«психология және адам дамыу» бойынша дәрістер жиынтығы

Эмоцияның полярлылығы - оның өзі эмоцияның анықтамасынан бас алады, яғни қанағаттану мен қанағаттанбау қажеттіліктерінің ағымдық процесі. Барлық эмоциялардың «оң» және «теріс» полярлылығы болады: қанағаттану – қанағаттанбау; қуаныш-мұң, көңілді-көңілсіз т.с.с.

• Эмоцияның полярлылығы - оның өзі эмоцияның анықтамасынан бас алады, яғни қанағаттану мен қанағаттанбау қажеттіліктерінің ағымдық процесі. Барлық эмоциялардың «оң» және «теріс» полярлылығы болады: қанағаттану – қанағаттанбау; қуаныш-мұң, көңілді-көңілсіз т.с.с.

Сонымен эмоциялық толғаныстар бір текті болмайды. Бір объектінің өзі біріне бірі қайшы келген әртүрлі сезімдік күйді пайда етеді. Бұндай құбылыстар амбивалентті (екі жақты) деп аталады. Бұндай жағыдай адамды тұрақты қалып пен нақты оқиғаға байланысты оның сезімі арасындағы қайшылықтан туындайды, мысалы, махаббат пен қызғаныштан туындайтын өшпенділік екеуі бірге жүреді.

• Сонымен эмоциялық толғаныстар бір текті болмайды. Бір объектінің өзі біріне бірі қайшы келген әртүрлі сезімдік күйді пайда етеді. Бұндай құбылыстар амбивалентті (екі жақты) деп аталады. Бұндай жағыдай адамды тұрақты қалып пен нақты оқиғаға байланысты оның сезімі арасындағы қайшылықтан туындайды, мысалы, махаббат пен қызғаныштан туындайтын өшпенділік екеуі бірге жүреді.

• Эмоцияның фазалығы - эмоцияның динамикасына байланысты болады. Бір эмоциялық жағдайдың өзінде қысым-бәсеңдік, қозу мен – тынышталу. Мысалы, ашу үнемі айқын қозу түрінде болады да қанағаттану мен тынышталу байланысты болады.

ЭМОЦИЯНЫҢ ЖІКТЕЛУІ:

• ЭМОЦИЯНЫҢ ЖІКТЕЛУІ:
• - стресс;
• - фрустрация;
• - көңіл-күй;
• - сезім;
• - аффект.

Аффект - («аффект» - сөзінің мағынасы жалпы алғанда қанағаттанудың әртүрлілігі, ауырсыну, тілек) – ол эмоцияның бірте-бірте күшеюінен көрінеді.

• Аффект - («аффект» - сөзінің мағынасы жалпы алғанда қанағаттанудың әртүрлілігі, ауырсыну, тілек) – ол эмоцияның бірте-бірте күшеюінен көрінеді.
• Аффект бұл – қысқа мерзімді, бұрқ етпе, өте күшті эмоциялық реакция.
• .

Стресс - бұл күтпеген шытырман жағдайда туатын эмоциялық күй. Қауіп-қатер жағдайындағы әрекеттер, жылдам шешімге келу қажеттілігі, қауіп төнген сәттегі реакция, күрт өзгерген жағдайдағы мінез-құлық стресстік күйлер болып табылады

• Стресс - бұл күтпеген шытырман жағдайда туатын эмоциялық күй. Қауіп-қатер жағдайындағы әрекеттер, жылдам шешімге келу қажеттілігі, қауіп төнген сәттегі реакция, күрт өзгерген жағдайдағы мінез-құлық стресстік күйлер болып табылады

Көңіл күй – адамның барлық толғаныс тебіреністері мен әрекетіне өң беретін ұзақ эмоциялық күй. Көңіл күйлерінің бір қалыпта сақталу уақыты әр қалай болады. Өткінші және тұрақты болып екіге бөлінеді.

• Көңіл күй – адамның барлық толғаныс тебіреністері мен әрекетіне өң беретін ұзақ эмоциялық күй. Көңіл күйлерінің бір қалыпта сақталу уақыты әр қалай болады. Өткінші және тұрақты болып екіге бөлінеді.
• * Өткінші көңіл күй ол - қысқа мерзімді көңіл күй.
• * Тұрақты көңіл күй – ол адамның мінез-құлқына бірнеше күн, бірнеше апта бойы өң бере алады.

Фрустрация - тұрақты жағымсыз эмоциялық күйге душар ететін , шектен асқан қанағаттанбаушылық фрустрацияның , яғни сана мен әрекеттің бұзылуының негізі болады. Тілке, мақсат, мотивтің жүзеге аспауының бәрі фрустрация туғыза бермейді. Фрустрация қанағаттанбаушылық дәрежесі адамның төзімін тауысарлықтай болған жағдайда көрініс береді.

• Фрустрация - тұрақты жағымсыз эмоциялық күйге душар ететін , шектен асқан қанағаттанбаушылық фрустрацияның , яғни сана мен әрекеттің бұзылуының негізі болады. Тілке, мақсат, мотивтің жүзеге аспауының бәрі фрустрация туғыза бермейді. Фрустрация қанағаттанбаушылық дәрежесі адамның төзімін тауысарлықтай болған жағдайда көрініс береді.

СЕЗІМ

• СЕЗІМ
• Сезім дегеніміз - бұл адамның қоршаған болмыс заттары және құбылыстарымен қатынас жасауынан туындаған әрқилы формада көрініс беретін толғаныс, күйзелістері. Сезімдер организімде жүріп жататын ерекше процестермен байланысты. Бұл процестердің көзі негізінен сыртқы дүние өзгерістерінде, дегенмен, олар бүкіл дене әрекет қимылына әсер етеді.

Сезімдер:

• Сезімдер:
• Ұнамды сезімдер – қажеттіліктері қанағаттанған
• Жағымсыз сезімдер – қажеттеліктердің қанағаттанбауынан
• Қажеттіліктердің деңгейіне байланысты сезімдер:
• Қарапайым: ашу, қорқыныш, уайым, қызғаныш, күндеушілік
• Күрделі - Моральдық, эстетикалық, интеллектуалды

Моральдық сезімдер - қоғам талабына орай адамның өз мінезіне лайық не лайық еместігін сезінген көңіл-күйді білдіреді. Принципі мен жалпы негізі – белгілі бір қоғамдық экономикалық сатыларда әлеумет мүшесінде қалыптасып отыратын мінез-құлық көріністері.

• Моральдық сезімдер - қоғам талабына орай адамның өз мінезіне лайық не лайық еместігін сезінген көңіл-күйді білдіреді. Принципі мен жалпы негізі – белгілі бір қоғамдық экономикалық сатыларда әлеумет мүшесінде қалыптасып отыратын мінез-құлық көріністері.

Эстетикалық сезімдер – объектив шындықты бейнелеп, оның әсемдігі мен сұлулығын, жарамсыздығы мен сенімділігін қабылдап, оған әсерленудегі көңіл күй. Әсемдікті қабылдап оған сүйсіну, ләззәттану, рухани күшін арттыру сезімі - адамның өмір тіршілігнде біртіндеп қалыптасатын жағдай.

• Эстетикалық сезімдер – объектив шындықты бейнелеп, оның әсемдігі мен сұлулығын, жарамсыздығы мен сенімділігін қабылдап, оған әсерленудегі көңіл күй. Әсемдікті қабылдап оған сүйсіну, ләззәттану, рухани күшін арттыру сезімі - адамның өмір тіршілігнде біртіндеп қалыптасатын жағдай.

Интеллектуалды сезім - адамның таным әрекетімен байланысты. Шығармашылдық пен өнерге деген көңіл – күй қатынасынан туындайды. Адамның шындықты тануға деген ақыл-ой сезімі ең алдымен таңданудан басталады. Ал таңдану адамды жетелеуге итереді де, ізденімпаз әрекетін тудырады. Іздену барысында адам дамиды.

• Интеллектуалды сезім - адамның таным әрекетімен байланысты. Шығармашылдық пен өнерге деген көңіл – күй қатынасынан туындайды. Адамның шындықты тануға деген ақыл-ой сезімі ең алдымен таңданудан басталады. Ал таңдану адамды жетелеуге итереді де, ізденімпаз әрекетін тудырады. Іздену барысында адам дамиды.