Модуль. Жеке тұЛҒА 1- сабақ Лексикалық тақырып: Жеке тұлғаның қоғамдағы орны
жүктеу/скачать 499,93 Kb.
|
Қазақ тілі В1 деңгейі
казак тілі билет сұраұтары 2022, казак тілі билет сұраұтары 2022
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖАЗЫЛЫМ 5- тапсырма . Сөйлем құрастырыңыздар
- 1 СӨЖ тапсырмасы
| 3- тапсырма. Мәтін бойынша сұқбат құрастырыңыздар
4-тапсырма. Мәтіннен түсінгеніңізді айтыңыз Терминжасамның басты талаптарының бірі – атаудың уәжді болуы. Ендеше атау қатаң шарттылықтан аулақ болу керек, кез келген ұғымның атауы уәжді болу керек, сонда өзге тілден еніп, аударылып немесе жаңадан пайда болып жасалып отырған ұғымның мазмұн-мағынасы оның атауынан көрініп тұрады. Яғни, атаудың ар жағында тұрған ұғым аударма немесе түсіндірме сөздіксіз-ақ түсінікті болып тұру керек. Терминнің уәжділік мәселесіне мысал ретінде А. Байтұрсынұлы дәстүрін үлгі етіп алуға болады: бастауыш – сөйлемнің басында тұрып, басты тұлғаны көрсететін ұғым; баяндауыш – сөйлемнің аяғында тұрып, баяндау әрекетті аяқтайтын ұғым. Екі ұғымның да орны мен қызметі олардың атауынан көрініп тұр. Осы ретпен жасалған жалғау, жұрнақ, зат есім, сан есім, өткен шақ т.б. атаулардың сыры ұғым мен атаудың үйлесімінде, атаудың төркіні қазақтың төл сөзі болғандығында екені даусыз. Кез келген тілде терминжасам процесі, ең алдымен, сол тілдің өз сөздік құрамы, ұлттық лексикасы негізінде жүзеге асырылады. Демек, терминдер тілде бұрыннан бар сөздер мен түбірлерден жасалады. Осыған орай, терминдер қатарында сол тілге тән әр түрлі құрылымдық түрлер кездеседі: түбір сөз, туынды сөз, күрделі сөз, сөз тіркесі және т.б. ЖАЗЫЛЫМ 5- тапсырма . Сөйлем құрастырыңыздар: Сөзжасам, терминжасам процесі, морфологиялық уәжділік, семантикалық уәжділік, фонетикалық уәжділік, сема, сөздік құрам, сөздік қор, аударма №1 СӨЖ тапсырмасы: 1. Мәтінге ат қойыңыз. 2. Мәтінді мағыналық бөліктерге бөліңіз. 3. Әр мағыналық бөлікке ат ойлап табыңыз Туынды терминдердің терминжасам процесінің семантикалық нәтижелері төменде келтірілген түрлерде болуы мүмкін: 1) таза транспозиция (сөздің бір сөз табынан басқа сөз табына ауысып, мағынасының ешбір өзгеріссіз қалуы): аударылған мәтін (аударма мәтін; 2) транспозиция (туынды сөздің синтаксистік сипаты мен мағынасының бірдей өзгеруі): кеңесші (кеңесшілдік; балама (баламалық; 3) модификация (бір сөз табына жататын сөз тудыруға негіз болатын және туынды терминдер арасындағы айырмашылықтар): аударма (аудармашы. Осы орайда, біздің ойымызша, семантикалық өзгерістердің біріншісі синтаксистік деривация, екінші және үшінші түрлері лексикалық және терминдік деривация ұғымдарына сәйкес келеді. Басқа авторларға қарағанда Комиссаров В.Н. ғылыми техникалық стильдің грамматикалық ерекшеліктерін толығырақ жазды. Техникалық мәтін когнитивті ақпарат тарату үшін қолданылады. Техникалық мәтіннің жетекші тілдік әдістеріне мыналарды жатқызуға болады: 1) бастауыштың дәйекті семантикасы. Бастауыш ретінде осы білім саласының тақырыбы аясында зат есімнің қолданылуы. Бірінші шақтағы жіктеу есімдігі сирек қолданылады; 2) бастауыш формасына қатысты ырықсыздықты білдіру тәсілі, жақсыз және атаулы сөйлемдер; 3) осы шақтың жиі қолданылуы әсіресе нақ осы шақты білдіруі, ол жеткізіп отырған ақпаратты нағыз дәйекті уақытқа тәуелді ретінде көрсетуге мүмкіндік береді; 4) күрделі сөздер мен абстрактілі мағынаның басымдылығы. Бұл тілдегі мағлұматтардың жалпылылығының, олардың дәйектілігінің жоғары деңгейін көрсетеді; 5) мәтіннің нақты дәйектілігі зат есімнің басымдылығы іс-әрекеттің етістік арқылы емес, етістіктен туған зат есім арқылы білдіру, бұл мазмұнның объективтілігін және абстрактілік деңгейін жоғарылатады. Аталып кеткен ерекшеліктерден басқа техникалық мәтінге тән белгілерді атап көрсетуге болады. Мысалы: термин және жалпы ғылыми лексика, қысқартулар, сандар, формулалар. Сызба нұсқалардың көптігі, логикалық құрылымның графикалық әдісі. Техникалық мәтіннің комуникативті мақсаты – осы білім саласындағы жаңа мағлұматты хабарлау. Ол тек түпнұсқа мен аудармаға жалпы болып табылатын базалық биіктіліктің жоғары деңгейінде ғана жүзеге асырылады. Сол себепті техникалық мәтін бұл саладан хабарсыз адамдарға түсініксіз. жүктеу/скачать 499,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|