттарға сәйкес авторлық құқықтың объектілері болып табылады. Туындыны кез-келген тәсілмен пайдалану жөніндегі айрықша құқықтарды Продюсер иеленеді. Ол бұл құқықтарды үшінші тұлғаларға осы шарттың әрекет ету мерзімінен аспайтын мерзімге және заңнамаға сәйкес Туынды қорғалады деп саналатын аумаққа беріледі.

6.2. Продюсер Туындының бастапқы және соңғы нұсқаларының, жарнама материалдарының, жарнама ролигінің әрбір данасында заңнама мен халықаралық конвенция талаптарына сәйкес өз атауын көрсетеді. Егер Продюсер басқаша талап қоймаса, оның авторлық құқықтарының белгісі Туынды мен жарнамалық роликтің бастапқы және/немесе соңғы титрларында, сондай-ақ басқа да жарнама материалдарында көрнекті түрде және анық оқылатындай етіп орналастырылуы тиіс. Бұл белгіде «С» таңбасы, Продюсердің қысқаша атауы. Туынды нұсқасының араб немесе латын сандарымен көрсетілген бірінші шығарылымының жылы және мұны белгі салынған даналар таралатын елдің ішкі заңнамасы талап етсе, онда «Барлық құқықтар қорғалған» деген тұжырым болуы тиіс.

6.3. Туынды көптеген адамдардың шығармашылық қызметінің нәтижесі болып табылады. Продюсер олармен қатынастарды бұл тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделері осы шарт тараптарының құқықтары және мүдделерімен қайшылыққа келмейтіндей етіп құруға міндеттенеді. Егер тиісті шартта басқаша жағдайлар тікелей көзделмеген болса, онда жалпы ереже бойынша, таратылған барлық туынды мәртебесін, осы мәртебеден туындайтын бүкіл ауыртпалықпен бірге иемденеді. Кез-келген жағдайда тараптар қызметтік туынды авторларының құқығын сақтауға міндеттенеді.

6.4. Егер осы шартты орындауға байланысты сабақтас құқықтардың объектілері жасалса, онда тараптар бұл объектілер заңнама бойынша қорғауда болатын барлық аумақтарда Туындыны пайдалану кезінде сабақтас құқық иелерінің құқықтарын, олардың көпшілік үшін орындауға сыйақы алу құқықтарын сақтауға міндеттенеді.

6.5. Туынды үшін арнайы жасалған, сондай-ақ бұрын жасалған, алайда Туындыға енгізілген музыкалық туындыларға құқықтарды, тараптар композиторлардың авторлық құқық саласындағы заңнама мен халықаралық конвенциялардан және олардың мүліктік құқықтарынан ұжымдық негізде туындайтын барлық құқықтары мен заңды мүдделерін сақтауды қамтамасыз етуге міндеттенеді.

6.6. Туындыға қорғалатын, сондай-ақ қоғамдық игілікке айналған, бұрыннан бар дыбыс-бейнежазу туындыларының үзінділері енгізіледі. Туындының көркемдік және режиссерлік тұжырымдамаларының ерекшеліктерін ескеріп, Продюсер бұл үзінділерге елеулі өзгерістер енгізетін болса, Туындыға үзінділерді қосу жөніндегі құқықтардан басқа, осы шарттың 3.А.1.-бабының «ә» тармағына сәйкес Туындыға өзіндік мүліктік емес құқық иесінің немесе оның заңды өкілінің осындай өзгерістерді енгізу туралы арнайы рұқсатын алуға міндеттенеді.


7. Титрлар және үшінші тұлғаларды атап көрсету
7.1. Жоғарыда көрсетілген авторлық құқықтардың иелігін көрсетуден басқа, Туындының (бастапқы және соңғы) титрлары Туындының және/немесе оның жекелеген серияларының атауын, Туындының бастапқы немесе соңғы нұсқаларының, жарнамалық роликтің және басқа да жарнама материалдарының жасалуына қатысқан әйтпесе септігі тиген жеке және заңды тұлғалар туралы сілтемелерді қамтиды. Титрлер оқуға көрнекті етіліп орындалып, Туындыға құрамдас бөлік болып енеді. Туындының бастапқы және/немесе соңғы нұсқаларының, жарнамалық роликтің титрларының және жарнамалық материалдарға сілтемелердің барлық нақты өлшемдері (аты-жөндер мен атаулардың орналасу тәртібі, жазулардың өлшемі мен әрпі, т.б.) Продюсердің Туындыны жасау мен таратуға нақты қатысушылармен келісімдері арқылы анықталады.

7.2. Тараптар Туындының соңғы нұсқаларын жасау кезінде, осы шарттың 4.2.-тармағында көзделген құқықтар мен міндеттерді тұтастай немесе ішінара үшінші тұлғаларға берген жағдайда бұл тұлғалар туындының титрларында тиісті сілтемелердің болуын талап етуге құқылы екендігіне келіседі. Мұндай сілтемелер құқықтар мен міндеттерді беру жөніндегі келісім арқылы анықталады, (егер аталған келісімдерде өзге жағдайлар көзделмесе, жалпы ереже бойынша анықталады). Бұл үшінші тұлғалардың тікелей немесе жанама жарнамасы болып табылмайды және осы шарт тараптарының немесе басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзбайды.


8. Шарттың уақыт пен кеңістікте әрекет етуі
8.1. Осы шарт тараптар қол қойған кезден бастап заңды күшіне енеді және Туындыға авторлық құқықтың бүкіл әрекет ету мерзімінде қолданыста болады.

8.2. Осы шарт әлем елдерінің аумағында әрекет етеді.

8.3. Осы шарт екі данада (бірі Продюсерде, бірі Инвесторда болады) жасалды, екеуінің де заңды күші бірдей.

8.4. Осы шартқа тараптардың ортақ келісімі негізіндегі өзгерістер мен толықтырулар жазбаша түрде ресімделеді және оларға екі тараптың қолдары қойылады. Осы шартқа енгізілген өзгерістер мен толықтырулар заңды күшіне енген кезден бастап шарттың ескірген нұсқасы заңды күшін жояды.

8.5. Шарт белгілі бір ұғымдар мен жағдайларын түсіндіретін барлық қосымшалардан, шарт бойынша бірлескен қызметті қамтамасыз ету үшін тараптар жасасатын қосымша шарттардан тұрады. Осы шартқа қайшы келмеген жағдайда ғана барлық қосымшалардың заңды күші болады.

8.6. Адамның еркінен тыс (форс-мажор) жағдайлар, оның ішінде осы шартты орындауға байланысты тараптардың, сондай-ақ бірлескен қызметті қамтамасыз ету үшін Продюсер тартқан үшінші тұлғалардың жағдайын едәуір нашарлататын заң шығарушы және атқарушы органдардың кесімдерін қабылдауы орын алған кезде, тараптар бір-бірінің және бірлескен қызметтің мүдделеріне сай әрекет етуге және мүмкіндігінше жедел түрде шартты бірлескен қызметке немесе үшінші тұлғаларға залал келтіруден барынша сақтандырып, жаңа жағдайларға толық сәйкестендіруге міндеттенеді.

8.7. Осы шарт қолданыстағы заңнамалық және авторлық құқықтар мен сабақтас құқықтардың объектілерін қорғау мен пайдалану саласындағы халықаралық келісімдердің ауқымында жасалып, әрекет етеді. Жалпы ереже бойынша, осы шарттың нормалары ұлттық немесе халықаралық заңнамалардың нормаларына қайшы болса, онда кейінгілеріне басымдық беріледі. Осы шарттың нормаларын кез-келген талқылау тараптарға ортақ немесе сот органдарына тиесілі.

8.8. Тараптар осы шартты тек жазбаша түрдегі ортақ келісім бойынша бұзады. Шартты бұзу туралы шешім үшінші тұлғаларға, оның ішінде бірлескен қызметті қамтамасыз етуге байланысты немесе осы шарттың 4.2.-тармағына сәйкес шарттық қатынастарда отырғандарға, нұқсан келтірмеуі тиіс.

8.9. Шартты бұзған кезде, тараптар жеке келісім арқылы өзара және үшінші тұлғалармен күтпеген шығындарды қосқандағы барлық есеп айырысуларды, сондай-ақ авторлық немесе басқа да құқықтардың иелігін реттейді.

Тараптардың мекен-жайлары, банк деректемелері, қолдары қойылып, мөрлері басылады, шарттың жасалған орны мен уақыты көрсетіледі.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©www.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет