Дәріс №5.Жұмыс аймағы ауасының құрамыңдағы зияңды заттар. Кәсіпорында көптеген технологиялық үрдістер орындалған кезде, жұмыс аймағы ауасының құрамына бу, газ және шаң секілді әр түрлі зияңды заттар сіңіп кетеді.
Адам организіміне әсер тигізуіне байланысты, зияңды заттардың 4 қауіпті классы болады:1)төтеңше қауіпті;2)аса қауіпті;3)орташа қауіпті;4)шамалы қауіпті} МЕСТ 12.1.007-76 бойынша
Зияңды заттардың қауіпті классын әр түрлі нормалар мен көрсеткіштерге қарап анықтайды, айта кететін болсақ, олар: жұмыс аймағы ауасының құрамыңдағы қауіпті заттардың шектеулі шектем концентрациясы және ауадағы орташа ажалды концентрация. Жұмыс аймағы ауасының құрамыңдағы зияңды заттардың шектеулі шектем концентрациясы дегеніміз ─ әр күн сайын жұмыс ұзқтығы 8 сағат, аптасына 41 сағаттан көп емес, жалпы жұмыс стажы кезіндегі жұмысшы денсаулығының нашарлауын, науқастанып қалуын туғызбайтын концентрациялар.(Ш.Ш.К)
Дәріс №6.Өңдірістік бөлмелердің ауасын баптайтын (қалпына келтіретін) құралдар. Өңдірістік бөлмелердегі ауаны баптайтын тиімді құралдардың бір түрі желдетпе. Ауаның жылжуына байланысты желдетпенің 2 түрі болады: табиғи және жасаңды (механикалық).
Табиғи желдетпе, бөлмедегі ауа температусы мен сыртқы ауа температурасы әр түрлі болған жағдайда жүзеге асады. Табиғи желдетпе экономикалық тұрғыдан тиімді, пайдалану кезінде қарапайым, бірақ, көптеген кемшіліктері де бар: зияңды заттардың бөлінуі аз болғанда ғана қолданылады, өңдірістік бөлмелерге ауа тазартылмаған, өңдірілмеген күйінде жеткізіледі.
Механикалық желдетпе табиғи желдетпенің кемшіліктерін жояды. Механикалық желдетпе кезінде ауа айналымы центрге тартқыш және өсьтік желдеткіш туғызатын ағын арқылы жүзеге асады. Механикалық желдетпе құйылмалы, сорып алу және құйылмалы-сорып алу түрінде орындалады. Құйылмалы желдетпе бөлмеге таза ауаның берілуін қамтамасыз етеді. Сорып алу желдетпесі бөлме ішіндегі ластанған және қызған ауаны жоюға арналады. Құйылмалы-сорып алу желдетпе тұрақты және сенімді ауа айналымын қажет ететін барлық өңдірістік бөлмелерде қолданылады.
Жылдың суық мерзгілінде жылуды үнемдеу мақсатында, құйылмалы-сорып алу желдетпе жүйелерінде, ауа рециркуляциясы қолданылады. Рециркуляция кезінде өңдірістік бөлмелерден шыққан жылудың бір бөлігі зияңды заттардан тазартылып, қайтадан сол бөлмелерге жіберіледі.
Токсикалық және жарылғыш заттардың кенеттен бөлінуі мүмкін болатын бөлмелерде апаттық желдетпе орнатылады.
