Тјжірибелік сабаќтыѕ таќырыптары

53 
Тақырып 14.1 Қазақстан Шренк шыршасы ормандары ормандары 
бойынша зертханалық жұмыс 
 
Мақсаты:
шыршалы орманда кездесетін Шренк шыршасымен танысып, 
биоэкологиялық сипаттама беру.
Жалпы түсінік 
Қазақстан ормандары ішінде ғылыми тұрғыдан жан-жақты терең
зерттелгені – шыршалар орманы (Быков, 1985). Шыршаның таулардағы 
түрлерінің ылғал және топырақ қорғап сақтаудағы рөлі зор. Шыршаның
түрлеріне Кавказда өсетін Picea orientalis, Қиыр Шығыс тауларындағы -
Picea ajanensis, Тянь-Шандағы Picea schrenkiana жатады. Шренк шыршасы
фитоценоздары жоғары өнімді және сымбаттылығымен және сұлулығымен 
ерекшеленеді.Picea schrenkiana Fisch. et Mey – Шренк шыршасын 1842 жылы
Ф. Г. Фишер және К. А. Мейер Жоңғар Алатауынан жиналған данасы бойынша
сипаттады. Бұл мәңгі жасыл қылқанды ағаш биіктігі 45-50 м және одан да 
биік болуы мүмкін.Шренк шыршасы – полиморфты. Қазіргі кезде оның
бірнеше түр тармақтары, вариациялары және формалары бар. Шренк 
шыршасының полиморфизмдігі - оның генофондының молдығының
дәлелі, тек морфологиясын, биологиясын және экологиясын,
адаптациясының кең мүмкіншілігін ғана емес, оларға қосымша ценотикалық 
және трофикалық байланыстарын дәлелдейді. Шырша туысы - алғашқы юра 
дәуірі шөгінділерінен белгілі. Яғни тіршілік ете бастағанына 175 млн жыл 
болды.Академик Б. А. Быковтың (1985) пікірінше, Шренк шыршасының бүкіл
ареалдарын (бұрынғы КСРО шекарасында) 7 ауданға бөлуге болады: 
1. Сауыр – ең солтүстіктегі шырша орманының кішкентай
учаскесі. 
2. Жоңғар – Жоңғар Алатауының солтүстік беткейлеріндегі шырша 
ормандары Abies sibirica қатысады.
3. Солтүстік Тянь-Шань – ең жоғарғы өнімді шырша ормандары. Ол ормандар 
Іле Алатауында және Күнгей Алатауында және Талас, Теріскей Алатауларында 
орналасқан. 
4. Солтүстік Тянь-Шань (Іле Алатауының және Күнгей Алатауының шығыс 
сілемдері, Кетпентау, Иныльчек және Куйлю).
Бұл ормандар Солтүстік Тянь-Шань және Орталық Тянь-Шань ормандарына 
өте жақын ерекше Arctous alpina өсімдігінің қатысуымен. 
5. Орталық Тянь-Шань салыстырмалы аласа және өнімділігі аз Талас Алатауы 
(оңтүстік макроклин) Сусамыртау, Нарынтау, Атбашитау ормандары. 
6. Батыс Тянь-Шань Picea schrenkiana subsp. tianschanica доминант ормандар 
7. Алай-Шренк шыршасының ең оңтүстігіндегі ормандары. Алай және
Заалай жоталарындағы биік таудағы қайыңды шыршалықтар. 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: