4. Банкроттың алдын алу Кәсіпорынның дағдарысқа ұшырауының алдын неғұрлым ертерек алуда бақылау жүйесін қалыптастырудың маңызы ерекше. Оның негізгі бағыттары жөнінде мыналарды көрсетуге болады:
Кәсіпорынның негізгі қызметі бойынша өз әріптестерінің, тауарлы өнімді жеткізіп берушілердің, несиегер, банк, өнімді тұтынушылардың кәсіпорынға деген теріс көзқарастарын мезгілінде сезіну;
Қайта ұйымдастыруға байланысты барлық өзгерістер (мәселен: ұйымдық, кәсіпорынның жабық және ашық бөлімшелері, филиалдары, еншілес бөлімшелері, олардың бірігулері);
Тауарды жеткізіп берушілердің жиі және негізсіз алмасулары;
Нарықтың жаңа түрлеріне шығу;
Материалдар мен шикізаттарды көтере сатып алу;
Басқа да кәсіпорынның стратегиясындағы құбылыстарды зерделей қадағалап, олардан жедел де тиісті қорытынды шығару.
Кәсіпорынның ойсыруы кейде оның жоғарғы деңгейдегі басшылары арасындағы жанжалар мен келіспеушіліктеріне де байланысты.
Банкроттың басқа да ертерек байқалатын белгілері болады, кәсіпорын қызметіндегі қаржылық көрсеткіштердің өзгеруімен байланысты, слапалы түрде қаржылық есеп беру, оның уақытымен орындалмауы, аудиторлық тексерудің жүргізілмеуі:
Бухгалтерлік есеп беруді кешіктіріп ұсыну және оның сапасын өзгерту, саналы (әдейі) әрекеттерге, не құрамының төменгі деңгейіне немен куәлік беру; осы және басқа да белгілер қаржылық басқарудың болымсыздығына әкеліп соғады;
Бухгалтерлік балагс статьяларын пассив және актив жағынан өзгерту және олардың анықталған сәйкестігін бұзу;
Кәсіпорынның жеткізіліп бойынша өзінің міндеттерін орындаудағы не қызығушылықтарын, не болуы мүмкін қабілетсіздіктерін жөнінде немен түсіндіре алады, материалдық запастардың артуы және кемуі;
Жеткізушілер және несие беруде кәсіпорын қарыздарының артуы;
Кәсіпорынның табысын төмендету, кәсіпорындағы акция құнының кемуі, кәсіпорында өз өніміне өзгермелі (жоғары немесе төмен) бағаның белгіленуі.
