Сабақтың ортасы
Мағынаны ашу.
31 мин.
|
Арал теңізінің экологиялық ахуалы
Арал теңізі – Қазақстан мен Өзбекстан шекарасында орналасқан ірі көл. Апатқа ұшырағанға дейінгі көлемі –1066 км³, тереңдігі – 30–60 м, тұздылығы 10–12‰ болған. Қойнауы кәсіптік бағалы балықтарға бай, жағасы қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кезде жылына 50–150 мың балық ауланып, едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген. Теңіз жағасындағыелді мекендерде 17 балық ұжымшары, 10 балық өңдейтін зауыт және 2 балық комбинаты жұмыс істеген.
1960 жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алынды.Әмудария мен Сырдария бойындағы халықтың саны бірнеше есеге өсті. Халық санының өсуіне орай суға деген қажеттілікте артты. Суды мол қажет ететін күріш пен мақта өсіру ісі қарқындап дамыды. Осылайша Аралға құйылатын су мөлшері азайды.
3-тапсырма
Пікірталас шыңы – айтыс Пікірталастың бір түрі – айтыс. Сонау көне замандардан бері қарай жалғасып келе жатқан айтыс – ой жарысының, сөз додасының мейлінше көркем де күрделі түрі. Пікірталастың бір түрі болғандықтан, оған тән жалпы заңдылықтар айтыста да сақталады. Мысалы, қарсыластың пікірін жоққа шығарып, өз пікірінің дұрыстығына көз жеткізу, өзіндік көзқарастарын қорғау, қарсыласын сынау, сөз орамдарын қорғаныс құралы ретінде тиімді пайдалану, ұтқыр ой мен өткір тілді қолдану шеберлігіне ұмтылу т.б.
«Арал теңізінің экологиялық ахуалы» мәтінінің бір бөлігін таңдап алып, көркемдік құралдармен өзгертіп жазыңдар. Жедел өткен шақ пен жіктік жалғауы III жағының қосымшаларын ажыратыңдар.
|
1-тапсырма
Қате берілген тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай
жазып, мәтін құрастырыңдар. Күрделі сөздерді анықтаңдар.
Жәнібек хан, Керей хан, үзө(е)ңгілестер, Дешті-қыпшақ, 1465 жылы, Ақ Орданың ханы, 1472-1473 жылдары, Есен-Бұғы хан, Шайбанилік, 200 мыңнан асып, моғолстан ханы, Әз-Жәнібек, Жетісу өңірін, Өзбек-ұлысы, «Көшпелі өзбектер мемлекеті», шейх -Хайдар.
|
Оқулық, жұмыс дәптерлері.
|
