Н.Қ. Жүсіпов Филология, журналистика және өнер факультетінің әдістемелік кеңесінде мақұлданды. 20 ж. № хаттама. ӘК төрайымы

-тақырып. Иса Байзақов(1900-1946)

жүктеу/скачать 243,5 Kb. бет 6/10 Дата 20.10.2023 өлшемі 243,5 Kb. #186912 түрі Жұмыс бағдарламасы

Бұл бет үшін навигация:

• 8-тақырып. Мағжан Жұмабаев(1893-1937)

7-тақырып. Иса Байзақов(1900-1946) Иса Байзақовтың шығармашылық өмір жолы. Ақындық өнері.Өлеңді суырып салып та, жазбаша да шығаратыны. Яғни, Исаның талант қырлары мол екендігі. Исаның «Қарталы», «Киров каналы», «Мақтандым бүгін, мақтандым», «Біздің еңбек», «Неге Алатау шаттанды», «Аэроплан» өлеңдерінде ауыз әдебиетінде орныққан бейнелеу құралдарын қолдана отырып, кеңес заманының әр түрлі жаңалықтарын көпшілікке паш етуі. «Қордайдан өткенде», «Киров каналы», «Қарталы», «Горький» және т.б. өлең-толғауларында Түркістан-Сібір теміржолының іске қосылуына байланысты өндіріс, шаруашылық, мәдениет саласындағы жетістіктерге қатысы бар елеулі оқиғаларға ден қоюы. Исаның әншілік,сазгерлік, термешілік өнері. Оның «Жастар маршы», «Ақайша», «Жаңа өмір», «Ұлы заң», «Сұр желгенше» ән-өлеңдері. «Құралай сұлу» (1925) поэмасы. Поэма сюжетінің ауыз әдебиеті үлгісінде құрылғандығы. Ел қорғау, отаншылдық идеясын көтеруі. Жастар махаббаты. Құралай мен Келден бейнелері. Поэманың көркемдігі. «Алтай аясында»(1925-34) поэмасындағы Еркежан мен Балағаз бейнелері. Қалмақтың шонжарлары Кәпін мен Кәбіктерінің жағымсыз іс-әрекеттері. «Ақбөпе»(1941) поэмасы. Поэмадағы тартыстың Ақбөпе мен Әміржан сезімдеріне құрылуы. Поэмадағы Ақажан, Әбіш, Құдияр образдары арқылы таптық қарама-қайшылықтың ашылуы. Оларға қарсы тұрған Ақбөпе, Әмірхан сияқты жасьар бейнелері.Поэманың қазақ поэзиясынан елеулі орын алатыны жәнекөркемдік ерекшеліктері, тілдік өрнектері. «Он бір күн, он бір түн» (1938) поэмасының суырыпсалмалық талантының жарқын көрінісі екендігі. Дастанда Мәскеуден Қиыр Шығысқа дейін еш жерге қонбай ұшуға талаптанған Марина Раскова ерлігінің мадақталуы. Ұшағы апатқа ұшыраған М.Раскованың қалың тайгада адасып жүріп көрген қиындықтары. Ұшқыш қыздың табандылығы мен ержүректілігі. Поэманың сюжеттік желісі мен тіл көркемдігі. Иса Байзақов шығармаларының қазақ поэзиясынан алатын орны мен көркемдік ерекшеліктері. Иса Байзақов шығармашылығының зерттелуі. 8-тақырып. Мағжан Жұмабаев(1893-1937) Өмірбаянынан қысқаша мәлімет. М.Жұмабаевтың шығармашылық жолындағы алғашқы қадамдары.Қазақ поэзиясының ежелгі дәстүрін ілгері дамыта отырып, ағартушылық бағытта «Өнер-білім қайтсе табылар», «Сорлы қазақ», «Жазғы таң» , «Қазағым» өлеңдер жазуы. Ақынның ағартушылық,үгіт-насихаттық бағыттағы сыншыл реализмге ден қойып, ескі әдет-ғұрыптың, қалыңмалдың құрбаны болған қазақ әйелдерінің бас бостандығын жырлайтын «Орамал», «Тілегім», «Алданған сұлу» өлеңдері. Мағжан поэзиясының саяси-әлеуметтік сарынын күшейтіп, уақыт талабын, замана рухын бейнелейтін «Бостандық», «Күншығыс», «Жаралы жан», «Тұтқын», «Жауға түскен жанға» өлеңдерін жазуы. Ақынның поэзия әлеміндегі ізденістері. Бальмонт, Брюсов, Мережковский, Сологуб, Блок сияқты символист ақындарға еліктеп өлеңдер жазуы. «Сарғайдым», «Бүгінгі күн өмір, өлім менікі», «Берниязға», «Өмір», «Мені де өлім, әлдиле» өлеңдеріндегі өмір мен өлім философиясы. Мағжанның махаббат лирикасы. «Сүй, жан сәулем», «Н-ға», «Сен сұлу», «Сүйгенім анық», «Гүлсім ханымға», «Жұлдызды жүзік, айды алқа қып берейін» өлеңдеріндегі жан мен тән сұлулығының диалектикалық бірлікте жырлауы. Мағжанның балаларға арнап өлеңдер, оқу құралдарын шығаруы. «Бастауыш мектептегі ана тілі»(Ташкент,1923), «Бастауыш мектепте ана тілін оқыту мәні»(Москва,1925) , «Педагогика» (Орынбор,1923) , «Сауатты бол»(Москва, 1926) оқулықтары мен «Аққала», «Әже», «Немере мен әжесі», «Қойшы бала мен күшік» өлеңдері. Қазақ халқының тарихы, аңыз-әңгімелері негізінде «Батыр Баян», «Жүсіп хан», «Өтірік ертек», «Қорқыт», «Қойлыбайдың қобызы» поэмаларын жазуы. «Батыр Баян» поэмасы. Поэмадағы Абылай хан, Баян батыр образдары. Махаббаттың трагедиялы хикаясы. Абылай ханның характеріндегі кейбір қайшылықтар. Баянның өлімі. Поэмадағы орыс әдебиетінің әсері. «Жүсіпхан» поэмасы. Шығармадағы Аббасхан, Жүсіпхан, бейнелері. Жүсіп образының символдық мәні.Сол арқылы сталинизм дәуірінің сипатын әшкерелеу. «Өтірік ертек» дастаны. Шығарма сюжетінің шарттылыққа құрылуы. Мысыққа қарсы тышқандардың көтерілісі. Поэмада байды байыту тәңірдің ісі деген философияны жоққа шығару. «Тоқсанның тобы» дастаны. Поэмадағы тоқсан деген сөздің символдық мәні. Автордың еңбекші жарлыны мадақтап, туған халқын жақсы көретінін өлеңмен өрнектеуі. Мағжан аудармалары. «Орман патшасы» (Гете), «Күннің батуы» (Гейне), «Сарғайып келген егін толқынданса», «Тұтқын»(Лермонтов) шығармалары арқылы көрінетін аударма саласындағы асқан шеберлігі. Ақынның Горький, Иванов, Мамин- Сибиряк тәрізді орыс қаламгерлерінің прозалық шығармаларын аударуы. Олардың өзіндік ерекшеліктері. Мағжан поэзиясының өлең құрылысы. Қазақ өлеңін байытудағы жаңалықтары. Образдар өрнегі. Мағжан Жұмабаевтың шығармашылығы туралы қорытынды. жүктеу/скачать 243,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу: