Пішіндеме еңбегіндегі аудармалардың қазіргі аудармалардан артықшылығы және кемшіл тұстары
"Пішіндеме" еңбегі 1928 жылы Қызылордада жарық көрген аударма оқулық.Негізінен екі бөлімге бөлінген екі кітап. Кітапта көрсетілген мысал суреттерді А.Иванов деген орыс суретшісі орындаған. Берілген оқулықты Елдес Омарұлы белгілі бір автордан аудармаған, бірнеше оқулықтарды, лекцияларды оқып, тыңдағаннан кейін жазған.
Алайда біз оқулықтың өзіне тоқталмаймыз, тек оқулықтағы терминдерді талдаймыз.
Елдес Омарқлы жасаған аудармалардың көпшілік бөлігі, негізінен сәтті шыққан деуге болады. Айта кетерлік жайт, ғалым аударма жасаған кезінде халық түсінігіге барынша жақын сөздерді қолданған. Мысалы, кесе деген терминді алып қарайық. Кесе терминінің қазіргі кездегі қолданыстағы атауы-перпендикуляр. Олай болса, кесе(көлденең) десе халық түсінеді ме әлде перпендикуляр десе түсінеді ме? Немесе құрылымдас десе ұғымына жақын ба әлде пропорциональ десе халық ұғымына жақын ба?
Әрине кез-келген терминнің қазақша баламасы халық санасына орнайды. Дәл осы жерде, Елдес Омарұлы аудармаларын жасағанда көз алдында не көрсе соның бейнесін сөзге түсірген деп айтуға болады.
Елдес Омарұлы аудармасы
|
Қазіргі баламасы
|
Одағай
|
Ирроционал
|
От сызығы
|
Перпендикуляр
|
Жиек
|
Периметр
|
Күпшек
|
Оске кигізілген цилиндр
|
Қарыс
|
Ұзындық өлшемі
|
Қиықшалық ереже
|
Пареллеграм ережесі
|
Өре
|
Диаметр
|
Жарма
|
Биссектриса
|
Кескіндеме
|
Тригонометрия
|
Қатар сызық
|
Параллель сызық
|
Қостабан
|
Трапеция
|
Қиықша
|
Пареллограм
|
Қия
|
Диагональ
|
Саты
|
Таблица
|
Одағай
|
Ирроционал
|
Өре
|
Диаметр
|
Аудармадағы кемшіл тұстары-терминдердің баламаларының кейбіреулері терминнің анықтамасымен жанаспай қалған. Алайда ондай терминдер көп емес: одағай-ирроционал,от сызығы-перпендикуляр.
Достарыңызбен бөлісу: |
