№4 лекция тақырыбы. Ежелгі және Орта ғасырлардағы Қытай математикасы (Қайнар көздер. Номерлеу. «Тоғыз кітаптағы математика». Сызықтық теңдеулер жүйесі. Теріс сандар. Квадрат теңдеулер. Геометриялық, теориялық-сандық есептер).
Қайнар көз.Қытай цивилизациясы біздің эрамызға дейінгі (б.э.д.) ІІ ғасырдың басында Хуанхэ өзенінің жағалауында басталды. Олар жазба ескерткіштерде (біздің эрамызға дейін XVIII-XII ғғ.) – жануарлардың сәйектеріне жазылған жазулар да кездесті. Б.э.д. XIV ғасырда Хэнаниде табылған сәйектерде цифрлардың белгілеуі сақталған. Б.э.д. XIІІ-ХІІ ғғ. ыдыс сынықтары геометриялық орнаменттермен, мысалы, бес бұрыш, жеті бұрыш, сегіз бұрыш және тоғыз бұрыш бейнелерімен өрнектелген.
Б.э.д. ХІІ ғ. – «добродетельное поведение» әйренуінің негізін және Қытайда математика мен астрономияның пайда болуын зерттеуші атақты философ Конфуцияның қызметі.
Бөлшектер. Қытайлықтарда бөлшектер теріс сандардан бұрын бүтін сандармен қатар пайда болды. Ең алғашқы бөлшектер болды, олар сәйкесінше «жартысы», «кіші жартысы», «үлкен жартысы» деген атпен өмірде де, математикалық текстерде де қолданылады. Бөлшектерді көбейту мен бөлудің жалпы ережесінің қазіргі ережеден аз ғана өзгешелігі болды. Онда ең кіші ортақ еселіктің орнына олардың көбейтіндісі алынды. Бұл есептерде бөлшектерді бөлу қазіргідей емес, бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру арқылы орындалады
.
Тек қана V ғасырда ғана бөлшекке бөлу алымы мен бөлімі аударылып жазылған көбейтіндімен ауыстырылады. бөлшегі алғашқы ережесі бойынша m:n бөліндісінің нәтижесі сияқты емес, m бүтін санының алдыңғыдан n есе кіші саны ретінде қарастырылады.
