З. Ж. Тукеева Қазақ тілі Бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі. Лексика Сабақ

Сабақ тақырыбы: Адам және табиғат

5.4.3.1 омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану

мақсаттары

Омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану

-Мәтіндегі негізгі, қосымша ақпараттарды анықтайды

- Омоним, синоним, антонимдерді сөйлем ішінен ажыратып, мағынасын ашады.

игерту

5 минут

Оқушылармен амандаса отырып, сабаққа назарын аударту. «Атом мен молекула» әдісі бойынша оқушыларды 3 топқа бөлу.

1. 
   «Табиғат» дегеніміз не?
   
2. 
   «Адам мен табиғат егіз» деген ұғымның мағынасын қалай түсінесіздер?
   

7 минут

25 минут

Сондықтан орман-тоғайларды сақтап, қоршаған ортаның, өзен мен көлдердің ластанбауына ерекше мән берген. «Су ішкен құдығыңа түкірме», «Бұлақ көрсең көзін аш» деп жас ұрпақтың бойына табиғатты қорғаудың тәрбиесін сіңірген.

Табиғатта үздіксіз өзгерістер болып жатады. Мысалы, жанартаудың атқылауы, найзағайдың жарқылы, судың мұзға айналуы сияқты құбылыстар табиғаттағы өзгерістерді көрсетеді. Аспан денелерінің қозғалысы, гүлдердің шешек атуы, ағаштың жайкалып өсуі, өзеннің тасуы немесе көлдердің тартылып суалуы - осылардың барлығы да қоршаған ортадағы өзгерістер.

Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер табиғат құбылыстары деп аталады. Табиғат қүбылыстары бір-бірімен тығыз байланысты. Оларды физика, астрономия, география, геология, биология, химия сияқты ғылымдар зерттейді. Әр ғылымның табиғатты зерттеуде өз мақсаты мен міндеті бар.

Табиғат пен адам қатар ұғым. Табиғатсыз адам, адамсыз табиғат өмір сүруі мүмкін емес. Себебі адам өз керектісін, қажеттісін табиғаттан табиғи күйінде немесе өндіріп алады. Адам табиғаттын бір бөлшегі болып табылады. Табиғатты қорғау, табиғатты сақтау әр адамның міндеті.

(«Уикипедия»https://kk.wikipedia.org/wiki)
Тапсырма.

1-топ. Мәтіннің мазмұнын түсініп айту;

2-топ. Мәтіннен негізгі ақпаратты табу;

3-топ. Мәтіннен қосымша ақпараттарды табу;

1-топ «Күз» өлеңінен алынған үзіндіден асты сызылған сөздердің синонимін табу.

Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,

Күз болса, дымқыл тұман жерді басқан.

Білмеймін, тойғаны ма, тоңғаны ма?

Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.

Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,

Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай.

Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп,

Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.

Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,

Басқан жері сықырлап келіп қалды.

Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,

Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.

Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,

Аязбенен қызарып ажарланды.
3-топ. «Желсіз түнде жарық ай» өлеңінен алынған үзіндіден асты сызылған сөздердің омонимін табу.

Желсіз түнде жарық ай

Сәулесі суда дірілдеп,

Ауылдың жаны терең сай,

Тасыған өзен гүрілдеп.

Қалың ағаш жапырағы,

Сыбырласып өзді-өзі.

Көрінбей жердің топырағы

Құлпырған жасыл жер жүзі.

Дескриптор:

• 
  Өлеңдегі асты сызылған сөздердің омоним, антоним, синонимдерін табады;
  
• 
  Сөйлем немесе сөз тіркестері арасында қолданылу аясын біледі.
  

ЖЖ

Атакозина Айкөркем

Биік – аласа

Терең –

Ашық –

Ақылды –

Жылдам –

Әдемі –

Осы аталған сөздердің 1-2 сөйлем құра.

(«Уикипедия»https://kk.wikipedia.org/wiki)

Қазақ тілі 5-сынып 57,61-беттер

3 минут

Бас бармақ – басты мәселе. Бүгін сабақта ең құнды мәселе қандай болды?

Балалы үйрек – бірлесу. Мен топта, жұпта қалай жұмыс жасадым? Қімге көмек бердім?

Ортан терек – ойлану. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым?

Шылдыр шүмек – шынайылық. Сабақ маған ұнады ма? Неліктен?

Кішкентай бөбек – көңіл-күй ахуалы. Мен сабақта өзімді қалайша сезіндім?

Өзін-өзі бағалау

Қауіпсіздік ережелері

Интерактивті тақта қолданылады.